Ayodhya Kanda Sarga 72 – ಅಯೋಧ್ಯಾಕಾಂಡ ದ್ವಿಸಪ್ತತಿತಮಃ ಸರ್ಗಃ (೭೨)


|| ಭರತಸಂತಾಪಃ ||

ಅಪಶ್ಯಂಸ್ತು ತತಸ್ತತ್ರ ಪಿತರಂ ಪಿತುರಾಲಯೇ |
ಜಗಾಮ ಭರತೋ ದ್ರಷ್ಟುಂ ಮಾತರಂ ಮಾತುರಾಲಯೇ || ೧ ||

ಅನುಪ್ರಾಪ್ತಂ ತು ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಕೈಕೇಯೀ ಪ್ರೋಷಿತಂ ಸುತಮ್ |
ಉತ್ಪಪಾತ ತದಾ ಹೃಷ್ಟಾ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಸೌವರ್ಣಮಾನಸಮ್ || ೨ ||

ಸ ಪ್ರವಿಶ್ಯೈವ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸ್ವ ಗೃಹಂ ಶ್ರೀವಿವರ್ಜಿತಮ್ |
ಭರತಃ ಪ್ರತಿಜಗ್ರಾಹ ಜನನ್ಯಾಶ್ಚರಣೌ ಶುಭೌ || ೩ ||

ಸಾ ತಂ ಮೂರ್ಧನ್ಯುಪಾಘ್ರಾಯ ಪರಿಷ್ವಜ್ಯ ಯಶಸ್ವಿನಮ್ |
ಅಂಕೇ ಭರತಮಾರೋಪ್ಯ ಪ್ರಷ್ಟುಂ ಸಮುಪಚಕ್ರಮೇ || ೪ ||

ಅದ್ಯ ತೇ ಕತಿಚಿದ್ರಾತ್ರ್ಯಶ್ಚ್ಯುತಸ್ಯಾಽರ್ಯಕ ವೇಶ್ಮನಃ |
ಅಪಿ ನಾಧ್ವಶ್ರಮಃ ಶೀಘ್ರಂ ರಥೇನಾಪತತಸ್ತವ || ೫ ||

ಆರ್ಯಕಸ್ತೇ ಸುಕುಶಲೀ ಯುಧಾಜಿನ್ಮಾತುಲಸ್ತವ |
ಪ್ರವಾಸಾಚ್ಚ ಸುಖಂ ಪುತ್ರ ಸರ್ವಂ ಮೇ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ || ೬ ||

ಏವಂ ಪೃಷ್ಠಸ್ತು ಕೈಕೇಯ್ಯಾ ಪ್ರಿಯಂ ಪಾರ್ಥಿವ ನಂದನಃ |
ಆಚಷ್ಟ ಭರತಃ ಸರ್ವಂ ಮಾತ್ರೇ ರಾಜೀವಲೋಚನಃ || ೭ ||

ಅದ್ಯ ಮೇ ಸಪ್ತಮೀ ರಾತ್ರಿಶ್ಚ್ಯುತಸ್ಯಾರ್ಯಕ ವೇಶ್ಮನಃ |
ಅಂಬಾಯಾಃ ಕುಶಲೀ ತಾತಃ ಯುಧಾಜಿನ್ಮಾತುಲಶ್ಚ ಮೇ || ೮ ||

ಯನ್ಮೇ ಧನಂ ಚ ರತ್ನಂ ಚ ದದೌ ರಾಜಾ ಪರಂತಪಃ |
ಪರಿಶ್ರಾಂತಂ ಪಥ್ಯಭವತ್ತತೋಽಹಂ ಪೂರ್ವಮಾಗತಃ || ೯ ||

ರಾಜವಾಕ್ಯಹರೈರ್ದೂತೈಃ ತ್ವರ್ಯಮಾಣೋಽಹಮಾಗತಃ |
ಯದಹಂ ಪ್ರಷ್ಟುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತದಂಬಾ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ || ೧೦ ||

ಶೂನ್ಯೋಽಯಂ ಶಯನೀಯಸ್ತೇ ಪರ್ಯಂಕೋ ಹೇಮಭೂಷಿತಃ |
ನ ಚಾಯಮಿಕ್ಷ್ವಾಕು ಜನಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಃ ಪ್ರತಿಭಾತಿ ಮೇ || ೧೧ ||

ರಾಜಾ ಭವತಿ ಭೂಯಿಷ್ಠಮಿಹಾಂಬಾಯಾ ನಿವೇಶನೇ |
ತಮಹಂ ನಾದ್ಯ ಪಶ್ಯಾಮಿ ದ್ರಷ್ಟುಮಿಚ್ಛನ್ನಿಹಾಗತಃ || ೧೨ ||

ಪಿತುರ್ಗ್ರಹೀಷ್ಯೇ ಚರಣೌ ತಂ ಮಮಾಖ್ಯಾಹಿ ಪೃಚ್ಛತಃ |
ಆಹೋಸ್ವಿದಂಬ ಜ್ಯೇಷ್ಠಾಯಾಃ ಕೌಸಲ್ಯಾಯಾ ನಿವೇಶನೇ || ೧೩ ||

ತಂ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಕೈಕೇಯೀ ಪ್ರಿಯವದ್ಘೋರಮಪ್ರಿಯಮ್ |
ಅಜಾನಂತಂ ಪ್ರಜಾನಂತೀ ರಾಜ್ಯ ಲೋಭೇನ ಮೋಹಿತಾ || ೧೪ ||

ಯಾ ಗತಿಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ತಾಂ ಗತಿಂ ತೇ ಪಿತಾ ಗತಃ |
ರಾಜಾ ಮಹಾತ್ಮಾ ತೇಜಸ್ವೀ ಯಾಯಜೂಕಃ ಸತಾಂ ಗತಿಃ || ೧೫ ||

ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಭರತಃ ವಾಕ್ಯಂ ಧರ್ಮಾಭಿಜನವಾನ್ ಶುಚಿಃ |
ಪಪಾತ ಸಹಸಾ ಭೂಮೌ ಪಿತೃಶೋಕಬಲಾರ್ದಿತಃ || ೧೬ ||

ಹಾ ಹತೋಽಸ್ಮೀತಿ ಕೃಪಣಾಂ ದೀನಾಂ ವಾಚಮುದೀರಯನ್ |
ನಿಪಪಾತ ಮಹಾಬಾಹುರ್ಬಾಹು ವಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ವೀರ್ಯವಾನ್ || ೧೭ ||

ತತಃ ಶೋಕೇನ ಸಂವೀತಃ ಪಿತುರ್ಮರಣ ದುಃಖಿತಃ |
ವಿಲಲಾಪ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಭ್ರಾಂತಾಕುಲಿತ ಚೇತನಃ || ೧೮ ||

ಏತತ್ಸುರುಚಿರಂ ಭಾತಿ ಪಿತುರ್ಮೇ ಶಯನಂ ಪುರಾ |
ಶಶಿನೇವಾಮಲಂ ರಾತ್ರೌ ಗಗನಂ ತೋಯದಾತ್ಯಯೇ || ೧೯ ||

ತದಿದಂ ನ ವಿಭಾತ್ಯದ್ಯ ವಿಹೀನಂ ತೇನ ಧೀಮತಾ |
ವ್ಯೋಮೇವ ಶಶಿನಾ ಹೀನಮಪ್ಛುಷ್ಕ ಇವ ಸಾಗರಃ || ೨೦ ||

ಬಾಷ್ಪಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಕಂಠೇನ ಸ್ವಾರ್ತಃ ಪರಿಪೀಡಿತಃ |
ಪ್ರಚ್ಛಾದ್ಯ ವದನಂ ಶ್ರೀಮದ್ವಸ್ತ್ರೇಣ ಜಯತಾಂ ವರಃ || ೨೧ ||

ತಮಾರ್ತಂ ದೇವಸಂಕಾಶಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಪತಿತಂ ಭುವಿ |
ನಿಕೃತ್ತಮಿವ ಸಾಲಸ್ಯ ಸ್ಕಂಧಂ ಪರಶುನಾ ವನೇ || ೨೨ ||

ಮತ್ತಮಾತಂಗಸಂಕಾಶಂ ಚಂದ್ರಾರ್ಕಸದೃಶಂ ಭುವಃ |
ಉತ್ಥಾಪಯಿತ್ವಾ ಶೋಕಾರ್ತಂ ವಚನಂ ಚೇದಮಬ್ರವೀತ್ || ೨೩ ||

ಉತ್ತಿಷ್ಠೋತ್ತಿಷ್ಠ ಕಿಂ ಶೇಷೇ ರಾಜಪುತ್ರ ಮಹಾಯಶಃ |
ತ್ವದ್ವಿಧಾ ನ ಹಿ ಶೋಚಂತಿ ಸಂತಃ ಸದಸಿ ಸಮ್ಮತಾಃ || ೨೪ ||

ದಾನಯಜ್ಞಾಧಿಕಾರಾ ಹಿ ಶೀಲಶ್ರುತಿವಚೋನುಗಾ |
ಬುದ್ಧಿಸ್ತೇ ಬುದ್ಧಿಸಂಪನ್ನ ಪ್ರಭೇವಾರ್ಕಸ್ಯ ಮಂದಿರೇ || ೨೫ ||

ಸ ರುದಿತ್ವಾ ಚಿರಂ ಕಾಲಂ ಭೂಮೌ ವಿಪರಿವೃತ್ಯ ಚ |
ಜನನೀಂ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚೇದಂ ಶೋಕೈಃ ಬಹುಭಿರಾವೃತಃ || ೨೬ ||

ಅಭಿಷೇಕ್ಷ್ಯತಿ ರಾಮಂ ನು ರಾಜಾ ಯಜ್ಞಂ ನು ಯಕ್ಷ್ಯತೇ |
ಇತ್ಯಹಂ ಕೃತಸಂಕಲ್ಪೋ ಹೃಷ್ಟಃ ಯಾತ್ರಾಮಯಾಸಿಷಮ್ || ೨೭ ||

ತದಿದಂ ಹ್ಯನ್ಯಥಾಭೂತಂ ವ್ಯವದೀರ್ಣಂ ಮನೋ ಮಮ |
ಪಿತರಂ ಯೋ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರಿಯಹಿತೇ ರತಮ್ || ೨೮ ||

ಅಂಬ ಕೇನಾತ್ಯಗಾದ್ರಾಜಾ ವ್ಯಾಧಿನಾ ಮಯ್ಯನಾಗತೇ |
ಧನ್ಯಾ ರಾಮಾದಯಃ ಸರ್ವೇ ಯೈಃ ಪಿತಾ ಸಂಸ್ಕೃತಸ್ಸ್ವಯಮ್ || ೨೯ ||

ನ ನೂನಂ ಮಾಂ ಮಹಾರಾಜಃ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಜಾನಾತಿ ಕೀರ್ತಿಮಾನ್ |
ಉಪಜಿಘ್ರೇದ್ಧಿ ಮಾಂ ಮೂರ್ಧ್ನಿ ತಾತ ಸನ್ನಮ್ಯ ಸತ್ವರಮ್ || ೩೦ ||

ಕ್ವ ಸ ಪಾಣಿಃ ಸುಖ ಸ್ಪರ್ಶಸ್ತಾತಸ್ಯಾಕ್ಲಿಷ್ಟ ಕರ್ಮಣಃ |
ಯೇನ ಮಾಂ ರಜಸಾ ಧ್ವಸ್ತಮಭೀಕ್ಷ್ಣಂ ಪರಿಮಾರ್ಜತಿ || ೩೧ ||

ಯೋ ಮೇ ಭ್ರಾತಾ ಪಿತಾ ಬಂಧುರ್ಯಸ್ಯ ದಾಸೋಽಸ್ಮಿ ಧೀಮತಃ |
ತಸ್ಯ ಮಾಂ ಶೀಘ್ರಮಾಖ್ಯಾಹಿ ರಾಮಸ್ಯಾಕ್ಲಿಷ್ಟ ಕರ್ಮಣಃ || ೩೨ ||

ಪಿತಾ ಹಿ ಭವತಿ ಜ್ಯೇಷ್ಠೋ ಧರ್ಮಮಾರ್ಯಸ್ಯ ಜಾನತಃ |
ತಸ್ಯ ಪಾದೌ ಗ್ರಹೀಷ್ಯಾಮಿ ಸ ಹೀದಾನೀಂ ಗತಿರ್ಮಮ || ೩೩ ||

ಧರ್ಮವಿದ್ಧರ್ಮನಿತ್ಯಶ್ಚ ಸತ್ಯಸಂಧೋ ದೃಢವ್ರತಃ |
ಆರ್ಯಃ ಕಿಮಬ್ರವೀದ್ರಾಜಾ ಪಿತಾ ಮೇ ಸತ್ಯವಿಕ್ರಮಃ || ೩೪ ||

ಪಶ್ಚಿಮಂ ಸಾಧು ಸಂದೇಶಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಶ್ರೋತುಮಾತ್ಮನಃ |
ಇತಿ ಪೃಷ್ಟಾ ಯಥಾತತ್ತ್ವಂ ಕೈಕೇಯೀ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ || ೩೫ ||

ರಾಮೇತಿ ರಾಜಾ ವಿಲಪನ್ ಹಾ ಸೀತೇ ಲಕ್ಷ್ಮಣೇತಿ ಚ |
ಸ ಮಹಾತ್ಮಾ ಪರಂ ಲೋಕಂ ಗತಃ ಗತಿಮತಾಂ ವರಃ || ೩೬ ||

ಇಮಾಂ ತು ಪಶ್ಚಿಮಾಂ ವಾಚಂ ವ್ಯಾಜಹಾರ ಪಿತಾ ತವ |
ಕಾಲಧರ್ಮಪರಿಕ್ಷಿಪ್ತಃ ಪಾಶೈರಿವ ಮಹಾಗಜಃ || ೩೭ ||

ಸಿದ್ಧಾರ್ಥಾಸ್ತೇ ನರಾ ರಾಮಮಾಗತಂ ಸೀತಯಾ ಸಹ |
ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಚ ಮಹಾಬಾಹುಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಂತಿ ಪುನರಾಗತಮ್ || ೩೮ ||

ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ವಿಷಸಾದೈವ ದ್ವಿತೀಯಾ ಪ್ರಿಯಶಂಸನಾತ್ |
ವಿಷಣ್ಣ ವದನೋ ಭೂತ್ವಾ ಭೂಯಃ ಪಪ್ರಚ್ಛ ಮಾತರಮ್ || ೩೯ ||

ಕ್ವ ಚೇದಾನೀಂ ಸ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಕೌಸಲ್ಯಾಽಽನಂದವರ್ಧನಃ |
ಲಕ್ಷ್ಮಣೇನ ಸಹ ಭ್ರಾತ್ರಾ ಸೀತಯಾ ಚ ಸಮಂ ಗತಃ || ೪೦ ||

ತಥಾ ಪೃಷ್ಟಾ ಯಥಾ ತತ್ತ್ವಮಾಖ್ಯಾತುಮುಪಚಕ್ರಮೇ |
ಮಾತಾಸ್ಯ ಯುಗಪದ್ವಾಕ್ಯಂ ವಿಪ್ರಿಯಂ ಪ್ರಿಯ ಶಂಕಯಾ || ೪೧ || [ಸುಮಹದ್ವಾಕ್ಯಂ]

ಸ ಹಿ ರಾಜಸುತಃ ಪುತ್ರ ಚೀರವಾಸಾ ಮಹಾವನಮ್ |
ದಂಡಕಾನ್ ಸಹ ವೈದೇಹ್ಯಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣಾನುಚರಃ ಗತಃ || ೪೨ ||

ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಭರತಸ್ತ್ರಸ್ತಃ ಭ್ರಾತುಶ್ಚಾರಿತ್ರಶಂಕಯಾ |
ಸ್ವಸ್ಯ ವಂಶಸ್ಯ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಾತ್ ಪ್ರಷ್ಟುಂ ಸಮುಪಚಕ್ರಮೇ || ೪೩ ||

ಕಚ್ಚಿನ್ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಧನಂ ಹೃತಂ ರಾಮೇಣ ಕಸ್ಯಚಿತ್ |
ಕಚ್ಚಿನ್ನಾಢ್ಯೋ ದರಿದ್ರಃ ವಾ ತೇನಾಪಾಪೋ ವಿಹಿಂಸಿತಃ || ೪೪ ||

ಕಚ್ಚಿನ್ನ ಪರದಾರಾನ್ವಾ ರಾಜಪುತ್ರೋಽಭಿಮನ್ಯತೇ |
ಕಸ್ಮಾತ್ಸ ದಂಡಕಾರಣ್ಯೇ ಭ್ರೂಣಹೇವ ವಿವಾಸಿತಃ || ೪೫ ||

ಅಥಾಸ್ಯ ಚಪಲಾ ಮಾತಾ ತತ್ಸ್ವಕರ್ಮ ಯಥಾತಥಮ್ |
ತೇನೈವ ಸ್ತ್ರೀಸ್ವಭಾವೇನ ವ್ಯಾಹರ್ತುಮುಪಚಕ್ರಮೇ || ೪೬ ||

ಏವಮುಕ್ತಾ ತು ಕೈಕೇಯೀ ಭರತೇನ ಮಹಾತ್ಮನಾ |
ಉವಾಚ ವಚನಂ ಹೃಷ್ಟಾ ಮೂಢಾ ಪಂಡಿತಮಾನಿನೀ || ೪೭ ||

ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಧನಂ ಕಿಂಚಿದ್ಧೃತಂ ರಾಮೇಣ ಕಸ್ಯಚಿತ್ |
ಕಶ್ಚಿನ್ನಾಢ್ಯೋ ದರಿದ್ರಃ ವಾ ತೇನಾಪಾಪೋ ವಿಹಿಂಸಿತಃ || ೪೮ ||

ನ ರಾಮಃ ಪರದಾರಾಂಶ್ಚ ಚಕ್ಷುರ್ಭ್ಯಾಮಪಿ ಪಶ್ಯತಿ |
ಮಯಾ ತು ಪುತ್ರ ಶ್ರುತ್ವೈವ ರಾಮಸ್ಯೈವಾಭಿಷೇಚನಮ್ || ೪೯ ||

ಯಾಚಿತಸ್ತೇ ಪಿತಾ ರಾಜ್ಯಂ ರಾಮಸ್ಯ ಚ ವಿವಾಸನಮ್ |
ಸ ಸ್ವವೃತ್ತಿಂ ಸಮಾಸ್ಥಾಯ ಪಿತಾ ತೇ ತತ್ತಥಾಽಕರೋತ್ || ೫೦ ||

ರಾಮಶ್ಚ ಸಹ ಸೌಮಿತ್ರಿಃ ಪ್ರೇಷಿತಃ ಸಹ ಸೀತಯಾ |
ತಮಪಶ್ಯನ್ ಪ್ರಿಯಂಪುತ್ರಂ ಮಹೀಪಾಲೋ ಮಹಾಯಶಾಃ || ೫೧ ||

ಪುತ್ರಶೋಕಪರಿದ್ಯೂನಃ ಪಂಚತ್ವಮುಪಪೇದಿವಾನ್ |
ತ್ವಯಾತ್ವಿದಾನೀಂ ಧರ್ಮಜ್ಞ ರಾಜತ್ವಮವಲಂಬ್ಯತಾಮ್ || ೫೨ ||

ತ್ವತ್ಕೃತೇ ಹಿ ಮಯಾ ಸರ್ವಮಿದಮೇವಂ ವಿಧಂ ಕೃತಮ್ |
ಮಾ ಶೋಕಂ ಮಾ ಚ ಸಂತಾಪಂ ಧೈರ್ಯಮಾಶ್ರಯ ಪುತ್ರಕ |
ತ್ವದಧೀನಾ ಹಿ ನಗರೀ ರಾಜ್ಯಂ ಚೈತದನಾಮಯಮ್ || ೫೩ ||

ತತ್ಪುತ್ರ ಶೀಘ್ರಂ ವಿಧಿನಾ ವಿಧಿಜ್ಞೈಃ
ವಸಿಷ್ಠಮುಖ್ಯೈಃ ಸಹಿತೋ ದ್ವಿಜೇಂದ್ರೈಃ |
ಸಂಕಾಲ್ಯ ರಾಜಾನಮದೀನ ಸತ್ತ್ವಮ್
ಆತ್ಮಾನಮುರ್ವ್ಯಾಮಭಿಷೇಚಯಸ್ವ || ೫೪ ||

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಅಯೋಧ್ಯಾಕಾಂಡೇ ದ್ವಿಸಪ್ತತಿತಮಃ ಸರ್ಗಃ || ೭೨ ||

ಅಯೋಧ್ಯಾಕಾಂಡ ತ್ರಿಸಪ್ತತಿತಮಃ ಸರ್ಗಃ (೭೩) >>


ಸಂಪೂರ್ಣ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣೇ ಅಯೋಧ್ಯಕಾಂಡ ನೋಡಿ.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed