Read in తెలుగు / ಕನ್ನಡ / தமிழ் / देवनागरी / English (IAST)
|| వాలివధసమర్థనమ్ ||
ఇత్యుక్తః ప్రశ్రితం వాక్యం ధర్మార్థసహితం హితమ్ |
పరుషం వాలినా రామో నిహతేన విచేతసా || ౧ ||
తం నిష్ప్రభమివాదిత్యం ముక్తతోయమివాంబుదమ్ |
ఉక్తవాక్యం హరిశ్రేష్ఠముపశాంతమివానలమ్ || ౨ ||
ధర్మార్థగుణసంపన్నం హరీశ్వరమనుత్తమమ్ |
అధిక్షిప్తస్తదా రామః పశ్చాద్వాలినమబ్రవీత్ || ౩ ||
ధర్మమర్థం చ కామం చ సమయం చాపి లౌకికమ్ |
అవిజ్ఞాయ కథం బాల్యాన్మామిహాద్య విగర్హసే || ౪ ||
అపృష్ట్వా బుద్ధిసంపన్నాన్ వృద్ధానాచార్యసమ్మతాన్ |
సౌమ్య వానర చాపల్యాత్కిం మాం వక్తుమిహేచ్ఛసి || ౫ ||
ఇక్ష్వాకూణామియం భూమిః సశైలవనకాననా |
మృగపక్షిమనుష్యాణాం నిగ్రహప్రగ్రహావపి || ౬ ||
తాం పాలయతి ధర్మాత్మా భరతః సత్యవాగృజుః |
ధర్మకామార్థతత్త్వజ్ఞో నిగ్రహానుగ్రహే రతః || ౭ ||
నయశ్చ వినయశ్చోభౌ యస్మిన్ సత్యం చ సుస్థితమ్ |
విక్రమశ్చ యథాదృష్టః స రాజా దేశకాలవిత్ || ౮ ||
తస్య ధర్మకృతాదేశా వయమన్యే చ పార్థివాః |
చరామో వసుధాం కృత్స్నాం ధర్మసంతానమిచ్ఛవః || ౯ ||
తస్మిన్నృపతిశార్దూలే భరతే ధర్మవత్సలే |
పాలయత్యఖిలాం భూమిం కశ్చరేద్ధర్మనిగ్రహమ్ || ౧౦ ||
తే వయం ధర్మవిభ్రష్టం స్వధర్మే పరమే స్థితాః |
భరతాజ్ఞాం పురస్కృత్య నిగృహ్ణీమో యథావిధి || ౧౧ ||
త్వం తు సంక్లిష్టధర్మా చ కర్మణా చ విగర్హితః |
కామతంత్రప్రధానశ్చ న స్థితో రాజవర్త్మని || ౧౨ ||
జ్యేష్ఠో భ్రాతా పితా చైవ యశ్చ విద్యాం ప్రయచ్ఛతి |
త్రయస్తే పితరో జ్ఞేయా ధర్మే పథి హి వర్తినః || ౧౩ ||
యవీయానాత్మనః పుత్రః శిష్యశ్చాపి గుణోదితః |
పుత్రవత్తే త్రయశ్చింత్యా ధర్మశ్చేదత్ర కారణమ్ || ౧౪ ||
సూక్ష్మః పరమదుర్జ్ఞేయః సతాం ధర్మః ప్లవంగమ |
హృదిస్థః సర్వభూతానామాత్మా వేద శుభాశుభమ్ || ౧౫ ||
చపలశ్చపలైః సార్ధం వానరైరకృతాత్మభిః |
జాత్యంధ ఇవ జాత్యంధైర్మంత్రయన్ ద్రక్ష్యసే ను కిమ్ || ౧౬ ||
అహం తు వ్యక్తతామస్య వచనస్య బ్రవీమి తే |
న హి మాం కేవలం రోషాత్త్వం విగర్హితుమర్హసి || ౧౭ ||
తదేతత్కారణం పశ్య యదర్థం త్వం మయా హతః |
భ్రాతుర్వర్తసి భార్యాయాం త్యక్త్వా ధర్మం సనాతనమ్ || ౧౮ ||
అస్య త్వం ధరమాణస్య సుగ్రీవస్య మహాత్మనః |
రుమాయాం వర్తసే కామాత్ స్నుషాయాం పాపకర్మకృత్ || ౧౯ ||
తద్వ్యతీతస్య తే ధర్మాత్కామవృత్తస్య వానర |
భ్రాతృభార్యావమర్శేఽస్మిన్ దండోఽయం ప్రతిపాదితః || ౨౦ ||
న హి ధర్మవిరుద్ధస్య లోకవృత్తాదపేయుషః |
దండాదన్యత్ర పశ్యామి నిగ్రహం హరియూథప || ౨౧ ||
న హి తే మర్షయే పాపం క్షత్రియోఽహం కులోద్భవః |
ఔరసీం భగినీం వాపి భార్యాం వాప్యనుజస్య యః || ౨౨ ||
ప్రచరేత నరః కామాత్తస్య దండో వధః స్మృతః |
భరతస్తు మహీపాలో వయం చాదేశవర్తినః || ౨౩ ||
త్వం తు ధర్మాదతిక్రాంతః కథం శక్యముపేక్షితుమ్ |
గురుర్ధర్మవ్యతిక్రాంతం ప్రాజ్ఞో ధర్మేణ పాలయన్ || ౨౪ ||
భరతః కామవృత్తానాం నిగ్రహే పర్యవస్థితః |
వయం తు భరతాదేశం విధిం కృత్వా హరీశ్వర || ౨౫ ||
త్వద్విధాన్ భిన్నమర్యాదాన్ నియంతుం పర్యవస్థితాః |
సుగ్రీవేణ చ మే సఖ్యం లక్ష్మణేన యథా తథా || ౨౬ ||
దారరాజ్యనిమిత్తం చ నిఃశ్రేయసి రతః స మే |
ప్రతిజ్ఞా చ మయా దత్తా తదా వానరసన్నిధౌ || ౨౭ ||
ప్రతిజ్ఞా చ కథం శక్యా మద్విధేనానవేక్షితుమ్ |
తదేభిః కారణైః సర్వైర్మహద్భిర్ధర్మసంహితైః || ౨౮ ||
శాసనం తవ యద్యుక్తం తద్భవాననుమన్యతామ్ |
సర్వథా ధర్మ ఇత్యేవ ద్రష్టవ్యస్తవ నిగ్రహః || ౨౯ ||
వయస్యస్యాపి కర్తవ్యం ధర్మమేవానుపశ్యతః |
శక్యం త్వయాపి తత్కార్యం ధర్మమేవానుపశ్యతా || ౩౦ ||
శ్రూయతే మనునా గీతౌ శ్లోకౌ చారిత్రవత్సలౌ |
గృహీతౌ ధర్మకుశలైస్తత్తథా చరితం హరే || ౩౧ ||
రాజభిర్ధృతదండాస్తు కృత్వా పాపాని మానవాః |
నిర్మలాః స్వర్గమాయాంతి సంతః సుకృతినో యథా || ౩౨ ||
శాసనాద్వా విమోక్షాద్వా స్తేనః స్తేయాద్విముచ్యతే |
రాజా త్వశాసన్పాపస్య తదవాప్నోతి కిల్బిషమ్ || ౩౩ ||
ఆర్యేణ మమ మాంధాత్రా వ్యసనం ఘోరమీప్సితమ్ |
శ్రమణేన కృతే పాపే యథా పాపం కృతం త్వయా || ౩౪ ||
అన్యైరపి కృతం పాపం ప్రమత్తైర్వసుధాధిపైః |
ప్రాయశ్చిత్తం చ కుర్వంతి తేన తచ్ఛామ్యతే రజః || ౩౫ ||
తదలం పరితాపేన ధర్మతః పరికల్పితః |
వధో వానరశార్దూల న వయం స్వవశే స్థితాః || ౩౬ ||
శృణు చాప్యపరం భూయః కారణం హరిపుంగవ |
యచ్ఛ్రుత్వా హేతుమద్వీర న మన్యుం కర్తుమర్హసి || ౩౭ ||
న మే తత్ర మనస్తాపో న మన్యుర్హరియూథప |
వాగురాభిశ్చ పాశైశ్చ కూటైశ్చ వివిధైర్నరాః || ౩౮ ||
ప్రతిచ్ఛన్నాశ్చ దృశ్యాశ్చ గృహ్ణంతి సుబహూన్ మృగాన్ |
ప్రధావితాన్వా విత్రస్తాన్ విస్రబ్ధాంశ్చాపి నిష్ఠితాన్ || ౩౯ ||
ప్రమత్తానప్రమత్తాన్వా నరా మాంసార్థినో భృశమ్ |
విధ్యంతి విముఖాంశ్చాపి న చ దోషోఽత్ర విద్యతే || ౪౦ ||
యాంతి రాజర్షయశ్చాత్ర మృగయాం ధర్మకోవిదః |
తస్మాత్త్వం నిహతో యుద్ధే మయా బాణేన వానర || ౪౧ ||
అయుధ్యన్ప్రతియుధ్యన్వా యస్మాచ్ఛాఖామృగో హ్యసి |
దుర్లభస్య చ ధర్మస్య జీవితస్య శుభస్య చ || ౪౨ ||
రాజానో వానరశ్రేష్ఠ ప్రదాతారో న సంశయః |
తాన్న హింస్యాన్న చాక్రోశేన్నాక్షిపేన్నాప్రియం వదేత్ || ౪౩ ||
దేవా మనుష్యరూపేణ చరంత్యేతే మహీతలే |
త్వం తు ధర్మమవిజ్ఞాయ కేవలం రోషమాస్థితః || ౪౪ ||
ప్రదూషయసి మాం ధర్మే పితృపైతామహే స్థితమ్ |
ఏవముక్తస్తు రామేణ వాలీ ప్రవ్యథితో భృశమ్ || ౪౫ ||
న దోషం రాఘవే దధ్యౌ ధర్మేఽధిగతనిశ్చయః |
ప్రత్యువాచ తతో రామం ప్రాంజలిర్వానరేశ్వరః || ౪౬ ||
యత్త్వమాత్థ నరశ్రేష్ఠ తదేవం నాత్ర సంశయః |
ప్రతివక్తుం ప్రకృష్టే హి నాప్రకృష్టస్తు శక్నుయాత్ || ౪౭ ||
తదయుక్తం మయా పూర్వం ప్రమాదాదుక్తమప్రియమ్ |
తత్రాపి ఖలు మే దోషం కర్తుం నార్హసి రాఘవ || ౪౮ ||
త్వం హి దృష్టార్థతత్త్వజ్ఞః ప్రజానాం చ హితే రతః |
కార్యకారణసిద్ధౌ తే ప్రసన్నా బుద్ధిరవ్యయా || ౪౯ ||
మామప్యగతధర్మాణం వ్యతిక్రాంతపురస్కృతమ్ |
ధర్మసంహితయా వాచా ధర్మజ్ఞ పరిపాలయ || ౫౦ ||
న త్వాత్మానమహం శోచే న తారాం న చ బాంధవాన్ |
యథా పుత్రం గుణశ్రేష్ఠమంగదం కనకాంగదమ్ || ౫౧ ||
స మమాదర్శనాద్దీనో బాల్యాత్ప్రభృతి లాలితః |
తటాక ఇవ పీతాంబురుపశోషం గమిష్యతి || ౫౨ ||
బాలశ్చాకృతబుద్ధిశ్చ ఏకపుత్రశ్చ మే ప్రియః |
తారేయో రామ భవతా రక్షణీయో మహాబలః || ౫౩ ||
సుగ్రీవే చాంగదే చైవ విధత్స్వ మతిముత్తమామ్ |
త్వం హి శాస్తా చ గోప్తా చ కార్యాకార్యవిధౌ స్థితః || ౫౪ ||
యా తే నరపతే వృత్తిర్భరతే లక్ష్మణే చ యా |
సుగ్రీవే చాంగదే రాజంస్తాం త్వమాధాతుమర్హసి || ౫౫ ||
మద్దోషకృతదోషాం తాం యథా తారాం తపస్వినీమ్ |
సుగ్రీవో నావమన్యేత తథాఽవస్థాతుమర్హసి || ౫౬ ||
త్వయా హ్యనుగృహీతేన రాజ్యం శక్యముపాసితుమ్ |
త్వద్వశే వర్తమానేన తవ చిత్తానువర్తినా || ౫౭ ||
శక్యం దివం చార్జయితుం వసుధాం చాపి శాసితుమ్ |
త్వత్తోఽహం వధమాకాంక్షన్వార్యమాణోఽపి తారయా || ౫౮ ||
సుగ్రీవేణ సహ భ్రాత్రా ద్వంద్వయుద్ధముపాగతః |
ఇత్యుక్త్వా సన్నతో రామం విరరామ హరీశ్వరః || ౫౯ ||
స తమాశ్వాసయద్రామో వాలినం వ్యక్తదర్శనమ్ |
సామసంపన్నయా వాచా ధర్మతత్త్వార్థయుక్తయా || ౬౦ ||
న సంతాపస్త్వయా కార్య ఏతదర్థం ప్లవంగమ |
న వయం భవతా చింత్యా నాప్యాత్మా హరిసత్తమ || ౬౧ ||
వయం భవద్విశేషేణ ధర్మతః కృతనిశ్చయాః |
దండ్యే యః పాతయేద్దండం దండ్యో యశ్చాపి దండ్యతే || ౬౨ ||
కార్యకారణసిద్ధార్థావుభౌ తౌ నావసీదతః |
తద్భవాన్ దండసంయోగాదస్మాద్విగతకిల్బిషః || ౬౩ ||
గతః స్వాం ప్రకృతిం ధర్మ్యాం ధర్మదృష్టేన వర్త్మనా |
త్యజ శోకం చ మోహం చ భయం చ హృదయే స్థితమ్ || ౬౪ ||
త్వయా విధానం హర్యగ్ర్య న శక్యమతివర్తితుమ్ |
యథా త్వయ్యంగదో నిత్యం వర్తతే వానరేశ్వర |
తథా వర్తేత సుగ్రీవే మయి చాపి న సంశయః || ౬౫ ||
స తస్య వాక్యం మధురం మహాత్మనః
సమాహితం ధర్మపథానువర్తినః |
నిశమ్య రామస్య రణావమర్దినో
వచః సుయుక్తం నిజగాద వానరః || ౬౬ ||
శరాభితప్తేన విచేతసా మయా
ప్రదూషితస్త్వం యదజానతా ప్రభో |
ఇదం మహేంద్రోపమ భీమవిక్రమ
ప్రసాదితస్త్వం క్షమ మే నరేశ్వర || ౬౭ ||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే కిష్కింధాకాండే అష్టాదశః సర్గః || ౧౮ ||
Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.
