Aranya Kanda Sarga 73 – అరణ్యకాండ త్రిసప్తతితమః సర్గః (౭౩)


|| ఋశ్యమూకమార్గకథనమ్ ||

నిదర్శయిత్వా రామాయ సీతాయాః ప్రతిపాదనే |
వాక్యమన్వర్థమర్థజ్ఞః కబంధః పునరబ్రవీత్ || ౧ ||

ఏష రామ శివః పంథా యత్రైతే పుష్పితా ద్రుమాః |
ప్రతీచీం దిశమాశ్రిత్య ప్రకాశంతే మనోరమాః || ౨ ||

జంబూప్రియాలపనసప్లక్షన్యగ్రోధతిందుకాః |
అశ్వత్థాః కర్ణికారాశ్చ చూతాశ్చాన్యే చ పాదాపాః || ౩ ||

ధన్వనా నాగవృక్షాశ్చ తిలకా నక్తమాలకాః |
నీలాశోకాః కదంబాశ్చ కరవీరాశ్చ పుష్పితాః || ౪ ||

అగ్నిముఖ్యా అశోకాశ్చ సురక్తాః పారిభద్రకాః |
తానారూహ్యాథవా భూమౌ పాతయిత్వా చ తాన్ బలాత్ || ౫ ||

ఫలాన్యమృతకల్పాని భక్షయంతౌ గమిష్యథః |
తదతిక్రమ్య కాకుత్స్థ వనం పుష్పితపాదపమ్ || ౬ ||

నందనప్రతిమం చాన్యత్ కురవో హ్యుత్తరా ఇవ |
సర్వకామఫలా వృక్షాః పాదపాస్తు మధుస్రవాః || ౭ ||

సర్వే చ ఋతవస్తత్ర వనే చైత్రరథే యథా |
ఫలభారానతాస్తత్ర మహావిటపధారిణః || ౮ ||

శోభంతే సర్వతస్తత్ర మేఘపర్వతసన్నిభాః |
తానారుహ్యాథ వా భూమౌ పాతయిత్వా యథాసుఖమ్ || ౯ ||

ఫలాన్యమృతకల్పాని లక్ష్మణస్తే ప్రదాస్యతి |
చంక్రమంతౌ వరాన్ దేశాన్ శైలాచ్ఛైలం వనాద్వనమ్ || ౧౦ ||

తతః పుష్కరిణీం వీరౌ పంపాం నామ గమిష్యథః |
అశర్కరామవిభ్రంశాం సమతీర్థామశైవలామ్ || ౧౧ ||

రామ సంజాతవాలూకాం కమలోత్పలశాలినీమ్ |
తత్ర హంసాః ప్లవాః క్రౌంచాః కురరాశ్చైవ రాఘవ || ౧౨ ||

వల్గుస్వనా నికూజంతి పంపాసలిలగోచరాః |
నోద్విజంతే నరాన్ దృష్ట్వా వధస్యాకోవిదాః శుభాః || ౧౩ ||

ఘృతపిండోపమాన్ స్థూలాంస్తాన్ ద్విజాన్ భక్షయిష్యథః |
రోహితాన్ వక్రతుండాంశ్చ నడమీనాంశ్చ రాఘవ || ౧౪ ||

పంపాయామిషుభిర్మత్స్యాంస్తత్ర రామ వరాన్ హతాన్ |
నిస్త్వక్పక్షానయస్తప్తానకృశానేకకంటకాన్ || ౧౫ ||

తవ భక్త్యా సమాయుక్తో లక్ష్మణః సంప్రదాస్యతి |
భృశం తే ఖాదతో మత్స్యాన్ పంపాయాః పుష్పసంచయే || ౧౬ ||

పద్మగంధి శివం వారి సుఖశీతమనామయమ్ |
ఉద్ధృత్య సతతాక్లిష్టం రౌప్యస్ఫాటికసన్నిభమ్ || ౧౭ ||

అసౌ పుష్కరపర్ణేన లక్ష్మణః పాయయిష్యతి |
స్థూలాన్ గిరిగుహాశయ్యాన్ వరాహాన్ వనచారిణః || ౧౮ ||

అపాం లోభాదుపావృత్తాన్ వృషభానివ నర్దతః |
రూపాన్వితాంశ్చ పంపాయాం ద్రక్ష్యసి త్వం నరోత్తమ || ౧౯ ||

సాయాహ్నే విచరన్ రామ విటపీన్ మాల్యధారిణః |
శీతోదకం చ పంపాయా దృష్ట్వా శోకం విహాస్యసి || ౨౦ ||

సుమనోభిశ్చితాంస్తత్ర తిలకాన్నక్తమాలకాన్ |
ఉత్పలాని చ ఫుల్లాని పంకజాని చ రాఘవ || ౨౧ ||

న తాని కశ్చిన్మాల్యాని తత్రారోపయితా నరః |
న చ వై మ్లానతాం యాంతి న చ శీర్యంతి రాఘవ || ౨౨ ||

మతంగశిష్యాస్తత్రాసన్నృషయః సుసమాహితాః |
తేషాం భారాభితప్తానాం వన్యమాహరతాం గురోః || ౨౩ ||

యే ప్రపేతుర్మహీం తూర్ణం శరీరాత్ స్వేదబిందవః |
తాని జాతాని మాల్యాని మునీనాం తపసా తదా || ౨౪ ||

స్వేదబిందుసముత్థాని న వినశ్యంతి రాఘవ |
తేషామద్యాపి తత్రైవ దృశ్యతే పరిచారిణీ || ౨౫ ||

శ్రమణీ శబరీ నామ కాకుత్స్థ చిరజీవినీ |
త్వాం తు ధర్మే స్థితా నిత్యం సర్వభూతనమస్కృతమ్ || ౨౬ ||

దృష్ట్వా దేవోపమం రామ స్వర్గలోకం గమిష్యతి |
తతస్తద్రామ పంపాయాస్తీరమాశ్రిత్య పశ్చిమమ్ || ౨౭ ||

ఆశ్రమస్థానమతులం గుహ్యం కాకుత్స్థ పశ్యసి |
న తత్రాక్రమితుం నాగాః శక్నువంతి తమాశ్రమమ్ || ౨౮ ||

వివిధాస్తత్ర వై నాగా వనే తస్మింశ్చ పర్వతే |
ఋషేస్తస్య మతంగస్య విధానాత్తచ్చ కాననమ్ || ౨౯ ||

మతంగవనమిత్యేవ విశ్రుతం రఘునందన |
తస్మిన్నందనసంకాశే దేవారణ్యోపమే వనే || ౩౦ ||

నానావిహగసంకీర్ణే రంస్యసే రామ నిర్వృతః |
ఋశ్యమూకశ్చ పంపాయాః పురస్తాత్ పుష్పితద్రుమః || ౩౧ ||

సుదుఃఖారోహణో నామ శిశునాగాభిరక్షితః |
ఉదారో బ్రహ్మణా చైవ పూర్వకాలే వినిర్మితః || ౩౨ ||

శయానః పురుషో రామ తస్య శైలస్య మూర్ధని |
యత్స్వప్నే లభతే విత్తం తత్ప్రబుద్ధోఽధిగచ్ఛతి || ౩౩ ||

న త్వేనం విషమాచారః పాపకర్మాధిరోహతి |
యస్తు తం విషమాచారః పాపకర్మాధిరోహతి || ౩౪ ||

తత్రైవ ప్రహరంత్యేనం సుప్తమాదాయ రాక్షసాః |
తత్రాపి శిశునాగానామాక్రందః శ్రూయతే మహాన్ || ౩౫ ||

క్రీడతాం రామ పంపాయాం మతంగారణ్యవాసినామ్ |
సిక్తా రుధిరధారాభిః సంహృత్య పరమద్విపాః || ౩౬ ||

ప్రచరంతి పృథక్కీర్ణా మేఘవర్ణాస్తరస్వినః |
తే తత్ర పీత్వా పానీయం విమలం శీతమవ్యయమ్ || ౩౭ ||

నిర్వృతాః సంవిగాహంతే వనాని వనగోచరాః |
ఋక్షాంశ్చ ద్వీపినశ్చైవ నీలకోమలకప్రభాన్ || ౩౮ ||

రురూనపేతాపజయాన్ దృష్ట్వా శోకం జహిష్యసి |
రామ తస్య తు శైలస్య మహతీ శోభతే గుహా || ౩౯ ||

శిలాపిధానా కాకుత్స్థ దుఃఖం చాస్యాః ప్రవేశనమ్ |
తస్యా గుహాయాః ప్రాగ్ద్వారే మహాన్ శీతోదకో హ్రదః || ౪౦ ||

ఫలమూలాన్వితో రమ్యో నానామృగసమావృతః |
తస్యాం వసతి సుగ్రీవశ్చతుర్భిః సహ వానరైః || ౪౧ ||

కదాచిచ్ఛిఖరే తస్య పర్వతస్యావతిష్ఠతే |
కబంధస్త్వనుశాస్యైవం తావుభౌ రామలక్ష్మణౌ || ౪౨ ||

స్రగ్వీ భాస్కరవర్ణాభః ఖే వ్యరోచత వీర్యవాన్ |
తం తు ఖస్థం మహాభాగం కబంధం రామలక్ష్మణౌ || ౪౩ ||

ప్రస్థితౌ త్వం వ్రజస్వేతి వాక్యమూచతురంతికే |
గమ్యతాం కార్యసిద్ధ్యర్థమితి తావబ్రవీత్స చ |
సుప్రీతౌ తావనుజ్ఞాప్య కబంధః ప్రస్థితస్తదా || ౪౪ ||

స తత్కబంధః ప్రతిపద్య రూపం
వృతః శ్రియా భాస్కరతుల్యదేహః |
నిదర్శయన్ రామమవేక్ష్య ఖస్థః
సఖ్యం కురుష్వేతి తదాఽభ్యువాచ || ౪౫ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అరణ్యకాండే త్రిసప్తతితమః సర్గః || ౭౩ ||


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed