Yuddha Kanda Sarga 58 – యుద్ధకాండ అష్టపంచాశః సర్గః (౫౮)


|| ప్రహస్తవధః ||

తతః ప్రహస్తం నిర్యాంతం దృష్ట్వా భీమపరాక్రమమ్ |
ఉవాచ సస్మితం రామో విభీషణమరిందమః || ౧ ||

క ఏష సుమహాకాయో బలేన మహతా వృతః |
[* ఆగచ్ఛతి మహావేగః కింరూపబలపౌరుషః | *]
ఆచక్ష్వ మే మహాబాహో వీర్యవంతం నిశాచరమ్ || ౨ ||

రాఘవస్య వచః శ్రుత్వా ప్రత్యువాచ విభీషణః |
ఏష సేనాపతిస్తస్య ప్రహస్తో నామ రాక్షసః || ౩ ||

లంకాయాం రాక్షసేంద్రస్య త్రిభాగబలసంవృతః |
వీర్యవానస్త్రవిచ్ఛూరః ప్రఖ్యాతశ్చ పరాక్రమే || ౪ ||

తతః ప్రహస్తం నిర్యాంతం భీమం భీమపరాక్రమమ్ |
గర్జంతం సుమహాకాయం రాక్షసైరభిసంవృతమ్ || ౫ ||

దదర్శ మహతీ సేనా వానరాణాం బలీయసామ్ |
అతిసంజాతరోషాణాం ప్రహస్తమభిగర్జతామ్ || ౬ ||

ఖడ్గశక్త్యృష్టిబాణాశ్చ శూలాని ముసలాని చ |
గదాశ్చ పరిఘాః ప్రాసా వివిధాశ్చ పరశ్వధాః || ౭ ||

ధనూంషి చ విచిత్రాణి రాక్షసానాం జయైషిణామ్ |
ప్రగృహీతాన్యశోభంత వానరానభిధావతామ్ || ౮ ||

జగృహుః పాదపాంశ్చాపి పుష్పితాన్వానరర్షభాః |
శిలాశ్చ విపులా దీర్ఘా యోద్ధుకామాః ప్లవంగమాః || ౯ ||

తేషామన్యోన్యమాసాద్య సంగ్రామః సుమహానభూత్ |
బహూనామశ్మవృష్టిం చ శరవృష్టిం చ వర్షతామ్ || ౧౦ ||

బహవో రాక్షసా యుద్ధే బహూన్వానరయూథపాన్ |
వానరా రాక్షసాంశ్చాపి నిజఘ్నుర్బహవో బహూన్ || ౧౧ ||

శూలైః ప్రమథితాః కేచిత్కేచిచ్చ పరమాయుధైః |
పరిఘైరాహతాః కేచిత్కేచిచ్ఛిన్నాః పరశ్వధైః || ౧౨ ||

నిరుచ్ఛ్వాసాః కృతాః కేచిత్పతితా ధరణీతలే |
విభిన్నహృదయాః కేచిదిషుసంధానసందితాః || ౧౩ ||

కేచిద్ద్విధా కృతాః ఖడ్గైః స్ఫురంతః పతితా భువి |
వానరా రాక్షసైః శూలైః పార్శ్వతశ్చ విదారితాః || ౧౪ ||

వానరైశ్చాపి సంక్రుద్ధై రాక్షసౌఘాః సమంతతః |
పాదపైర్గిరిశృంగైశ్చ సంపిష్టా వసుధాతలే || ౧౫ ||

వజ్రస్పర్శతలైర్హస్తైర్ముష్టిభిశ్చ హతా భృశమ్ |
వేముః శోణితమాస్యేభ్యో విశీర్ణదశనేక్షణాః || ౧౬ ||

ఆర్తస్వనం చ స్వనతాం సింహనాదం చ నర్దతామ్ |
బభూవ తుములః శబ్దో హరీణాం రక్షసాం యుధి || ౧౭ ||

వానరా రాక్షసాః క్రుద్ధా వీరమార్గమనువ్రతాః |
వివృత్తనయనాః క్రూరాశ్చక్రుః కర్మాణ్యభీతవత్ || ౧౮ ||

నరాంతకః కుంభహనుర్మహానాదః సమున్నతః |
ఏతే ప్రహస్తసచివాః సర్వే జఘ్నుర్వనౌకసః || ౧౯ ||

తేషామాపతతాం శీఘ్రం నిఘ్నతాం చాపి వానరాన్ |
ద్వివిదో గిరిశృంగేణ జఘానైకం నరాంతకమ్ || ౨౦ ||

దుర్ముఖః పునరుత్థాయ కపిః స విపులద్రుమమ్ |
రాక్షసం క్షిప్రహస్తస్తు సమున్నతమపోథయత్ || ౨౧ ||

జాంబవాంస్తు సుసంక్రుద్ధః ప్రగృహ్య మహతీం శిలామ్ |
పాతయామాస తేజస్వీ మహానాదస్య వక్షసి || ౨౨ ||

అథ కుంభహనుస్తత్ర తారేణాసాద్య వీర్యవాన్ |
వృక్షేణాభిహతో మూర్ధ్ని ప్రాణాన్సంత్యాజయద్రణే || ౨౩ ||

అమృష్యమాణస్తత్కర్మ ప్రహస్తో రథమాస్థితః |
చకార కదనం ఘోరం ధనుష్పాణిర్వనౌకసామ్ || ౨౪ ||

ఆవర్త ఇవ సంజజ్ఞే ఉభయోః సేనయోస్తదా |
క్షుభితస్యాప్రమేయస్య సాగరస్యేవ నిఃస్వనః || ౨౫ ||

మహతా హి శరౌఘేణ ప్రహస్తో యుద్ధకోవిదః |
అర్దయామాస సంక్రుద్ధో వానరాన్పరమాహవే || ౨౬ ||

వానరాణాం శరీరైశ్చ రాక్షసానాం చ మేదినీ |
బభూవ నిచితా ఘోరా పతితైరివ పర్వతైః || ౨౭ ||

సా మహీ రుధిరౌఘేణ ప్రచ్ఛన్నా సంప్రకాశతే |
సంఛన్నా మాధవే మాసి పలాశైరివ పుష్పితైః || ౨౮ ||

హతవీరౌఘవప్రాం తు భగ్నాయుధమహాద్రుమామ్ |
శోణితౌఘమహాతోయాం యమసాగరగామినీమ్ || ౨౯ ||

యకృత్ప్లీహమహాపంకాం వినికీర్ణాంత్రశైవలామ్ |
భిన్నకాయశిరోమీనామంగావయవశాద్వలామ్ || ౩౦ ||

గృధ్రహంసగణాకీర్ణాం కంకసారససేవితామ్ |
మేదఃఫేనసమాకీర్ణామార్తస్తనితనిఃస్వనామ్ || ౩౧ ||

తాం కాపురుషదుస్తారాం యుద్ధభూమిమయీం నదీమ్ |
నదీమివ ఘనాపాయే హంససారససేవితామ్ || ౩౨ ||

రాక్షసాః కపిముఖ్యాశ్చ తేరుస్తాం దుస్తరాం నదీమ్ |
యథా పద్మరజోధ్వస్తాం నలినీం గజయూథపాః || ౩౩ ||

తతః సృజంతం బాణౌఘాన్ప్రహస్తం స్యందనే స్థితమ్ |
దదర్శ తరసా నీలో వినిఘ్నంతం ప్లవంగమాన్ || ౩౪ ||

ఉద్ధూత ఇవ వాయుః ఖే మహదభ్రబలం బలాత్ |
సమీక్ష్యాభిద్రుతం యుద్ధే ప్రహస్తో వాహినీపతిః || ౩౫ ||

రథేనాదిత్యవర్ణేన నీలమేవాభిదుద్రువే |
స ధనుర్ధన్వినాం శ్రేష్ఠో వికృష్య పరమాహవే || ౩౬ ||

నీలాయ వ్యసృజద్బాణాన్ప్రహస్తో వాహినీపతిః |
తే ప్రాప్య విశిఖా నీలం వినిర్భిద్య సమాహితాః || ౩౭ ||

మహీం జగ్ముర్మహావేగా రుషితా ఇవ పన్నగాః |
నీలః శరైరభిహతో నిశితైర్జ్వలనోపమైః || ౩౮ ||

స తం పరమదుర్ధర్షమాపతంతం మహాకపిః |
ప్రహస్తం తాడయామాస వృక్షముత్పాట్య వీర్యవాన్ || ౩౯ ||

స తేనాభిహతః క్రుద్ధో నదన్రాక్షసపుంగవః |
వవర్ష శరవర్షాణి ప్లవంగానాం చమూపతౌ || ౪౦ ||

తస్య బాణగణాన్ఘోరాన్రాక్షసస్య మహాబలః |
అపారయన్వారయితుం ప్రత్యగృహ్ణాన్నిమీలితః || ౪౧ ||

యథైవ గోవృషో వర్షం శారదం శీఘ్రమాగతమ్ |
ఏవమేవ ప్రహస్తస్య శరవర్షం దురాసదమ్ || ౪౨ ||

నిమీలితాక్షః సహసా నీలః సేహే సుదారుణమ్ |
రోషితః శరవర్షేణ సాలేన మహతా మహాన్ || ౪౩ ||

ప్రజఘాన హయాన్నీలః ప్రహస్తస్య మనోజవాన్ |
తతః స చాపముద్గృహ్య ప్రహస్తస్య మహాబలః || ౪౪ ||

బభంజ తరసా నీలో ననాద చ పునః పునః |
విధనుస్తు కృతస్తేన ప్రహస్తో వాహినీపతిః || ౪౫ ||

ప్రగృహ్య ముసలం ఘోరం స్యందనాదవపుప్లువే |
తావుభౌ వాహినీముఖ్యౌ జాతవైరౌ తరస్వినౌ || ౪౬ ||

స్థితౌ క్షతజదిగ్ధాంగౌ ప్రభిన్నావివ కుంజరౌ |
ఉల్లిఖంతౌ సుతీక్ష్ణాభిర్దంష్ట్రాభిరితరేతరమ్ || ౪౭ ||

సింహశార్దూలసదృశౌ సింహశార్దూలచేష్టితౌ |
విక్రాంతవిజయౌ వీరౌ సమరేష్వనివర్తినౌ || ౪౮ ||

కాంక్షమాణౌ యశః ప్రాప్తుం వృత్రవాసవయోః సమౌ |
ఆజఘాన తదా నీలం లలాటే ముసలేన సః || ౪౯ ||

ప్రహస్తః పరమాయత్తస్తస్య సుస్రావ శోణితమ్ |
తతః శోణితదిగ్ధాంగః ప్రగృహ్య సుమహాతరుమ్ || ౫౦ ||

ప్రహస్తస్యోరసి క్రుద్ధో విససర్జ మహాకపిః |
తమచింత్యప్రహారం స ప్రగృహ్య ముసలం మహత్ || ౫౧ ||

అభిదుద్రావ బలినం బలాన్నీలం ప్లవంగమమ్ |
తముగ్రవేగం సంరబ్ధమాపతంతం మహాకపిః || ౫౨ ||

తతః సంప్రేక్ష్య జగ్రాహ మహావేగో మహాశిలామ్ |
తస్య యుద్ధాభికామస్య మృధే ముసలయోధినః || ౫౩ ||

ప్రహస్తస్య శిలాం నీలో మూర్ధ్ని తూర్ణమపాతయత్ |
సా తేన కపిముఖ్యేన విముక్తా మహతీ శిలా || ౫౪ ||

బిభేద బహుధా ఘోరా ప్రహస్తస్య శిరస్తదా |
స గతాసుర్గతశ్రీకో గతసత్త్వో గతేంద్రియః || ౫౫ ||

పపాత సహసా భూమౌ ఛిన్నమూల ఇవ ద్రుమః |
ప్రభిన్నశిరసస్తస్య బహు సుస్రావ శోణితమ్ || ౫౬ ||

శరీరాదపి సుస్రావ గిరేః ప్రస్రవణం యథా |
హతే ప్రహస్తే నీలేన తదకంప్యం మహద్బలమ్ || ౫౭ ||

రాక్షసామప్రహృష్టానాం లంకామభిజగామ హ |
న శేకుః సమరే స్థాతుం నిహతే వాహినీపతౌ || ౫౮ ||

సేతుబంధం సమాసాద్య వికీర్ణం సలిలం యథా |
హతే తస్మింశ్చమూముఖ్యే రాక్షసాస్తే నిరుద్యమాః || ౫౯ ||

రక్షఃపతిగృహం గత్వా ధ్యానమూకత్వమాస్థితాః |
ప్రాప్తాః శోకార్ణవం తీవ్రం నిఃసంజ్ఞా ఇవ తేఽభవన్ || ౬౦ ||

తతస్తు నీలో విజయీ మహాబలః
ప్రశస్యమానః స్వకృతేన కర్మణా |
సమేత్య రామేణ సలక్ష్మణేన చ
ప్రహృష్టరూపస్తు బభూవ యూథపః || ౬౧ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే యుద్ధకాండే అష్టపంచాశః సర్గః || ౫౮ ||

యుద్ధకాండ ఏకోనషష్టితమః సర్గః (౫౯) >>


సంపూర్ణ శ్రీవాల్మీకి రామాయణ యుద్ధకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed