Aranya Kanda Sarga 69 – అరణ్యకాండ ఏకోనసప్తతితమః సర్గః (౬౯)


|| కబంధగ్రాహః ||

కృత్వైవముదకం తస్మై ప్రస్థితౌ రామలక్ష్మణౌ |
అవేక్షంతౌ వనే సీతాం పశ్చిమాం జగ్మతుర్దిశమ్ || ౧ ||

తౌ దిశం దక్షిణాం గత్వా శరచాపాసిధారిణౌ |
అవిప్రహతమైక్ష్వాకౌ పంథానం ప్రతిజగ్మతుః || ౨ ||

గుల్మైర్వృక్షైశ్చ బహుభిర్లతాభిశ్చ ప్రవేష్టితమ్ |
ఆవృతం సర్వతో దుర్గం గహనం ఘోరదర్శనమ్ || ౩ ||

వ్యతిక్రమ్య తు వేగేన వ్యాలసింహనిషేవితమ్ |
సుభీమం తన్మహారణ్యం వ్యతియాతౌ మహాబలౌ || ౪ ||

తతః పరం జనస్థానాత్ త్రిక్రోశం గమ్య రాఘవౌ |
క్రౌంచారణ్యం వివిశతుర్గహనం తౌ మహౌజసౌ || ౫ ||

నానామేఘఘనప్రఖ్యం ప్రహృష్టమివ సర్వతః |
నానాపక్షిగణైర్జుష్టం నానావ్యాలమృగైర్యుతమ్ || ౬ ||

దిదృక్షమాణౌ వైదేహీం తద్వనం తౌ విచిక్యతుః |
తత్ర తత్రావతిష్ఠంతౌ సీతాహరణకర్శితౌ || ౭ ||

తతః పూర్వేణ తౌ గత్వా త్రిక్రోశం భ్రాతరౌ తదా |
క్రౌంచారణ్యమతిక్రమ్య మతంగాశ్రమమంతరే || ౮ ||

దృష్ట్వా తు తద్వనం ఘోరం బహుభీమమృగద్విజమ్ |
నానాసత్త్వసమాకీర్ణం సర్వం గహనపాదపమ్ || ౯ ||

దదృశాతే తు తౌ తత్ర దరీం దశరథాత్మజౌ |
పాతాలసమగంభీరాం తమసా నిత్యసంవృతామ్ || ౧౦ ||

ఆసాద్య తౌ నరవ్యాఘ్రౌ దర్యాస్తస్యా విదూరతః |
దదృశాతే మహారూపాం రాక్షసీం వికృతాననామ్ || ౧౧ ||

భయదామల్పసత్త్వానాం బీభత్సాం రౌద్రదర్శనామ్ |
లంబోదరీం తీక్ష్ణదంష్ట్రాం కరాలాం పరుషత్వచమ్ || ౧౨ ||

భక్షయంతీం మృగాన్ భీమాన్ వికటాం ముక్తమూర్ధజామ్ |
ప్రైక్షేతాం తౌ తతస్తత్ర భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ || ౧౩ ||

సా సమాసాద్య తౌ వీరౌ వ్రజంతం భ్రాతురగ్రతః |
ఏహి రంస్యావహేత్యుక్త్వా సమాలంబత లక్ష్మణమ్ || ౧౪ ||

ఉవాచ చైనం వచనం సౌమిత్రిముపగూహ్య సా |
అహం త్వయోముఖీ నామ లాభస్తే త్వమసి ప్రియః || ౧౫ ||

నాథ పర్వతకూటేషు నదీనాం పులినేషు చ |
ఆయుఃశేషమిమం వీర త్వం మయా సహ రంస్యసే || ౧౬ ||

ఏవముక్తస్తు కుపితః ఖడ్గముద్ధృత్య లక్ష్మణః |
కర్ణనాసౌ స్తనౌ చాస్యా నిచకర్తారిసూదనః || ౧౭ ||

కర్ణనాసే నికృత్తే తు విస్వరం సా వినద్య చ |
యథాగతం ప్రదుద్రావ రాక్షసీ భీమదర్శనా || ౧౮ ||

తస్యాం గతాయాం గహనం విశంతౌ వనమోజసా |
ఆసేదతురమిత్రఘ్నౌ భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ || ౧౯ ||

లక్ష్మణస్తు మహాతేజాః సత్త్వవాఞ్ఛీలవాఞ్ఛుచిః |
అబ్రవీత్ప్రాంజలిర్వాక్యం భ్రాతరం దీప్తతేజసమ్ || ౨౦ ||

స్పందతే మే దృఢం బాహురుద్విగ్నమివ మే మనః |
ప్రాయశశ్చాప్యనిష్టాని నిమిత్తాన్యుపలక్షయే || ౨౧ ||

తస్మాత్సజ్జీభవార్య త్వం కురుష్వ వచనం హితమ్ |
మమైవ హి నిమిత్తాని సద్యః శంసంతి సంభ్రమమ్ || ౨౨ ||

ఏష వంచులకో నామ పక్షీ పరమదారుణః |
ఆవయోర్విజయం యుద్ధే శంసన్నివ వినర్దతి || ౨౩ ||

తయోరన్వేషతోరేవం సర్వం తద్వనమోజసా |
సంజజ్ఞే విపులః శబ్దః ప్రభంజన్నివ తద్వనమ్ || ౨౪ ||

సంవేష్టితమివాత్యర్థం గగనం మాతరిశ్వనా |
వనస్య తస్య శబ్దోఽభూద్దివమాపూరయన్నివ || ౨౫ ||

తం శబ్దం కాంక్షమాణస్తు రామః కక్షే సహానుజః |
దదర్శ సుమహాకాయం రాక్షసం విపులోరసమ్ || ౨౬ ||

ఆసేదతుస్తతస్తత్ర తావుభౌ ప్రముఖే స్థితమ్ |
వివృద్ధమశిరోగ్రీవం కబంధముదరేముఖమ్ || ౨౭ ||

రోమభిర్నిచితైస్తీక్ష్ణైర్మహాగిరిమివోచ్ఛ్రితమ్ |
నీలమేఘనిభం రౌద్రం మేఘస్తనితనిఃస్వనమ్ || ౨౮ ||

అగ్నిజ్వాలానికాశేన లలాటస్థేన దీప్యతా |
మహాపక్ష్మేణ పింగేన విపులేనాయతేన చ || ౨౯ ||

ఏకేనోరసి ఘోరేణ నయనేనాశుదర్శినా |
మహాదంష్ట్రోపపన్నం తం లేలిహానం మహాముఖమ్ || ౩౦ ||

భక్షయంతం మహాఘోరానృక్షసింహమృగద్విపాన్ |
ఘోరౌ భుజౌ వికుర్వాణముభౌ యోజనమాయతౌ || ౩౧ ||

కరాభ్యాం వివిధాన్ గృహ్య ఋక్షాన్ పక్షిగణాన్ మృగాన్ |
ఆకర్షంతం వికర్షంతమనేకాన్ మృగయూథపాన్ || ౩౨ ||

స్థితమావృత్య పంథానం తయోర్భ్రాత్రోః ప్రపన్నయోః |
అథ తౌ సమభిక్రమ్య క్రోశమాత్రే దదర్శతుః || ౩౩ ||

మహాంతం దారుణం భీమం కబంధం భుజసంవృతమ్ |
కబంధమివ సంస్థానాదతిఘోరప్రదర్శనమ్ || ౩౪ ||

స మహాబాహురత్యర్థం ప్రసార్య విపులౌ భూజౌ |
జగ్రాహ సహితావేవ రాఘవౌ పీడయన్ బలాత్ || ౩౫ ||

ఖడ్గినౌ దృఢధన్వానౌ తిగ్మతేజోవపుర్ధరౌ |
భ్రాతరౌ వివశం ప్రాప్తౌ కృష్యమాణౌ మహాబలౌ || ౩౬ ||

తత్ర ధైర్యేణ శూరస్తు రాఘవో నైవ వివ్యథే |
బాల్యాదనాశ్రయత్వాచ్చ లక్ష్మణస్త్వతివివ్యథే || ౩౭ ||

ఉవాచ చ విషణ్ణః సన్ రాఘవం రాఘవానుజః |
పశ్య మాం వీర వివశం రాక్షసస్య వశం గతమ్ || ౩౮ ||

మయైకేన వినిర్యుక్తః పరిముంచస్వ రాఘవ |
మాం హి భూతబలిం దత్త్వా పలాయస్వ యథాసుఖమ్ || ౩౯ ||

అధిగంతాఽసి వైదేహీమచిరేణేతి మే మతిః |
ప్రతిలభ్య చ కాకుత్స్థ పితృపైతామహీం మహీమ్ || ౪౦ ||

తత్ర మాం రామ రాజ్యస్థః స్మర్తుమర్హిసి సర్వదా |
లక్ష్మణేనైవముక్తస్తు రామః సౌమిత్రిమబ్రవీత్ || ౪౧ ||

మా స్మ త్రాసం కృథా వీర న హి త్వాదృగ్విషీదతి |
ఏతస్మిన్నంతరే క్రూరో భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ || ౪౨ ||

పప్రచ్ఛ ఘననిర్ఘోషః కబంధో దానవోత్తమః |
కౌ యువాం వృషభస్కంధౌ మహాఖడ్గధనుర్ధరౌ || ౪౩ ||

ఘోరం దేశమిమం ప్రాప్తౌ మమ భక్షావుపస్థితౌ |
వదతం కార్యమిహ వాం కిమర్థం చాగతౌ యువామ్ || ౪౪ ||

ఇమం దేశమనుప్రాప్తౌ క్షుధార్తస్యేహ తిష్ఠతః |
సబాణచాపఖడ్గౌ చ తీక్ష్ణశృంగావివర్షభౌ || ౪౫ ||

మమాస్యమనుసంప్రాప్తౌ దుర్లభం జీవితం పునః |
తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా కబంధస్య దురాత్మనః || ౪౬ ||

ఉవాచ లక్ష్మణం రామో ముఖేన పరిశుష్యతా |
కృచ్ఛ్రాత్ కృచ్ఛ్రతరం ప్రాప్య దారుణం సత్యవిక్రమ || ౪౭ ||

వ్యసనం జీవితాంతాయ ప్రాప్తమప్రాప్య తాం ప్రియామ్ |
కాలస్య సుమహద్వీర్యం సర్వభూతేషు లక్ష్మణ || ౪౮ ||

త్వాం చ మాం చ నరవ్యాఘ్ర వ్యసనైః పశ్య మోహితౌ |
నాతిభారోఽస్తి దైవస్య సర్వభూతేషు లక్షణ || ౪౯ ||

శూరాశ్చ బలవంతశ్చ కృతాస్త్రాశ్చ రణాజిరే |
కాలాభిపన్నాః సీదంతి యథా వాలుకసేతవః || ౫౦ ||

ఇతి బ్రువాణో దృఢసత్యవిక్రమో
మహాయశా దాశరథిః ప్రతాపవాన్ |
అవేక్ష్య సౌమిత్రిముదగ్రపౌరుషం
స్థిరాం తదా స్వాం మతిమాత్మనాఽకరోత్ || ౫౧ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అరణ్యకాండే ఏకోనసప్తతితమః సర్గః || ౬౯ ||


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed