Ayodhya Kanda Sarga 63 – ಅಯೋಧ್ಯಾಕಾಂಡ ತ್ರಿಷಷ್ಠಿತಮಃ ಸರ್ಗಃ (೬೩)


|| ಋಷಿಕುಮಾರವಧಾಖ್ಯಾನಮ್ ||

ಪ್ರತಿಬುದ್ಧೋ ಮುಹುರ್ತೇನ ಶೋಕೋಪಹತ ಚೇತನಃ |
ಅಥ ರಾಜಾ ದಶರಥಃ ಸಚಿಂತಾಮಭ್ಯಪದ್ಯತ || ೧ ||

ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣಯೋಶ್ಚೈವ ವಿವಾಸಾದ್ವಾಸವೋಪಮಮ್ |
ಆವಿವೇಶೋಪಸರ್ಗಸ್ತಂ ತಮಃ ಸೂರ್ಯಮಿವಾಸುರಮ್ || ೨ ||

ಸಭಾರ್ಯೇ ನಿರ್ಗತೇ ರಾಮೇ ಕೌಸಲ್ಯಾಂ ಕೋಸಲೇಶ್ವರಃ |
ವಿವಕ್ಷುರಸಿತಾಪಾಂಗಾಂ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ದುಷ್ಕೃತಮಾತ್ಮನಃ || ೩ ||

ಸ ರಾಜಾ ರಜನೀಂ ಷಷ್ಠೀಂ ರಾಮೇ ಪ್ರವ್ರಾಜಿತೇ ವನಮ್ |
ಅರ್ಧರಾತ್ರೇ ದಶರಥಃ ಸಂಸ್ಮರನ್ ದುಷ್ಕೃತಂ ಕೃತಮ್ || ೪ ||

ಸ ರಾಜಾ ಪುತ್ರಶೋಕಾರ್ತಃ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ದುಷ್ಕೃತಮಾತ್ಮನಃ |
ಕೌಸಲ್ಯಾಂ ಪುತ್ರ ಶೋಕಾರ್ತಾಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ || ೫ ||

ಯದಾಚರತಿ ಕಳ್ಯಾಣಿ ಶುಭಂ ವಾ ಯದಿ ವಾಽಶುಭಮ್ |
ತದೇವ ಲಭತೇ ಭದ್ರೇ ಕರ್ತಾ ಕರ್ಮಜಮಾತ್ಮನಃ || ೬ ||

ಗುರು ಲಾಘವಮರ್ಥಾನಾಮಾರಂಭೇ ಕರ್ಮಣಾಂ ಫಲಮ್ |
ದೋಷಂ ವಾ ಯೋ ನ ಜಾನಾತಿ ಸ ಬಾಲೈತಿ ಹೋಚ್ಯತೇ || ೭ ||

ಕಶ್ಚಿದಾಮ್ರವಣಂ ಛಿತ್ತ್ವಾ ಪಲಾಶಾಂಶ್ಚ ನಿಷಿಂಚತಿ |
ಪುಷ್ಪಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಫಲೇ ಗೃಧ್ನುಃ ಸ ಶೋಚತಿ ಫಲಾಗಮೇ || ೮ ||

ಅವಿಜ್ಞಾಯ ಫಲಂ ಯೋ ಹಿ ಕರ್ಮ ತ್ವೇವಾನುಧಾವತಿ |
ಸ ಶೋಚೇತ್ಫಲವೇಲಾಯಾಂ ಯಥಾ ಕಿಂಶುಕಸೇಚಕಃ || ೯ ||

ಸೋಽಹಮಾಮ್ರವಣಂ ಛಿತ್ತ್ವಾ ಪಲಾಶಾಂಶ್ಚ ನ್ಯಷೇಚಯಮ್ |
ರಾಮಂ ಫಲಾಗಮೇ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಪಶ್ಚಾಚ್ಛೋಚಾಮಿ ದುರ್ಮತಿಃ || ೧೦ ||

ಲಬ್ಧಶಬ್ದೇನ ಕೌಸಲ್ಯೇ ಕುಮಾರೇಣ ಧನುಷ್ಮತಾ |
ಕುಮಾರಃ ಶಬ್ದವೇಧೀತಿ ಮಯಾ ಪಾಪಮಿದಂ ಕೃತಮ್ || ೧೧ ||

ತದಿದಂ ಮೇಽನುಸಂಪ್ರಾಪ್ತಂ ದೇವಿ ದುಃಖಂ ಸ್ವಯಂ ಕೃತಮ್ |
ಸಮ್ಮೋಹಾದಿಹ ಬಾಲೇನ ಯಥಾ ಸ್ಯಾದ್ಭಕ್ಷಿತಂ ವಿಷಮ್ || ೧೨ ||

ಯಥಾಽನ್ಯಃ ಪುರುಷಃ ಕಶ್ಚಿತ್ಪಲಾಶೈರ್ಮೋಹಿತೋ ಭವೇತ್ |
ಏವಂ ಮಮಾಽಪ್ಯವಿಜ್ಞಾತಂ ಶಬ್ದ ವೇಧ್ಯಮಯಂ ಫಲಮ್ || ೧೩ ||

ದೇವ್ಯನೂಢಾ ತ್ವಮಭವೋ ಯುವರಾಜೋ ಭವಾಮ್ಯಹಮ್ |
ತತಃ ಪ್ರಾವೃಡನುಪ್ರಾಪ್ತಾ ಮದಕಾಮವಿವರ್ಧಿನೀ || ೧೪ ||

ಉಪಾಸ್ಯಹಿ ರಸಾನ್ ಭೌಮಾನ್ ತಪ್ತ್ವಾ ಚ ಜಗದಂಶುಭಿಃ |
ಪರೇತಾಚರಿತಾಂ ಭೀಮಾಂ ರವಿರಾವಿಶತೇ ದಿಶಮ್ || ೧೫ ||

ಉಷ್ಣಮಂತರ್ದಧೇ ಸದ್ಯಃ ಸ್ನಿಗ್ಧಾ ದದೃಶಿರೇ ಘನಾಃ |
ತತಃ ಜಹೃಷಿರೇ ಸರ್ವೇ ಭೇಕಸಾರಂಗಬರ್ಹಿಣಃ || ೧೬ ||

ಕ್ಲಿನ್ನಪಕ್ಷೋತ್ತರಾಃ ಸ್ನಾತಾಃ ಕೃಚ್ಛ್ರಾದಿವ ಪತತ್ರಿಣಃ |
ವೃಷ್ಟಿವಾತಾವಧೂತಾಗ್ರಾನ್ ಪಾದಪಾನಭಿಪೇದಿರೇ || ೧೭ ||

ಪತಿತೇನಾಂಭಸಾಽಽಚ್ಛನ್ನಃ ಪತಮಾನೇನ ಚಾಸಕೃತ್ |
ಆಬಭೌ ಮತ್ತಸಾರನ್ಗಸ್ತೋಯ ರಾಶಿರಿವಾಚಲಃ || ೧೮ ||

ಪಾಂಡುರಾರುಣವರ್ಣಾನಿ ಸ್ರೂತಾಂಸಿ ವಿಮಲಾನ್ಯಪಿ |
ಸುಸ್ರುವುರ್ಗಿರಿಧಾತುಭ್ಯಃ ಸಭಸ್ಮಾನಿ ಭುಜಂಗವತ್ || ೧೯ ||

ತಸ್ಮಿನ್ನತಿಸುಖೇ ಕಾಲೇ ಧನುಷ್ಮಾನಿಷುಮಾನ್ ರಥೀ |
ವ್ಯಾಯಾಮಕೃತಸಂಕಲ್ಪಃ ಸರಯೂಮನ್ವಗಾಂ ನದೀಮ್ || ೨೦ ||

ನಿಪಾನೇ ಮಹಿಷಂ ರಾತ್ರೌ ಗಜಂ ವಾಽಭ್ಯಾಗತಂ ನದೀಮ್ |
ಅನ್ಯಂ ವಾ ಶ್ವಾಪದಂ ಕಂಚಿತ್ ಜಿಘಾಂಸುರಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ || ೨೧ ||

ಅಥಾಂಧಕಾರೇ ತ್ವಶ್ರೌಷಂ ಜಲೇ ಕುಂಭಸ್ಯ ಪರ್ಯತಃ |
ಅಚಕ್ಷುರ್ವಿಷಯೇ ಘೋಷಂ ವಾರಣಸ್ಯೇವ ನರ್ದತಃ || ೨೨ ||

ತತೋಽಹಂ ಶರಮುದ್ಧೃತ್ಯ ದೀಪ್ತಮಾಶೀವಿಷೋಪಮಮ್ |
ಶಬ್ದಂ ಪ್ರತಿ ಗಜಪ್ರೇಪ್ಸುರಭಿಲಕ್ಷ್ಯ ತ್ವಪಾತಯಮ್ || ೨೩ ||

ಅಮುಂಚಂ ನಿಶಿತಂ ಬಾಣಮಹಮಾಶೀವಿಷೋಪಮಮ್ |
ತತ್ರ ವಾಗುಷಸಿ ವ್ಯಕ್ತಾ ಪ್ರಾದುರಾಸೀದ್ವನೌಕಸಃ || ೨೪ ||

ಹಾಹೇತಿ ಪತತಸ್ತೋಯೇ ಬಾಣಾಭಿಹತಮರ್ಮಣಃ |
ತಸ್ಮಿನ್ನಿಪತಿತೇ ಬಾಣೇ ವಾಗಭೂತ್ತತ್ರ ಮಾನುಷೀ || ೨೫ ||

ಕಥಮಸ್ಮದ್ವಿಧೇ ಶಸ್ತ್ರಂ ನಿಪತೇತ್ತು ತಪಸ್ವಿನಿ |
ಪ್ರವಿವಿಕ್ತಾಂ ನದೀಂ ರಾತ್ರೌ ಉದಾಹಾರೋಽಹಮಾಗತಃ |
ಇಷುಣಾಽಭಿಹತಃ ಕೇನ ಕಸ್ಯ ವಾ ಕಿಂ ಕೃತಂ ಮಯಾ || ೨೬ ||

ಋಷೇರ್ಹಿ ನ್ಯಸ್ತ ದಂಡಸ್ಯ ವನೇ ವನ್ಯೇನ ಜೀವತಃ |
ಕಥಂ ನು ಶಸ್ತ್ರೇಣ ವಧೋ ಮದ್ವಿಧಸ್ಯ ವಿಧೀಯತೇ || ೨೭ ||

ಜಟಾಭಾರಧರಸ್ಯೈವ ವಲ್ಕಲಾಜಿನವಾಸಸಃ |
ಕೋ ವಧೇನ ಮಮಾರ್ಥೀ ಸ್ಯಾತ್ ಕಿಂ ವಾಽಸ್ಯಾಪಕೃತಂ ಮಯಾ || ೨೮ ||

ಏವಂ ನಿಷ್ಫಲಮಾರಬ್ಧಂ ಕೇವಲಾನರ್ಥಸಂಹಿತಮ್ |
ನ ಕಶ್ಚಿತ್ ಸಾಧು ಮನ್ಯೇತ ಯಥೈವ ಗುರುತಲ್ಪಗಮ್ || ೨೯ ||

ನಹಂ ತಥಾಽನುಶೋಚಾಮಿ ಜೀವಿತ ಕ್ಷಯಮಾತ್ಮನಃ |
ಮಾತರಂ ಪಿತರಂ ಚೋಭೌ ಅನುಶೋಚಾಮಿ ಮದ್ವಿಧೇ || ೩೦ ||

ತದೇತನ್ಮಿಥುನಂ ವೃದ್ಧಂ ಚಿರಕಾಲಭೃತಂ ಮಯಾ |
ಮಯಿ ಪಂಚತ್ವಮಾಪನ್ನೇ ಕಾಂ ವೃತ್ತಿಂ ವರ್ತಯಿಷ್ಯತಿ || ೩೧ ||

ವೃದ್ಧೌ ಚ ಮಾತಾ ಪಿತರೌ ಅಹಂ ಚೈಕೇಷುಣಾ ಹತಃ |
ಕೇನ ಸ್ಮ ನಿಹತಾಃ ಸರ್ವೇ ಸುಬಾಲೇನಾಕೃತಾತ್ಮನಾ || ೩೨ ||

ತಾಂ ಗಿರಂ ಕರುಣಾಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮಮ ಧರ್ಮಾನುಕಾಂಕ್ಷಿಣಃ |
ಕರಾಭ್ಯಾಂ ಸಶರಂ ಚಾಪಂ ವ್ಯಥಿತಸ್ಯಾಪತದ್ಭುವಿ || ೩೩ ||

ತಸ್ಯಾಹಂ ಕರುಣಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ನಿಶಿ ಲಾಲಪತೋ ಬಹು |
ಸಂಭ್ರಾಂತಃ ಶೋಕವೇಗೇನ ಭೃಶಮಾಸಂ ವಿಚೇತನಃ || ೩೪ ||

ತಂ ದೇಶಮಹಮಾಗಮ್ಯ ದೀನ ಸತ್ತ್ವಃ ಸುದುರ್ಮನಾಃ |
ಅಪಶ್ಯಮಿಷುಣಾ ತೀರೇ ಸರಯ್ವಾಸ್ತಾಪಸಂ ಹತಮ್ || ೩೫ ||

ಅವಕೀರ್ಣಜಟಾಭಾರಂ ಪ್ರವಿದ್ಧಕಲಶೋದಕಮ್ |
ಸ ಮಾಮುದ್ವೀಕ್ಷ್ಯ ನೇತ್ರಾಭ್ಯಾಂ ತ್ರಸ್ತಮಸ್ವಸ್ಥಚೇತಸಮ್ || ೩೬ ||

ಇತ್ಯುವಾಚ ತತಃ ಕ್ರೂರಂ ದಿಧಕ್ಷನ್ನಿವ ತೇಜಸಾ |
ಕಿಂ ತವಾಪಕೃತಂ ರಾಜನ್ ವನೇ ನಿವಸತಾ ಮಯಾ || ೩೭ ||

ಜಿಹೀರ್ಷುರಂಭೋ ಗುರ್ವರ್ಥಂ ಯದಹಂ ತಾಡಿತಸ್ತ್ವಯಾ |
ಏಕೇನ ಖಲು ಬಾಣೇನ ಮರ್ಮಣ್ಯಭಿಹತೇ ಮಯಿ || ೩೮ ||

ದ್ವಾವಂಧೌ ನಿಹತೌ ವೃದ್ಧೌ ಮಾತಾ ಜನಯಿತಾ ಚ ಮೇ |
ತೌ ಕಥಂ ದುರ್ಬಲಾವಂಧೌ ಮತ್ಪ್ರತೀಕ್ಷೌ ಪಿಪಾಸಿತೌ || ೩೯ ||

ಚಿರಮಾಶಾಕೃತಾಂ ತೃಷ್ಣಾಂ ಕಷ್ಟಾಂ ಸಂಧಾರಯಿಷ್ಯತಃ |
ನ ನೂನಂ ತಪಸೋ ವಾಽಸ್ತಿ ಫಲಯೋಗಃ ಶ್ರುತಸ್ಯ ವಾ || ೪೦ ||

ಪಿತಾ ಯನ್ಮಾಂ ನ ಜಾನಾತಿ ಶಯಾನಂ ಪತಿತಂ ಭುವಿ |
ಜಾನನ್ನಪಿ ಚ ಕಿಂ ಕುರ್ಯಾದಶಕ್ತಿರಪರಿಕ್ರಮಃ || ೪೧ ||

ಭಿದ್ಯಮಾನಮಿವಾಶಕ್ತಸ್ತ್ರಾತುಮನ್ಯೋ ನಗೋ ನಗಮ್ |
ಪಿತುಸ್ತ್ವಮೇವ ಮೇ ಗತ್ವಾ ಶೀಘ್ರಮಾಚಕ್ಷ್ವ ರಾಘವ || ೪೨ ||

ನ ತ್ವಾಮನುದಹೇತ್ ಕ್ರುದ್ಧೋ ವನಂ ವಹ್ನಿರಿವೈಧಿತಃ |
ಇಯಮೇಕಪದೀ ರಾಜನ್ ಯತಃ ಮೇ ಪಿತುರಾಶ್ರಮಃ || ೪೩ ||

ತಂ ಪ್ರಸಾದಯ ಗತ್ವಾ ತ್ವಂ ನ ತ್ವಾಂ ಸ ಕುಪಿತಃ ಶಪೇತ್ |
ವಿಶಲ್ಯಂ ಕುರು ಮಾಂ ರಾಜನ್ ಮರ್ಮ ಮೇ ನಿಶಿತಃ ಶರಃ || ೪೪ ||

ರುಣದ್ಧಿ ಮೃದುಸೋತ್ಸೇಧಂ ತೀರಮಂಬು ರಯೋ ಯಥಾ |
ಸಶಲ್ಯಃ ಕ್ಲಿಶ್ಯತೇ ಪ್ರಾಣೈರ್ವಿಶಲ್ಯೋ ವಿನಶಿಷ್ಯತಿ || ೪೫ ||

ಇತಿ ಮಾಮವಿಶಚ್ಚಿಂತಾ ತಸ್ಯ ಶಲ್ಯಾಪಕರ್ಷಣೇ |
ದುಃಖಿತಸ್ಯ ಚ ದೀನಸ್ಯ ಮಮ ಶೋಕಾತುರಸ್ಯ ಚ || ೪೬ ||

ಲಕ್ಷಯಾಮಾಸ ಹೃದಯೇ ಚಿಂತಾಂ ಮುನಿಸುತಸ್ತದಾ |
ತಾಮ್ಯಮಾನಃ ಸ ಮಾಂ ಕೃಚ್ಛಾದುವಾಚ ಪರಮಾರ್ತವತ್ || ೪೭ ||

ಸೀದಮಾನೋ ವಿವೃತ್ತಾಂಗೋ ವೇಷ್ಟಮಾನೋ ಗತಃ ಕ್ಷಯಮ್ |
ಸಂಸ್ತಭ್ಯ ಶೋಕಂ ಧೈರ್ಯೇಣ ಸ್ಥಿರಚಿತ್ತೋ ಭವಾಮ್ಯಹಮ್ || ೪೮ ||

ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾಕೃತಂ ಪಾಪಂ ಹೃದಯಾದಪನೀಯತಾಮ್ |
ನ ದ್ವಿಜಾತಿರಹಂ ರಾಜನ್ ಮಾಭೂತ್ತೇ ಮನಸೋ ವ್ಯಥಾ || ೪೯ ||

ಶೂದ್ರಾಯಾಮಸ್ಮಿ ವೈಶ್ಯೇನ ಜಾತಃ ಜನಪದಾಧಿಪ |
ಇತೀವ ವದತಃ ಕೃಚ್ಛ್ರಾತ್ ಬಾಣಾಭಿಹತಮರ್ಮಣಃ || ೫೦ ||

ವಿಘೂರ್ಣತೋ ವಿಚೇಷ್ಟಸ್ಯ ವೇಪಮಾನಸ್ಯ ಭೂತಲೇ |
ತಸ್ಯತ್ವಾನಮ್ಯಮಾನಸ್ಯ ತಂ ಬಾಣಮಹಮುದ್ಧರಮ್ || ೫೧ ||

ಜಲಾರ್ದ್ರಗಾತ್ರಂ ತು ವಿಲಪ್ಯ ಕೃಚ್ಛ್ರಾತ್
ಮರ್ಮವ್ರಣಂ ಸಂತತಮುಚ್ಛ್ವಸಂತಮ್ |
ತತಃ ಸರಯ್ವಾಂ ತಮಹಂ ಶಯಾನಮ್
ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಭದ್ರೇಽಸ್ಮಿ ಭೃಶಂ ವಿಷಣ್ಣಃ || ೫೨ ||

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಅಯೋಧ್ಯಾಕಾಂಡೇ ತ್ರಿಷಷ್ಠಿತಮಃ ಸರ್ಗಃ || ೬೩ ||

ಅಯೋಧ್ಯಾಕಾಂಡ ಚತುಃಷಷ್ಠಿತಮಃ ಸರ್ಗಃ (೬೪) >>


ಸಂಪೂರ್ಣ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣೇ ಅಯೋಧ್ಯಕಾಂಡ ನೋಡಿ.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed