Ayodhya Kanda Sarga 1 – అయోధ్యాకాండ ప్రథమః సర్గః (౧)


|| రామాభిషేకవ్యవసాయః ||

గచ్ఛతా మాతులకులం భరతేన మహాత్మనా | [తదాఽనఘః]
శత్రుఘ్నో నిత్యశత్రుఘ్నో నీతః ప్రీతిపురస్కృతః || ౧ ||

స తత్ర న్యవసద్భ్రాత్రా సహ సత్కారసత్కృతః |
మాతులేనాశ్వపతినా పుత్రస్నేహేన లాలితః || ౨ ||

తత్రాపి నివసంతౌ తౌ తర్ప్యమాణౌ చ కామతః |
భ్రాతరౌ స్మరతాం వీరౌ వృద్ధం దశరథం నృపమ్ || ౩ ||

రాజాఽపి తౌ మహాతేజాః సస్మార ప్రోషితౌ సుతౌ |
ఉభౌ భరతశత్రుఘ్నౌ మహేంద్రవరుణోపమౌ || ౪ ||

సర్వ ఏవ తు తస్యేష్టాశ్చత్వారః పురుషర్షభాః |
స్వశరీరాద్వినిర్వృత్తాశ్చత్వార ఇవ బాహవః || ౫ ||

తేషామపి మహాతేజా రామో రతికరః పితుః |
స్వయంభూరివ భూతానాం బభూవ గుణవత్తరః || ౬ ||

స హి దేవైరుదీర్ణస్య రావణస్య వధార్థిభిః |
అర్థితో మానుషే లోకే జజ్ఞే విష్ణుః సనాతనః || ౭ ||

కౌసల్యా శుశుభే తేన పుత్రేణామితతేజసా |
యథా వరేణ దేవానామదితిర్వజ్రపాణినా || ౮ ||

స హి వీర్యోపపన్నశ్చ రూపవాననసూయకః | [వీర్యవాననసూయకః]
భూమావనుపమః సూనుర్గుణైర్దశరథోపమః || ౯ ||

స తు నిత్యం ప్రశాంతాత్మా మృదుపూర్వం చ భాషతే | [ప్రభాషతే]
ఉచ్యమానోఽపి పరుషం నోత్తరం ప్రతిపద్యతే || ౧౦ ||

కథం‍చిదుపకారేణ కృతేనైకేన తుష్యతి |
న స్మరత్యపకారాణాం శతమప్యాత్మవత్తయా || ౧౧ ||

శీలవృద్ధైర్జ్ఞానవృద్ధైర్వయోవృద్ధైశ్చ సజ్జనైః |
కథయన్నాస్త వై నిత్యమస్త్రయోగ్యాంతరేష్వపి || ౧౨ ||

బుద్ధిమాన్మధురాభాషీ పూర్వభాషీ ప్రియంవదః |
వీర్యవాన్న చ వీర్యేణ మహతా స్వేన గర్వితః || ౧౩ || [విస్మితః]

న చానృతకథో విద్వాన్వృద్ధానాం ప్రతిపూజకః |
అనురక్తః ప్రజాభిశ్చ ప్రజాశ్చాప్యనురంజతే || ౧౪ ||

సానుక్రోశో జితక్రోధో బ్రాహ్మణప్రతిపూజకః |
దీనానుకంపీ ధర్మజ్ఞో నిత్యం ప్రగ్రహవాన్ శుచిః || ౧౫ ||

కులోచితమతిః క్షాత్రం ధర్మం స్వం బహుమన్యతే |
మన్యతే పరయా కీర్త్యా మహత్స్వర్గఫలం తతః || ౧౬ ||

నాశ్రేయసి రతో విద్వాన్న విరుద్ధకథారుచిః |
ఉత్తరోత్తరయుక్తీనాం వక్తా వాచస్పతిర్యథా || ౧౭ ||

అరోగస్తరుణో వాగ్మీ వపుష్మాన్దేశకాలవిత్ |
లోకే పురుషసారజ్ఞః సాధురేకో వినిర్మితః || ౧౮ ||

స తు శ్రేష్ఠైర్గుణైర్యుక్తః ప్రజానాం పార్థివాత్మజః |
బహిశ్చర ఇవ ప్రాణో బభూవ గుణతఃప్రియః || ౧౯ ||

సమ్యగ్విద్యావ్రతస్నాతో యథావత్సాంగవేదవిత్ |
ఇష్వస్త్రే చ పితుః శ్రేష్ఠో బభూవ భరతాగ్రజః || ౨౦ ||

కల్యాణాభిజనః సాధురదీనః సత్యవాగృజుః |
వృద్ధైరభివినీతశ్చ ద్విజైర్ధర్మార్థదర్శిభిః || ౨౧ ||

ధర్మకామార్థతత్త్వజ్ఞః స్మృతిమాన్ప్రతిభానవాన్ |
లౌకికే సమయాచారే కృతకల్పో విశారదః || ౨౨ ||

నిభృతః సంవృతాకారో గుప్తమంత్రః సహాయవాన్ |
అమోఘక్రోధహర్షశ్చ త్యాగసంయమకాలవిత్ || ౨౩ ||

దృఢభక్తిః స్థిరప్రజ్ఞో నాసద్గ్రాహీ న దుర్వచాః |
నిస్తంద్రిరప్రమత్తశ్చ స్వదోషపరదోషవిత్ || ౨౪ ||

శాస్త్రజ్ఞశ్చ కృతజ్ఞశ్చ పురుషాంతరకోవిదః |
యః ప్రగ్రహానుగ్రహయోర్యథాన్యాయం విచక్షణః || ౨౫ ||

సత్సంగ్రహప్రగ్రహణే స్థానవిన్నిగ్రహస్య చ |
ఆయకర్మణ్యుపాయజ్ఞః సందృష్టవ్యయకర్మవిత్ || ౨౬ ||

శ్రైష్ఠ్యం శాస్త్రసమూహేషు ప్రాప్తో వ్యామిశ్రకేషు చ |
అర్థధర్మౌ చ సంగృహ్య సుఖతంత్రో న చాలసః || ౨౭ ||

వైహారికాణాం శిల్పానాం విజ్ఞాతార్థవిభాగవిత్ |
ఆరోహే వినయే చైవ యుక్తో వారణవాజినామ్ || ౨౮ ||

ధనుర్వేదవిదాం శ్రేష్ఠో లోకేఽతిరథసంమతః |
అభియాతా ప్రహర్తా చ సేనానయవిశారదః || ౨౯ ||

అప్రధృష్యశ్చ సంగ్రామే క్రుద్ధైరపి సురాసురైః |
అనసూయో జితక్రోధో న దృప్తో న చ మత్సరీ || ౩౦ ||

న చావమంతా భూతానాం న చ కాలవశానుగః |
ఏవం శ్రేష్ఠైర్గుణైర్యుక్తః ప్రజానాం పార్థివాత్మజః || ౩౧ ||

సంమతస్త్రిషు లోకేషు వసుధాయాః క్షమాగుణైః |
బుద్ధ్యా బృహస్పతేస్తుల్యో వీర్యేణాపి శచీపతేః || ౩౨ ||

తథా సర్వప్రజాకాంతైః ప్రీతిసంజననైః పితుః |
గుణైర్విరురుచే రామో దీప్తైః సూర్య ఇవాంశుభిః || ౩౩ ||

తమేవం వ్రతసంపన్నమప్రధృష్యపరాక్రమమ్ |
లోకపాలోపమం నాథమకామయత మేదినీ || ౩౪ ||

ఏతైస్తు బహుభిర్యుక్తం గుణైరనుపమైః సుతమ్ |
దృష్ట్వా దశరథో రాజా చక్రే చింతాం పరంతపః || ౩౫ ||

అథ రాజ్ఞో బభూవైవం వృద్ధస్య చిరజీవినః |
ప్రీతిరేషా కథం రామో రాజా స్యాన్మయి జీవతి || ౩౬ ||

ఏషా హ్యస్య పరా ప్రీతిర్హృది సంపరివర్తతే |
కదా నామ సుతం ద్రక్ష్యామ్యభిషిక్తమహం ప్రియమ్ || ౩౭ ||

వృద్ధికామో హి లోకస్య సర్వభూతానుకంపనః |
మత్తః ప్రియతరో లోకే పర్జన్య ఇవ వృష్టిమాన్ || ౩౮ ||

యమశక్రసమో వీర్యే బృహస్పతిసమో మతౌ |
మహీధరసమో ధృత్యాం మత్తశ్చ గుణవత్తరః || ౩౯ ||

మహీమహమిమాం కృత్స్నామధితిష్ఠంతమాత్మజమ్ |
అనేన వయసా దృష్ట్వా యథా స్వర్గమవాప్నుయామ్ || ౪౦ ||

ఇత్యేతైర్వివిధైస్తైస్తైరన్యపార్థివదుర్లభైః |
శిష్టైరపరిమేయైశ్చ లోకే లోకోత్తరైర్గుణైః || ౪౧ ||

తం సమీక్ష్య మహారాజో యుక్తం సముదితైర్గుణైః | [శుభైః]
నిశ్చిత్య సచివైః సార్ధం యువరాజమమన్యత || ౪౨ ||

దివ్యంతరిక్షే భూమౌ చ ఘోరముత్పాతజం భయమ్ |
సం‍చచక్షే చ మేధావీ శరీరే చాత్మనో జరామ్ || ౪౩ ||

పూర్ణచంద్రాననస్యాథ శోకాపనుదమాత్మనః |
లోకే రామస్య బుబుధే సంప్రియత్వం మహాత్మనః || ౪౪ ||

ఆత్మనశ్చ ప్రజానాం చ శ్రేయసే చ ప్రియేణ చ |
ప్రాప్తకాలేన ధర్మాత్మా భక్త్యా త్వరితవాన్నృపః || ౪౫ ||

నానానగరవాస్తవ్యాన్పృథగ్జానపదానపి |
సమానినాయ మేదిన్యాః ప్రధానాన్పృథివీపతీన్ || ౪౬ ||

తాన్వేశ్మనానాభరణైర్యథార్హం ప్రతిపూజితాన్ |
దదర్శాలంకృతో రాజా ప్రజాపతిరివ ప్రజాః || ౪౭ ||

న తు కేకయరాజానం జనకం వా నరాధిపః |
త్వరయా చానయామాస పశ్చాత్తౌ శ్రోష్యతః ప్రియమ్ || ౪౮ ||

అథోపవిష్టే నృపతౌ తస్మిన్పరబలార్దనే |
తతః ప్రవివిశుః శేష రాజానో లోకసమ్మతాః || ౪౯ ||

అథ రాజవితీర్ణేషు వివిధేష్వాసనేషు చ |
రాజానమేవాభిముఖాః నిషేదుర్నియతా నృపాః || ౫౦ ||

స లబ్ధమానైర్వినయాన్వితైర్నృపైః
పురాలయైర్జానపదైశ్చ మానవైః |
ఉపోపవిష్టైర్నృపతిర్వృతో బభౌ
సహస్రచక్షుర్భగవానివామరైః || ౫౧ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే ప్రథమః సర్గః || ౧ ||

అయోధ్యాకాండ ద్వితీయః సర్గః (౨) >>


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణ అయోధ్యకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed