Aranya Kanda Sarga 64 – అరణ్యకాండ చతుఃషష్టితమః సర్గః (౬౪)


|| రామక్రోధః ||

స దీనో దీనయా వాచా లక్ష్మణం వాక్యమబ్రవీత్ |
శీఘ్రం లక్ష్మణ జానీహి గత్వా గోదావరీం నదీమ్ || ౧ ||

అపి గోదావరీం సీతా పద్మాన్యానయితుం గతా |
ఏవముక్తస్తు రామేణ లక్ష్మణః పునరేవ హి || ౨ || [పరవీరహా]

నదీం గోదావరీం రమ్యాం జగామ లఘువిక్రమః |
తాం లక్ష్మణస్తీర్థవతీం విచిత్వా రామమబ్రవీత్ || ౩ ||

నైనాం పశ్యామి తీర్థేషు క్రోశతో న శృణోతి మే |
కం ను సా దేశమాపన్నా వైదేహీ క్లేశనాశినీ || ౪ ||

న హ్యహం వేద తం దేశం యత్ర సా జనకాత్మజా |
లక్ష్మణస్య వచః శ్రుత్వా దీనః సంతాపమోహితః || ౫ ||

రామః సమభిచక్రామ స్వయం గోదావరీం నదీమ్ |
స తాముపస్థితో రామః క్వ సీతేత్యేవమబ్రవీత్ || ౬ ||

భూతాని రాక్షసేంద్రేణ వధార్హేణ హృతామితి |
న తాం శశంసూ రామాయ తథా గోదావరీ నదీ || ౭ ||

తతః ప్రచోదితా భూతైః శంసాస్మత్తాం ప్రియామితి |
న తు సాఽభ్యవదత్సీతాం పృష్టా రామేణ శోచతా || ౮ ||

రావణస్య చ తద్రూపం కర్మాణి చ దురాత్మనః |
ధ్యాత్వా భయాత్తు వైదేహీం సా నదీ న శశంస తామ్ || ౯ ||

నిరాశస్తు తయా నద్యా సీతాయా దర్శనే కృతః |
ఉవాచ రామః సౌమిత్రిం సీతాఽదర్శనకర్శితః || ౧౦ ||

ఏషా గోదావరీ సౌమ్య కించిన్న ప్రతిభాషతే |
కిన్ను లక్ష్మణ వక్ష్యామి సమేత్య జనకం వచః || ౧౧ ||

మాతరం చైవ వైదేహ్యా వినా తామహమప్రియమ్ |
యా మే రాజ్యవిహీనస్య వనే వన్యేన జీవతః || ౧౨ ||

సర్వం వ్యపనయేచ్ఛోకం వైదేహీ క్వ ను సా గతా |
జ్ఞాతిపక్షవిహీనస్య రాజపుత్రీమపశ్యతః || ౧౩ ||

మన్యే దీర్ఘా భవిష్యంతి రాత్రయో మమ జాగ్రతః |
మందాకినీం జనస్థానమిమం ప్రస్రవణం గిరిమ్ || ౧౪ ||

సర్వాణ్యనుచరిష్యామి యది సీతా హి దృశ్యతే |
ఏతే మృగా మహావీర్యా మామీక్షంతే ముహుర్ముహుః || ౧౫ ||

వక్తుకామా ఇవ హి మే ఇంగితాన్యుపలక్షయే |
తాంస్తు దృష్ట్వా నరవ్యాఘ్రో రాఘవః ప్రత్యువాచ హ || ౧౬ ||

క్వ సీతేతి నిరీక్షన్ వై బాష్పసంరుద్ధయా దృశా |
ఏవముక్తా నరేంద్రేణ తే మృగాః సహసోత్థితాః || ౧౭ ||

దక్షిణాభిముఖాః సర్వే దర్శయంతో నభఃస్థలమ్ |
మైథిలీ హ్రియమాణా సా దిశం యామన్వపద్యత || ౧౮ ||

తేన మార్గేణ ధావంతో నిరీక్షంతే నరాధిపమ్ |
యేన మార్గం చ భూమిం చ నిరీక్షంతే స్మ తే మృగాః || ౧౯ ||

పునశ్చ మార్గమిచ్ఛంతి లక్ష్మణేనోపలక్షితాః |
తేషాం వచనసర్వస్వం లక్షయామాస చేంగితమ్ || ౨౦ ||

ఉవాచ లక్ష్మణో జ్యేష్ఠం ధీమాన్ భ్రాతరమార్తవత్ |
క్వ సీతేతి త్వయా పృష్టా యథేమే సహసోత్థితాః || ౨౧ ||

దర్శయంతి క్షితిం చైవ దక్షిణాం చ దిశం మృగాః |
సాధు గచ్ఛావహై దేవ దిశమేతాం హి నైరృతిమ్ || ౨౨ ||

యది స్యాదాగమః కశ్చిదార్యా వా సాఽథ లక్ష్యతే |
బాఢమిత్యేవ కాకుత్స్థః ప్రస్థితో దక్షిణాం దిశమ్ || ౨౩ ||

లక్ష్మణానుగతః శ్రీమాన్ వీక్షమాణో వసుంధరామ్ |
ఏవం సంభాషమాణౌ తావన్యోన్యం భ్రాతరావుభౌ || ౨౪ ||

వసుంధరాయాం పతితం పుష్పమార్గమపశ్యతామ్ |
తాం పుష్పవృష్టిం పతితాం దృష్ట్వా రామో మహీతలే || ౨౫ ||

ఉవాచ లక్ష్మణం వీరో దుఃఖితో దుఃఖితం వచః |
అభిజానామి పుష్పాణి తానీమానీహ లక్ష్మణ || ౨౬ ||

పినద్ధానీహ వైదేహ్యా మయా దత్తాని కాననే |
మన్యే సూర్యశ్చ వాయుశ్చ మేదినీ చ యశస్వినీ || ౨౭ ||

అభిరక్షంతి పుష్పాణి ప్రకుర్వంతో మమ ప్రియమ్ |
ఏవముక్త్వా మహాబాహుం లక్ష్మణం పురుషర్షభః || ౨౮ ||

ఉవాచ రామో ధర్మాత్మా గిరిం ప్రస్రవణాకులమ్ |
కచ్చిత్ క్షితిభృతాం నాథ దృష్టా సర్వాంగసుందరీ || ౨౯ ||

రామా రమ్యే వనోద్దేశే మయా విరహితా త్వయా |
క్రుద్ధోఽబ్రవీద్గిరిం తత్ర సింహః క్షుద్రమృగం యథా || ౩౦ ||

తాం హేమవర్ణాం హేమాభాం సీతాం దర్శయ పర్వత |
యావత్సానూని సర్వాణి న తే విధ్వంసయామ్యహమ్ || ౩౧ ||

ఏవముక్తస్తు రామేణ పర్వతో మైథిలీం ప్రతి |
శంసన్నివ తతః సీతాం నాదర్శయత రాఘవే || ౩౨ ||

తతో దాశరథీ రామ ఉవాచ చ శిలోచ్చయమ్ |
మమ బాణాగ్నినిర్దగ్ధో భస్మీభూతో భవిష్యసి || ౩౩ ||

అసేవ్యః సంతతం చైవ నిస్తృణద్రుమపల్లవః |
ఇమాం వా సరితం చాద్య శోషయిష్యామి లక్ష్మణ || ౩౪ ||

యది నాఖ్యాతి మే సీతామార్యాం చంద్రనిభాననామ్ |
ఏవం స రుషితో రామో దిధక్షన్నివ చక్షుషా || ౩౫ ||

దదర్శ భూమౌ నిష్క్రాంతం రాక్షసస్య పదం మహత్ |
త్రస్తాయా రామకాంక్షిణ్యాః ప్రధావంత్యా ఇతస్తతః || ౩౬ ||

రాక్షసేనానువృత్తాయా మైథిల్యాశ్చ పదాన్యథ |
స సమీక్ష్య పరిక్రాంతం సీతాయా రాక్షసస్య చ || ౩౭ ||

భగ్నం ధనుశ్చ తూణీ చ వికీర్ణం బహుధా రథమ్ |
సంభ్రాంతహృదయో రామః శశంస భ్రాతరం ప్రియమ్ || ౩౮ ||

పశ్య లక్ష్మణ వైదేహ్యాః శీర్ణాః కనకబిందవః |
భూషణానాం హి సౌమిత్రే మాల్యాని వివిధాని చ || ౩౯ ||

తప్తబిందునికాశైశ్చ చిత్రైః క్షతజబిందుభిః |
ఆవృతం పశ్య సౌమిత్రే సర్వతో ధరణీతలమ్ || ౪౦ ||

మన్యే లక్ష్మణ వైదేహీ రాక్షసైః కామరూపిభిః |
భిత్త్వా భిత్త్వా విభక్తా వా భక్షితా వా భవిష్యతి || ౪౧ ||

తస్యా నిమిత్తం వైదేహ్యా ద్వయోర్వివదమానయోః |
బభూవ యుద్ధం సౌమిత్రే ఘోరం రాక్షసయోరిహ || ౪౨ ||

ముక్తామణిమయం చేదం తపనీయవిభూషితమ్ |
ధరణ్యాం పతితం సౌమ్య కస్య భగ్నం మహద్ధనుః || ౪౩ ||

రాక్షసానామిదం వత్స సురాణామథవాఽపి వా |
తరుణాదిత్యసంకాశం వైడూర్యగులికాచితమ్ || ౪౪ ||

విశీర్ణం పతితం భూమౌ కవచం కస్య కాంచనమ్ |
ఛత్రం శతశలాకం చ దివ్యమాల్యోపశోభితమ్ || ౪౫ ||

భగ్నదండమిదం కస్య భూమౌ సమ్యఙ్నిపాతితమ్ |
కాంచనోరశ్ఛదాశ్చేమే పిశాచవదనాః ఖరాః || ౪౬ ||

భీమరూపా మహాకాయాః కస్య వా నిహతా రణే |
దీప్తపావకసంకాశో ద్యుతిమాన్ సమరధ్వజః || ౪౭ ||

అపవిద్ధశ్చ భగ్నశ్చ కస్య సాంగ్రామికో రథః |
రథాక్షమాత్రా విశిఖాస్తపనీయవిభూషణాః || ౪౮ ||

కస్యేమేఽభిహతా బాణాః ప్రకీర్ణా ఘోరకర్మణః |
శరావరౌ శరైః పూర్ణౌ విధ్వస్తౌ పశ్య లక్ష్మణ || ౪౯ ||

ప్రతోదాభీషుహస్తో వై కస్యాయం సారథిర్హతః |
కస్యేమౌ పురుషవ్యాఘ్ర శయాతే నిహతో యుధి || ౫౦ ||

చామరగ్రాహిణౌ సౌమ్య సోష్ణీషమణికుండలౌ |
పదవీ పురుషస్యైషా వ్యక్తం కస్యాపి రక్షసః || ౫౧ ||

వైరం శతగుణం పశ్య మమేదం జీవితాంతకమ్ |
సుఘోరహృదయైః సౌమ్య రాక్షసైః కామరూపిభిః || ౫౨ ||

హృతా మృతా వా సీతా సా భక్షితా వా తపస్వినీ |
న ధర్మస్త్రాయతే సీతాం హ్రియమాణాం మహావనే || ౫౩ ||

భక్షితాయాం హి వైదేహ్యాం హృతాయామపి లక్ష్మణ |
కే హి లోకేఽప్రియం కర్తుం శక్తాః సౌమ్య మమేశ్వరాః || ౫౪ ||

కర్తారమపి లోకానాం శూరం కరుణవేదినమ్ |
అజ్ఞానాదవమన్యేరన్ సర్వభూతాని లక్ష్మణ || ౫౫ ||

మృదుం లోకహితే యుక్తం దాంతం కరుణవేదినమ్ |
నిర్వీర్య ఇతి మన్యంతే నూనం మాం త్రిదశేశ్వరాః || ౫౬ ||

మాం ప్రాప్య హి గుణో దోషః సంవృత్తః పశ్య లక్ష్మణ |
అద్యైవ సర్వభూతానాం రక్షసామభవాయ చ || ౫౭ ||

సంహృత్యైవ శశిజ్యోత్స్నాం మహాన్ సూర్య ఇవోదితః |
సంహృత్యైవ గుణాన్ సర్వాన్ మమ తేజః ప్రకాశతే || ౫౮ ||

నైవ యక్షా న గంధర్వా న పిశాచా న రాక్షసాః |
కిన్నరా వా మనుష్యా వా సుఖం ప్రాప్స్యంతి లక్ష్మణ || ౫౯ ||

మమాస్త్రబాణసంపూర్ణమాకాశం పశ్య లక్ష్మణ |
నిఃసంపాతం కరిష్యామి హ్యద్య త్రైలోక్యచారిణామ్ || ౬౦ ||

సన్నిరుద్ధగ్రహణమావారితనిశాకరమ్ |
విప్రనష్టానలమరుద్భాస్కరద్యుతిసంవృతమ్ || ౬౧ ||

వినిర్మథితశైలాగ్రం శుష్యమాణజలాశయమ్ |
ధ్వస్తద్రుమలతాగుల్మం విప్రణాశితసాగరమ్ || ౬౨ ||

త్రైలోక్యం తు కరిష్యామి సంయుక్తం కాలధర్మణా |
న తాం కుశలినీం సీతాం ప్రదాస్యంతి యదీశ్వరాః || ౬౩ ||

అస్మిన్ ముహూర్తే సౌమిత్రే మమ ద్రక్ష్యంతి విక్రమమ్ |
నాకాశముత్పతిష్యంతి సర్వభూతాని లక్ష్మణ || ౬౪ ||

మమ చాపగుణోన్ముక్తైర్బాణజాలైర్నిరంతరమ్ |
అర్దితం మమ నారాచైర్ధ్వస్తభ్రాంతమృగద్విజమ్ || ౬౫ ||

సమాకులమమర్యాదం జగత్పశ్యాద్య లక్ష్మణ |
ఆకర్ణపూర్ణైరిషుభిర్జీవలోకం దురాసదైః || ౬౬ ||

కరిష్యే మైథిలీహేతోరపిశాచమరాక్షసమ్ |
మమ రోషప్రయుక్తానాం సాయకానాం బలం సురాః || ౬౭ ||

ద్రక్ష్యంత్యద్య విముక్తానామతిదూరాతిగామినామ్ |
నైవ దేవా న దైతేయా న పిశాచా న రాక్షసాః || ౬౮ ||

భవిష్యంతి మమ క్రోధాత్ త్రైలోక్యే విప్రణాశితే |
దేవదానవయక్షాణాం లోకా యే రక్షసామపి || ౬౯ ||

బహుధా న భవిష్యంతి బాణౌఘైః శకలీకృతాః |
నిర్మర్యాదానిమాన్ లోకాన్ కరిష్యామ్యద్య సాయకైః || ౭౦ ||

హృతాం మృతాం వా సౌమిత్రే న దాస్యంతి మమేశ్వరాః |
తథారూపాం హి వైదేహీం న దాస్యంతి యది ప్రియామ్ || ౭౧ ||

నాశయామి జగత్సర్వం త్రైలోక్యం సచరాచరమ్ |
ఇత్యుక్త్వా రోషతామ్రాక్షో రామో నిష్పీడ్య కార్ముకమ్ || ౭౨ ||

శరమాదాయ సందీప్తం ఘోరమాశీవిషోపమమ్ |
సంధాయ ధనుషి శ్రీమాన్ రామః పరపురంజయః || ౭౩ ||

యుగాంతాగ్నిరివ క్రుద్ధ ఇదం వచనమబ్రవీత్ |
యథా జరా యథా మృత్యుర్యథా కాలో యథా విధిః || ౭౪ ||

నిత్యం న ప్రతిహన్యంతే సర్వభూతేషు లక్ష్మణ |
తథాఽహం క్రోధసంయుక్తో న నివార్యోఽస్మి సర్వథా || ౭౫ ||

పురేవ మే చారుదతీమనిందితాం
దిశంతి సీతాం యది నాద్య మైథిలీమ్ |
సదేవగంధర్వమనుష్యపన్నగం
జగత్సశైలం పరివర్తయామ్యహమ్ || ౭౬ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అరణ్యకాండే చతుఃషష్టితమః సర్గః || ౬౪ ||


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed