Kishkindha Kanda Sarga 29 – किष्किन्धाकाण्ड एकोनत्रिंशः सर्गः (२९)


॥ हनुमत्प्रतिबोधनम् ॥

समीक्ष्य विमलं व्योम गतविद्युद्बलाहकम् ।
सारसारवसङ्घुष्टं रम्यज्योत्स्नानुलेपनम् ॥ १ ॥

समृद्धार्थं च सुग्रीवं मन्दधर्मार्थसङ्ग्रहम् ।
अत्यर्थमसतां मार्गमेकान्तगतमानसम् ॥ २ ॥

निर्वृत्तकार्यं सिद्धार्थं प्रमदाभिरतं सदा ।
प्राप्तवन्तमभिप्रेतान् सर्वानेव मनोरथान् ॥ ३ ॥

स्वां च पत्नीमभिप्रेतां तारां चापि समीप्सिताम् ।
विहरन्तमहोरात्रं कृतार्थं विगतज्वरम् ॥ ४ ॥

क्रीडन्तमिव देवेन्द्रं नन्दनेऽप्सरसां गणैः ।
मन्त्रिषु न्यस्तकार्यं च मन्त्रिणामनवेक्षकम् ॥ ५ ॥

उत्सन्नराज्यसन्देहं कामवृत्तमवस्थितम् ।
निश्चितार्थोऽर्थतत्त्वज्ञः कालधर्मविशेषवित् ॥ ६ ॥

प्रसाद्य वाक्यैर्मधुरैर्हेतुमद्भिर्मनोरमैः ।
वाक्यविद्वाक्यतत्त्वज्ञं हरीशं मारुतात्मजः ॥ ७ ॥

हितं तत्त्वं च पथ्यं च सामधर्मार्थनीतिमत् ।
प्रणयप्रीतिसम्युक्तं विश्वासकृतनिश्चयम् ॥ ८ ॥

हरीश्वरमुपागम्य हनुमान् वाक्यमब्रवीत् ।
राज्यं प्राप्तं यशश्चैव कौली श्रीरपि वर्धिता ॥ ९ ॥

मित्राणां सङ्ग्रहः शेषस्तं भवान् कर्तुमर्हति ।
यो हि मित्रेषु कालज्ञः सततं साधु वर्तते ॥ १० ॥

तस्य राज्यं च कीर्तिश्च प्रतापश्चाभिवर्धते ।
यस्य कोशश्च दण्डश्च मित्राण्यात्मा च भूमिप ॥ ११ ॥

समवेतानि सर्वाणि स राज्यं महदश्नुते ।
तद्भवान् वृत्तसम्पन्नः स्थितः पथि निरत्यये ॥ १२ ॥

मित्रार्थमभिनीतार्थं यथावत्कर्तुमर्हति ।
सन्त्यज्य सर्वकर्माणि मित्रार्थे योऽनुवर्तते ॥ १३ ॥

सम्भ्रमाद्धि कृतोत्साहः सोऽनर्थैर्नावरुध्यते ।
यस्तु कालव्यतीतेषु मित्रकार्येषु वर्तते ॥ १४ ॥

स कृत्वा महतोऽप्यर्थान्न मित्रार्थेन युज्यते ।
यदिदं वीर कार्यं नो मित्रकार्यमरिन्दम ॥ १५ ॥

क्रियतां राघवस्यैतद्वैदेह्याः परिमार्गणम् ।
न च कालमतीतं ते निवेदयति कालवित् ॥ १६ ॥

त्वरमाणोऽपि सन् प्राज्ञस्तव राजन् वशानुगः ।
कुलस्य हेतुः स्फीतस्य दीर्घबन्धुश्च राघवः ॥ १७ ॥

अप्रमेयप्रभावश्च स्वयं चाप्रतिमो गुणैः ।
तस्य त्वं कुरु वै कार्यं पूर्वं तेन कृतं तव ॥ १८ ॥

हरीश्वर हरिश्रेष्ठानाज्ञापयितुमर्हसि ।
न हि तावद्भवेत्कालो व्यतीतश्चेदनादृते ॥ १९ ॥

चोदितस्य हि कार्यस्य भवेत्कालव्यतिक्रमः ।
अकर्तुरपि कार्यस्य भवान् कर्ता हरीश्वर ॥ २० ॥

किं पुनः प्रतिकर्तुस्ते राज्येन च धनेन च ।
शक्तिमानपि विक्रान्तो वानरर्क्षगणेश्वर ॥ २१ ॥

कर्तुं दाशरथेः प्रीतिमाज्ञायां किं न सज्जसे ।
कामं खलु शरैः शक्तः सुरासुरमहोरगान् ॥ २२ ॥

वशे दाशरथिः कर्तुं त्वत्प्रतिज्ञां तु काङ्क्षते ।
प्राणत्यागाविशङ्केन कृतं तेन तव प्रियम् ॥ २३ ॥

तस्य मार्गाम वैदेहीं पृथिव्यामपि चाम्बरे ।
न देवा न च गन्धर्वा नासुरा न मरुद्गणाः ॥ २४ ॥

न च यक्षा भयं तस्य कुर्युः किमुत राक्षसाः ।
तदेवं शक्तियुक्तस्य पूर्वं प्रियकृतस्तव ॥ २५ ॥

रामस्यार्हसि पिङ्गेश कर्तुं सर्वात्मना प्रियम् ।
नाधस्तादवनौ नाप्सु गतिर्नोपरि चाम्बरे ॥ २६ ॥

कस्यचित्सज्जतेऽस्माकं कपीश्वर तवाज्ञया ।
तदाज्ञापय कः किं ते कृते कुत्र व्यवस्यतु ॥ २७ ॥

हरयो ह्यप्रधृष्यास्ते सन्ति कोट्यग्रतोऽनघाः ।
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा काले साधु निवेदितम् ॥ २८ ॥

सुग्रीवः सत्त्वसम्पन्नश्चकार मतिमुत्तमाम् ।
स सन्दिदेशाभिमतं नीलं नित्यकृतोद्यमम् ॥ २९ ॥

दिक्षु सर्वासु सर्वेषां सैन्यानामुपसङ्ग्रहे ।
यथा सेना समग्रा मे यूथपालाश्च सर्वशः ॥ ३० ॥

समागच्छन्त्यसङ्गेन सेनाग्राणि तथा कुरु ।
ये त्वन्तपालाः प्लवगाः शीघ्रगा व्यवसायिनः ॥ ३१ ॥

समानयन्तु ते सैन्यं त्वरिताः शासनान्मम ।
स्वयं चानन्तरं सैन्यं भवानेवानुपश्यतु ॥ ३२ ॥

त्रिपञ्चरात्रादूर्ध्वं यः प्राप्नुयान्नेह वानरः ।
तस्य प्राणान्तिको दण्डो नात्र कार्या विचारणा ॥ ३३ ॥

हरींश्च वृद्धानुपयातु साङ्गदो
भवान्ममाज्ञामधिकृत्य निश्चिताम् ।
इति व्यवस्थां हरिपुङ्गवेश्वरो
विधाय वेश्म प्रविवेश वीर्यवान् ॥ ३४ ॥

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये किष्किन्धाकाण्डे एकोनत्रिंशः सर्गः ॥ २९ ॥


सम्पूर्ण वाल्मीकि रामायणे किष्किन्धकाण्ड पश्यतु ।


గమనిక: రాబోయే ధనుర్మాసం సందర్భంగా "శ్రీ కృష్ణ స్తోత్రనిధి" ముద్రించుటకు ఆలోచన చేయుచున్నాము. ఇటీవల మేము "శ్రీ సాయి స్తోత్రనిధి" పుస్తకము విడుదల చేశాము.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed