Yuddha Kanda Sarga 83 – యుద్ధకాండ త్ర్యశీతితమః సర్గః (౮౩)


|| రామాశ్వాసనమ్ ||

రాఘవశ్చాపి విపులం తం రాక్షసవనౌకసామ్ |
శ్రుత్వా సంగ్రామనిర్ఘోషం జాంబవంతమువాచ హ || ౧ ||

సౌమ్య నూనం హనుమతా క్రియతే కర్మ దుష్కరమ్ |
శ్రూయతే హి యథా భీమః సుమహానాయుధస్వనః || ౨ ||

తద్గచ్ఛ కురు సాహాయ్యం స్వబలేనాభిసంవృతః |
క్షిప్రమృక్షపతే తస్య కపిశ్రేష్ఠస్య యుధ్యతః || ౩ ||

ఋక్షారాజస్తథోక్తస్తు స్వేనానీకేన సంవృతః |
ఆగచ్ఛత్పశ్చిమం ద్వారం హనుమాన్యత్ర వానరః || ౪ ||

అథాయాంతం హనూమంతం దదర్శర్క్షపతిః పథి |
వానరైః కృతసంగ్రామైః శ్వసద్భిరభిసంవృతమ్ || ౫ ||

దృష్ట్వా పథి హనూమాంశ్చ తదృక్షబలముద్యతమ్ |
నీలమేఘనిభం భీమం సన్నివార్య న్యవర్తత || ౬ ||

స తేన హరిసైన్యేన సన్నికర్షం మహాయశాః |
శీఘ్రమాగమ్య రామాయ దుఃఖితో వాక్యమబ్రవీత్ || ౭ ||

సమరే యుద్ధ్యమానానామస్మాకం ప్రేక్షతాం పురః |
జఘాన రుదతీం సీతామింద్రిజిద్రావణాత్మజః || ౮ ||

ఉద్భ్రాంతచిత్తస్తాం దృష్ట్వా విషణ్ణోఽహమరిందమ |
తదహం భవతో వృత్తం విజ్ఞాపయితుమాగతః || ౯ ||

తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా రాఘవః శోకమూర్ఛితః |
నిపపాత తదా భూమౌ ఛిన్నమూల ఇవ ద్రుమః || ౧౦ ||

తం భూమౌ దేవసంకాశం పతితం ప్రేక్ష్య రాఘవమ్ |
అభిపేతుః సముత్పత్య సర్వతః కపిసత్తమాః || ౧౧ ||

అసించన్సలిలైశ్చైనం పద్మోత్పలసుగంధిభిః |
ప్రదహంతమనాసాద్యం సహసాఽగ్నిమివోచ్ఛిఖమ్ || ౧౨ ||

తం లక్ష్మణోథ బాహుభ్యాం పరిష్వజ్య సుదుఃఖితః |
ఉవాచ రామమస్వస్థం వాక్యం హేత్వర్థసంయుతమ్ || ౧౩ ||

శుభే వర్త్మని తిష్ఠంతం త్వామార్య విజితేంద్రియమ్ |
అనర్థేభ్యో న శక్నోతి త్రాతుం ధర్మో నిరర్థకః || ౧౪ ||

భూతానాం స్థావరాణాం చ జంగమానాం చ దర్శనమ్ |
యథాస్తి న తథా ధర్మస్తేన నాస్తీతి మే మతిః || ౧౫ ||

యథైవ స్థావరం వ్యక్తం జంగమం చ తథావిధమ్ |
నాయమర్థస్తథా యుక్తస్త్వద్విధో న విపద్యతే || ౧౬ ||

యద్యధర్మో భవేద్భూతో రావణో నరకం వ్రజేత్ |
భవాంశ్చ ధర్మయుక్తో వై నైవం వ్యసనమాప్నుయాత్ || ౧౭ ||

తస్య చ వ్యసనాభావాద్వ్యసనం చ గతే త్వయి |
ధర్మో భవత్యధర్మశ్చ పరస్పరవిరోధినౌ || ౧౮ ||

ధర్మేణోపలభేద్ధర్మమధర్మం చాప్యధర్మతః |
యద్యధర్మేణ యుజ్యేయుర్యేష్వధర్మః ప్రతిష్ఠితః || ౧౯ ||

యది ధర్మేణ యుజ్యేరన్నాధర్మరుచయో జనాః |
ధర్మేణ చరతాం ధర్మస్తథా చైషాం ఫలం భవేత్ || ౨౦ ||

యస్మాదర్థా వివర్ధంతే యేష్వధర్మః ప్రతిష్ఠితః |
క్లిశ్యంతే ధర్మశీలాశ్చ తస్మాదేతౌ నిరర్థకౌ || ౨౧ ||

వధ్యంతే పాపకర్మాణో యద్యధర్మేణ రాఘవ |
వధకర్మహతోఽధర్మః స హతః కం వధిష్యతి || ౨౨ ||

అథవా విహితేనాయం హన్యతే హంతి వా పరమ్ |
విధిరాలిప్యతే తేన న స పాపేన కర్మణా || ౨౩ ||

అదృష్టప్రతికారేణ త్వవ్యక్తేనాసతా సతా |
కథం శక్యం పరం ప్రాప్తుం ధర్మేణారివికర్శన || ౨౪ ||

యది సత్స్యాత్సతాం ముఖ్య నాసత్స్యాత్తవ కించన |
త్వయా యదీదృశం ప్రాప్తం తస్మాత్సన్నోపపద్యతే || ౨౫ ||

అథవా దుర్బలః క్లీబో బలం ధర్మోఽనువర్తతే |
దుర్బలో హృతమర్యాదో న సేవ్య ఇతి మే మతిః || ౨౬ ||

బలస్య యది చేద్ధర్మో గుణభూతః పరాక్రమే |
ధర్మముత్సృజ్య వర్తస్వ యథా ధర్మే తథా బలే || ౨౭ ||

అథ చేత్సత్యవచనం ధర్మః కిల పరంతప |
అనృతస్త్వయ్యకరుణః కిం న బద్ధస్త్వయా పితా || ౨౮ ||

యది ధర్మో భవేద్భూతో అధర్మో వా పరంతప |
న స్మ హత్వా మునిం వజ్రీ కుర్యాదిజ్యాం శతక్రతుః || ౨౯ ||

అధర్మసంశ్రితో ధర్మో వినాశయతి రాఘవ |
సర్వమేతద్యథాకామం కాకుత్స్థ కురుతే నరః || ౩౦ ||

మమ చేదం మతం తాత ధర్మోఽయమితి రాఘవ |
ధర్మమూలం త్వయా ఛిన్నం రాజ్యముత్సృజతా తదా || ౩౧ ||

అర్థేభ్యో హి వివృద్ధేభ్యః సంవృత్తేభ్యస్తతస్తతః |
క్రియాః సర్వాః ప్రవర్తంతే పర్వతేభ్య ఇవాపగాః || ౩౨ ||

అర్థేన హి వియుక్తస్య పురుషస్యాల్పతేజసః |
వ్యుచ్ఛిద్యంతే క్రియాః సర్వా గ్రీష్మే కుసరితో యథా || ౩౩ ||

సోఽయమర్థం పరిత్యజ్య సుఖకామః సుఖైధితః |
పాపమారభతే కర్తుం తతో దోషః ప్రవర్తతే || ౩౪ ||

యస్యార్థాస్తస్య మిత్రాణి యస్యార్థాస్తస్య బాంధవాః |
యస్యార్థాః స పుమాఁల్లోకే యస్యార్థాః స చ పండితః || ౩౫ ||

యస్యార్థాః స చ విక్రాంతో యస్యార్థాః స చ బుద్ధిమాన్ |
యస్యార్థాః స మహాభాగో యస్యార్థాః స మహాగుణః || ౩౬ ||

అర్థస్యైతే పరిత్యాగే దోషాః ప్రవ్యాహృతా మయా |
రాజ్యముత్సృజతా వీర యేన బుద్ధిస్త్వయా కృతా || ౩౭ ||

యస్యార్థా ధర్మకామార్థాస్తస్య సర్వం ప్రదక్షిణమ్ |
అధనేనార్థకామేన నార్థః శక్యో విచిన్వతా || ౩౮ ||

హర్షః కామశ్చ దర్పశ్చ ధర్మః క్రోధః శమో దమః |
అర్థాదేతాని సర్వాణి ప్రవర్తంతే నరాధిప || ౩౯ ||

యేషాం నశ్యత్యయం లోకశ్చరతాం ధర్మచారిణామ్ |
తేఽర్థాస్త్వయి న దృశ్యంతే దుర్దినేషు యథా గ్రహాః || ౪౦ ||

త్వయి ప్రవ్రజితే వీర గురోశ్చ వచనే స్థితే |
రక్షసాఽపహృతా భార్యా ప్రాణైః ప్రియతరా తవ || ౪౧ ||

తదద్య విపులం వీర దుఃఖమింద్రజితా కృతమ్ |
కర్మణా వ్యపనేష్యామి తస్మాదుత్తిష్ఠ రాఘవ || ౪౨ ||

ఉత్తిష్ఠ నరశార్దూల దీర్ఘబాహో దృఢవ్రత |
కిమాత్మానం మహాత్మానమాత్మానం నావబుధ్యసే || ౪౩ ||

అయమనఘ తవోదితః ప్రియార్థం
జనకసుతానిధనం నిరీక్ష్య రుష్టః |
సహయగజరథాం సరాక్షసేంద్రాం
భృశమిషుభిర్వినిపాతయామి లంకామ్ || ౪౪ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే యుద్ధకాండే త్ర్యశీతితమః సర్గః || ౮౩ ||

యుద్ధకాండ చతురశీతితమః సర్గః (౮౪) >>


సంపూర్ణ శ్రీవాల్మీకి రామాయణ యుద్ధకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed