Yuddha Kanda Sarga 93 – యుద్ధకాండ త్రినవతితమః సర్గః (౯౩)


|| సీతాహననోద్యమనివృత్తిః ||

తతః పౌలస్త్యసచివాః శ్రుత్వా చేంద్రజితం హతమ్ |
ఆచచక్షురభిజ్ఞాయ దశగ్రీవాయ సవ్యథాః || ౧ ||

యుద్ధే హతో మహారాజ లక్ష్మణేన తవాత్మజః |
విభీషణసహాయేన మిషతాం నో మహాద్యుతిః || ౨ ||

శూరః శూరేణ సంగమ్య సంయుగేష్వపరజితః |
లక్ష్మణేన హతః శూరః పుత్రస్తు విబుధేంద్రజిత్ || ౩ ||

గతః స పరమాన్లోకాన్ శరైః సంతాప్య లక్ష్మణమ్ |
స తం ప్రతిభయం శ్రుత్వా వధం పుత్రస్య దారుణమ్ || ౪ ||

ఘోరమింద్రజితః సంఖ్యే కశ్మలం చావిశన్మహత్ |
ఉపలభ్య చిరాత్సంజ్ఞాం రాజా రాక్షసపుంగవః || ౫ ||

పుత్రశోకార్దితో దీనో విలలాపాకులేంద్రియః |
హా రాక్షసచమూముఖ్య మమ వత్స మహారథ || ౬ ||

జిత్వేంద్రం కథమద్య త్వం లక్ష్మణస్య వశం గతః |
నను త్వమిషుభిః క్రుద్ధో భింద్యాః కాలాంతకావపి || ౭ ||

మందరస్యాపి శృంగాణి కిం పునర్లక్ష్మణం యుధి |
అద్య వైవస్వతో రాజా భూయో బహుమతో మమ || ౮ ||

యేనాద్య త్వం మహాబాహో సంయుక్తః కాలధర్మణా |
ఏష పంథాః సుయోధానాం సర్వామరగణేష్వపి || ౯ ||

యః కృతే హన్యతే భర్తుః స పుమాన్ స్వర్గమృచ్ఛతి |
అద్య దేవగణాః సర్వే లోకపాలాస్తథర్షయః || ౧౦ ||

హతమింద్రజితం శ్రుత్వా సుఖం స్వప్స్యంతి నిర్భయాః |
అద్య లోకాస్త్రయః కృత్స్నా పృథివీ చ సకాననా || ౧౧ ||

ఏకేనేంద్రజితా హీనా శూన్యేవ ప్రతిభాతి మే |
అద్య నైరృతకన్యానాం శ్రోష్యామ్యంతఃపురే రవమ్ || ౧౨ ||

కరేణుసంఘస్య యథా నినాదం గిరిగహ్వరే |
యౌవరాజ్యం చ లంకాం చ రక్షాంసి చ పరంతప || ౧౩ ||

మాతరం మాం చ భార్యాం చ క్వ గతోఽసి విహాయ నః |
మమ నామ త్వయా వీర గతస్య యమసాదనమ్ || ౧౪ ||

ప్రేతకార్యాణి కార్యాణి విపరీతే హి వర్తసే |
స త్వం జీవతి సుగ్రీవే లక్ష్మణే చ సరాఘవే || ౧౫ ||

మమ శల్యమనుద్ధృత్య క్వ గతోఽసి విహాయ నః |
ఏవమాదివిలాపార్తం రావణం రాక్షసాధిపమ్ || ౧౬ ||

ఆవివేశ మహాన్కోపః పుత్రవ్యసనసంభవః |
ప్రకృత్యా కోపనం హ్యేనం పుత్రస్య పునరాధయః || ౧౭ ||

దీప్తం సందీపయామాసుర్ఘర్మేఽర్కమివ రశ్మయః |
లలాటే భ్రుకుటీభిశ్చ సంగతాభిర్వ్యారోచత || ౧౮ ||

యుగాంతే సహ నక్రైస్తు మహోర్మిభిరివోదధిః |
కోపాద్విజృంభమాణస్య వక్త్రాద్వ్యక్తమభిజ్వలన్ || ౧౯ ||

ఉత్పపాత స భూయోఽగ్నిర్వృత్రస్య వదనాదివ |
స పుత్రవధసంతప్తః శూరః క్రోధవశం గతః || ౨౦ ||

సమీక్ష్య రావణో బుద్ధ్యా వైదేహ్యా రోచయద్వధమ్ |
తస్య ప్రకృత్యా రక్తే చ రక్తే క్రోధాగ్నినాఽపి చ || ౨౧ ||

రావణస్య మహాఘోరే దీప్తే నేత్రే బభూవతుః |
ఘోరం ప్రకృత్యా రూపం తత్తస్య క్రోధాగ్నిమూర్ఛితమ్ || ౨౨ ||

బభూవ రూపం క్రుద్ధస్య రుద్రస్యేవ దురాసదమ్ |
తస్య క్రుద్ధస్య నేత్రాభ్యాం ప్రాపతన్నస్రబిందవః || ౨౩ ||

దీప్తాభ్యామివ దీపాభ్యాం సార్చిషః స్నేహబిందవః |
దంతాన్విదశతస్తస్య శ్రూయతే దశనస్వనః || ౨౪ ||

యంత్రస్యావేష్ట్యమానస్య మహతో దానవైరివ |
కాలాగ్నిరివ సంక్రుద్ధో యాం యాం దిశమవైక్షత || ౨౫ ||

తస్యాం తస్యాం భయత్రస్తా రాక్షసాః సంవిలిల్యిరే |
తమంతకమివ క్రుద్ధం చరాచరచిఖాదిషుమ్ || ౨౬ ||

వీక్షమాణం దిశః సర్వా రాక్షసా నోపచక్రముః |
తతః పరమసంక్రుద్ధో రావణో రాక్షసాధిపః || ౨౭ ||

అబ్రవీద్రక్షసాం మధ్యే సంస్తంభయిషురాహవే |
మయా వర్షసహస్రాణి చరిత్వా దుశ్చరం తపః || ౨౮ ||

తేషు తేష్వవకాశేషు స్వయంభూః పరితోషితః |
తస్యైవ తపసో వ్యుష్ట్యా ప్రసాదాచ్చ స్వయంభువః || ౨౯ ||

నాసురేభ్యో న దేవేభ్యో భయం మమ కదాచన |
కవచం బ్రహ్మదత్తం మే యదాదిత్యసమప్రభమ్ || ౩౦ ||

దేవాసురవిమర్దేషు న భిన్నం వజ్రశక్తిభిః |
తేన మామద్య సంయుక్తం రథస్థమిహ సంయుగే || ౩౧ ||

ప్రతీయాత్కోఽద్య మామాజౌ సాక్షాదపి పురందరః |
యత్తదాఽభిప్రసన్నేన సశరం కార్ముకం మహత్ || ౩౨ ||

దేవాసురవిమర్దేషు మమ దత్తం స్వయంభువా |
అద్య తూర్యశతైర్భీమం ధనురుత్థాప్యతాం మమ || ౩౩ ||

రామలక్ష్మణయోరేవ వధాయ పరమాహవే |
స పుత్రవధసంతప్తః శూరః క్రోధవశం గతః || ౩౪ ||

సమీక్ష్య రావణో బుద్ధ్యా సీతాం హంతుం వ్యవస్యత |
ప్రత్యవేక్ష్య తు తామ్రాక్షః సుఘోరో ఘోరదర్శనః || ౩౫ ||

దీనో దీనస్వరాన్సర్వాంస్తానువాచ నిశాచరాన్ |
మాయయా మమ వత్సేన వంచనార్థం వనౌకసామ్ || ౩౬ ||

కించిదేవ హతం తత్ర సీతేయమితి దర్శితమ్ |
తదిదం తథ్యమేవాహం కరిష్యే ప్రియమాత్మనః || ౩౭ ||

వైదేహీం నాశయిష్యామి క్షత్రబంధుమనువ్రతామ్ |
ఇత్యేవముక్త్వా సచివాన్ఖడ్గమాశు పరామృశత్ || ౩౮ ||

ఉద్ధృత్య గుణసంపన్నం విమలాంబరవర్చసమ్ |
నిష్పపాత స వేగేన సభార్యః సచివైర్వృతః || ౩౯ ||

రావణః పుత్రశోకేన భృశమాకులచేతనః |
సంక్రుద్ధః ఖడ్గమాదాయ సహసా యత్ర మైథిలీ || ౪౦ ||

వ్రజంతం రాక్షసం ప్రేక్ష్య సింహనాదం ప్రచుక్రుశుః |
ఊచుశ్చాన్యోన్యమాశ్లిష్య సంక్రుద్ధం ప్రేక్ష్య రాక్షసాః || ౪౧ ||

అద్యైనం తావుభౌ దృష్ట్వా భ్రాతరౌ ప్రవ్యథిష్యతః |
లోకపాలా హి చత్వారః క్రుద్ధేనానేన నిర్జితాః || ౪౨ ||

బహవః శత్రవశ్చాపి సంయుగేషు నిపాతితాః |
త్రిషు లోకేషు రత్నాని భుంక్తే చాహృత్య రావణః || ౪౩ ||

విక్రమే చ బలే చైవ నాస్త్యస్య సదృశో భువి |
తేషాం సంజల్పమానానామశోకవనికాం గతామ్ || ౪౪ ||

అభిదుద్రావ వైదేహీం రావణః క్రోధమూర్ఛితః |
వార్యమాణః సుసంక్రుద్ధః సుహృద్భిర్హితబుద్ధిభిః || ౪౫ ||

అభ్యధావత సంక్రుద్ధః ఖే గ్రహో రోహిణీమివ |
మైథిలీ రక్ష్యమాణా తు రాక్షసీభిరనిందితా || ౪౬ ||

దదర్శ రాక్షసం క్రుద్ధం నిస్త్రింశవరధారిణమ్ |
తం నిశామ్య సనిస్త్రింశం వ్యథితా జనకాత్మజా || ౪౭ ||

నివార్యమాణం బహుశః సుహృద్భిరనువర్తినమ్ |
సీతా దుఃఖసమావిష్టా విలపంతీదమబ్రవీత్ || ౪౮ ||

యథాఽయం మామభిక్రుద్ధః సమభిద్రవతి స్వయమ్ |
వధిష్యతి సనాథాం మామనాథామివ దుర్మతిః || ౪౯ ||

బహుశశ్చోదయామాస భర్తారం మామనువ్రతామ్ |
భార్యా భవ రమస్వేతి ప్రత్యాఖ్యాతో ధ్రువం మయా || ౫౦ ||

సోఽయం మమానుపస్థానే వ్యక్తం నైరాశ్యమాగతః |
క్రోధమోహసమావిష్టో నిహంతుం మాం సముద్యతః || ౫౧ ||

అథవా తౌ నరవ్యాఘ్రౌ భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ |
మన్నిమిత్తమనార్యేణ సమరేఽద్య నిపాతితౌ || ౫౨ ||

అహో ధిఙ్మన్నిమిత్తోఽయం వినాశో రాజపుత్రయోః |
అథవా పుత్రశోకేన అహత్వా రామలక్ష్మణౌ || ౫౩ ||

విధమిష్యతి మాం రౌద్రో రాక్షసః పాపనిశ్చయః |
హనూమతోఽపి యద్వాక్యం న కృతం క్షుద్రయా మయా || ౫౪ ||

యద్యహం తస్య పృష్ఠేన తదా యాయామనిందితా |
నాద్యైవమనుశోచేయం భర్తురంకగతా సతీ || ౫౫ ||

మన్యే తు హృదయం తస్యాః కౌసల్యాయాః ఫలిష్యతి |
ఏకపుత్రా యదా పుత్రం వినష్టం శ్రోష్యతే యుధి || ౫౬ ||

సా హి జన్మ చ బాల్యం చ యౌవనం చ మహాత్మనః |
ధర్మకార్యానురూపం చ రుదంతీ సంస్మరిష్యతి || ౫౭ ||

నిరాశా నిహతే పుత్రే దత్త్వా శ్రాద్ధమచేతనా |
అగ్నిమారోక్ష్యతే నూనమపో వాఽపి ప్రవేక్ష్యతి || ౫౮ ||

ధిగస్తు కుబ్జామసతీం మంథరాం పాపనిశ్చయామ్ |
యన్నిమిత్తమిదం దుఃఖం కౌసల్యా ప్రతిపత్స్యతే || ౫౯ ||

ఇత్యేవం మైథిలీం దృష్ట్వా విలపంతీం తపస్వినీమ్ |
రోహిణీమివ చంద్రేణ వినా గ్రహవశం గతామ్ || ౬౦ ||

ఏతస్మిన్నంతరే తస్య అమాత్యో బుద్ధిమాన్ శుచిః |
సుపార్శ్వో నామ మేధావీ రాక్షసో రాక్షసేశ్వరమ్ || ౬౧ ||

నివార్యమాణం సచివైరిదం వచనమబ్రవీత్ |
కథం నామ దశగ్రీవ సాక్షాద్వైశ్రవణానుజ || ౬౨ ||

హంతుమిచ్ఛసి వైదేహీం క్రోధాద్ధర్మమపాస్య హి |
వేదవిద్యావ్రతస్నాతః స్వకర్మనిరతః సదా || ౬౩ ||

స్త్రియాః కస్మాద్వధం వీర మన్యసే రాక్షసేశ్వర |
మైథిలీం రూపసంపన్నాం ప్రత్యవేక్షస్వ పార్థివ || ౬౪ ||

త్వమేవ తు సహాస్మాభీ రాఘవే క్రోధముత్సృజ |
అభ్యుత్థానం త్వమద్యైవ కృష్ణపక్షచతుర్దశీమ్ || ౬౫ ||

కృత్వా నిర్యాహ్యమావాస్యాం విజయాయ బలైర్వృతః |
శూరో ధీమాన్రథీ ఖడ్గీ రథప్రవరమాస్థితః |
హత్వా దాశరథిం రామం భవాన్ప్రాప్స్యతి మైథిలీమ్ || ౬౬ ||

స తద్దురాత్మా సుహృదా నివేదితం
వచః సుధర్మ్యం ప్రతిగృహ్య రావణః |
గృహం జగామాథ తతశ్చ వీర్యవాన్
పునః సభాం చ ప్రయయౌ సుహృద్వృతః || ౬౭ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే యుద్ధకాండే త్రినవతితమః సర్గః || ౯౩ ||

యుద్ధకాండ చతుర్నవతితమః సర్గః (౯౪) >>


సంపూర్ణ శ్రీవాల్మీకి రామాయణ యుద్ధకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed