Yuddha Kanda Sarga 46 – యుద్ధకాండ షట్చత్వారింశః సర్గః (౪౬)


|| సుగ్రీవాద్యనుశోకః ||

తతో ద్యాం పృథివీం చైవ వీక్షమాణా వనౌకసః |
దదృశుః సంతతౌ బాణైర్భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ || ౧ ||

వృష్ట్వేవోపరతే దేవే కృతకర్మణి రాక్షసే |
ఆజగామాథ తం దేశం ససుగ్రీవో విభీషణః || ౨ ||

నీలద్వివిదమైందాశ్చ సుషేణకుముదాంగదాః |
తూర్ణం హనుమతా సార్ధమన్వశోచంత రాఘవౌ || ౩ ||

అచేష్టౌ మందనిశ్వాసౌ శోణితౌఘపరిప్లుతౌ |
శరజాలాచితౌ స్తబ్ధౌ శయానౌ శరతల్పయోః || ౪ ||

నిఃశ్వసంతౌ యథా సర్పౌ నిశ్చేష్టౌ మందవిక్రమౌ |
రుధిరస్రావదిగ్ధాంగౌ తాపనీయావివ ధ్వజౌ || ౫ ||

తౌ వీరశయనే వీరౌ శయానౌ మందచేష్టితౌ |
యూథపైస్తైః పరివృతౌ బాష్పవ్యాకులలోచనైః || ౬ ||

రాఘవౌ పతితౌ దృష్ట్వా శరజాలసమావృతౌ |
బభూవుర్వ్యథితాః సర్వే వానరాః సవిభీషణాః || ౭ ||

అంతరిక్షం నిరీక్షంతో దిశః సర్వాశ్చ వానరాః |
న చైనం మాయయా చ్ఛన్నం దదృశూ రావణిం రణే || ౮ ||

తం తు మాయాప్రతిచ్ఛన్నం మాయయైవ విభీషణః |
వీక్షమాణో దదర్శాథ భ్రాతుః పుత్రమవస్థితమ్ || ౯ ||

తమప్రతిమకర్మాణమప్రతిద్వంద్వమాహవే |
దదర్శాంతర్హితం వీరం వరదానాద్విభీషణః || ౧౦ ||

తేజసా యశసా చైవ విక్రమేణ చ సంయుతమ్ |
ఇంద్రజిత్త్వాత్మనః కర్మ తౌ శయానౌ సమీక్ష్య చ || ౧౧ ||

ఉవాచ పరమప్రీతో హర్షయన్సర్వనైరృతాన్ |
దూషణస్య చ హంతారౌ ఖరస్య చ మహాబలౌ || ౧౨ ||

సాదితౌ మామకైర్బాణైర్భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ |
నేమౌ మోక్షయితుం శక్యావేతస్మాదిషుబంధనాత్ || ౧౩ ||

సర్వైరపి సమాగమ్య సర్షిసంఘైః సురాసురైః |
యత్కృతే చింతయానస్య శోకార్తస్య పితుర్మమ || ౧౪ ||

అస్పృష్ట్వా శయనం గాత్రైస్త్రియామా యాతి శర్వరీ |
కృత్స్నేయం యత్కృతే లంకా నదీ వర్షాస్వివాకులా || ౧౫ ||

సోఽయం మూలహరోఽనర్థః సర్వేషాం నిహతో మయా |
రామస్య లక్ష్మణస్యాపి సర్వేషాం చ వనౌకసామ్ || ౧౬ ||

విక్రమా నిష్ఫలాః సర్వే యథా శరది తోయదాః |
ఏవముక్త్వా తు తాన్సర్వాన్రాక్షసాన్పరిపార్శ్వతః || ౧౭ ||

యూథపానపి తాన్సర్వాంస్తాడయామాస రావణిః |
నీలం నవభిరాహత్య మైందం చ ద్వివిదం తథా || ౧౮ ||

త్రిభిస్త్రిభిరమిత్రఘ్నస్తతాప ప్రవరేషుభిః |
జాంబవంతం మహేష్వాసో విద్ధ్వా బాణేన వక్షసి || ౧౯ ||

హనూమతో వేగవతో విససర్జ శరాన్దశ |
గవాక్షం శరభం చైవ ద్వావప్యమితతేజసౌ || ౨౦ ||

ద్వాభ్యాం ద్వాభ్యాం మహావేగో వివ్యాధ యుధి రావణిః |
గోలాంగూలేశ్వరం చైవ వాలిపుత్రమథాంగదమ్ || ౨౧ ||

వివ్యాధ బహుభిర్బాణైస్త్వరమాణోఽథ రావణిః |
తాన్వానరవరాన్భిత్త్వా శరైరగ్నిశిఖోపమైః || ౨౨ ||

ననాద బలవాంస్తత్ర మహాసత్త్వః స రావణిః |
తానర్దయిత్వా బాణౌఘైస్త్రాసయిత్వా చ వానరాన్ || ౨౩ ||

ప్రజహాస మహాబాహుర్వచనం చేదమబ్రవీత్ |
శరబంధేన ఘోరేణ మయా బద్ధౌ చమూముఖే || ౨౪ ||

సహితౌ భ్రాతరావేతౌ నిశామయత రాక్షసాః |
ఏవముక్తాస్తు తే సర్వే రాక్షసాః కూటయోధినః || ౨౫ ||

పరం విస్మయమాజగ్ముః కర్మణా తేన హర్షితాః |
వినేదుశ్చ మహానాదాన్సర్వతో జలదోపమాః || ౨౬ ||

హతో రామ ఇతి జ్ఞాత్వా రావణిం సమపూజయన్ |
నిష్పందౌ తు తదా దృష్ట్వా తావుభౌ రామలక్ష్మణౌ || ౨౭ ||

వసుధాయాం నిరుచ్ఛ్వాసౌ హతావిత్యన్వమన్యత |
హర్షేణ తు సమావిష్ట ఇంద్రజిత్సమితింజయః || ౨౮ ||

ప్రవివేశ పురీం లంకాం హర్షయన్సర్వరాక్షసాన్ |
రామలక్ష్మణయోర్దృష్ట్వా శరీరే సాయకైశ్చితే || ౨౯ ||

సర్వాణి చాంగోపాంగాని సుగ్రీవం భయమావిశత్ |
తమువాచ పరిత్రస్తం వానరేంద్రం విభీషణః || ౩౦ ||

సబాష్పవదనం దీనం శోకవ్యాకులలోచనమ్ |
అలం త్రాసేన సుగ్రీవ బాష్పవేగో నిగృహ్యతామ్ || ౩౧ ||

ఏవం ప్రాయాణి యుద్ధాని విజయో నాస్తి నైష్ఠికః |
సశేషభాగ్యతాఽస్మాకం యది వీర భవిష్యతి || ౩౨ ||

మోహమేతౌ ప్రహాస్యేతే మహాత్మానౌ మహాబలౌ |
పర్యవస్థాపయాత్మానమనాథం మాం చ వానర || ౩౩ ||

సత్యధర్మాభిరక్తానాం నాస్తి మృత్యుకృతం భయమ్ |
ఏవముక్త్వా తతస్తస్య జలక్లిన్నేన పాణినా || ౩౪ ||

సుగ్రీవస్య శుభే నేత్రే ప్రమమార్జ విభిషణః |
తతః సలిలమాదాయ విద్యయా పరిజప్య చ || ౩౫ ||

సుగ్రీవనేత్రే ధర్మాత్మా స మమార్జ విభీషణః |
ప్రమృజ్య వదనం తస్య కపిరాజస్య ధీమతః || ౩౬ ||

అబ్రవీత్కాలసంప్రాప్తమసంభ్రమమిదం వచః |
న కాలః కపిరాజేంద్ర వైక్లవ్యమనువర్తితుమ్ || ౩౭ ||

అతిస్నేహోఽప్యకాలేఽస్మిన్మరణాయోపకల్పతే |
తస్మాదుత్సృజ్య వైక్లవ్యం సర్వకార్యవినాశనమ్ || ౩౮ ||

హితం రామపురోగాణాం సైన్యానామనుచింత్యతామ్ |
అథవా రక్ష్యతాం రామో యావత్సంజ్ఞావిపర్యయః || ౩౯ ||

లబ్ధసంజ్ఞౌ హి కాకుత్స్థౌ భయం నో వ్యపనేష్యతః |
నైతత్కించన రామస్య న చ రామో ముమూర్షతి || ౪౦ ||

న హ్యేనం హాస్యతే లక్ష్మీర్దుర్లభా యా గతాయుషామ్ |
తస్మాదాశ్వాసయాత్మానం బలం చాశ్వాసయ స్వకమ్ || ౪౧ ||

యావత్కార్యాణి సర్వాణి పునః సంస్థాపయామ్యహమ్ |
ఏతే హి ఫుల్లనయనాస్త్రాసాదాగతసాధ్వసాః || ౪౨ ||

కర్ణే కర్ణే ప్రకథితా హరయో హరిసత్తమ |
మాం తు దృష్ట్వా ప్రధావంతమనీకం సంప్రహర్షితుమ్ || ౪౩ ||

త్యజంతు హరయస్త్రాసం భుక్తపూర్వామివ స్రజమ్ |
సమాశ్వాస్య తు సుగ్రీవం రాక్షసేంద్రో విభీషణః || ౪౪ ||

విద్రుతం వానరానీకం తత్సమాశ్వాసయత్పునః |
ఇంద్రజిత్తు మహామాయః సర్వసైన్యసమావృతః || ౪౫ ||

వివేశ నగరీం లంకాం పితరం చాభ్యుపాగమత్ |
తత్ర రావణమాసీనమభివాద్య కృతాంజలిః || ౪౬ ||

ఆచచక్షే ప్రియం పిత్రే నిహతౌ రామలక్ష్మణౌ |
ఉత్పపాత తతో హృష్టః పుత్రం చ పరిషస్వజే || ౪౭ ||

రావణో రక్షసాం మధ్యే శ్రుత్వా శత్రూ నిపాతితౌ |
ఉపాఘ్రాయ స మూర్ధ్న్యేనం పప్రచ్ఛ ప్రీతమానసః || ౪౮ ||

పృచ్ఛతే చ యథావృత్తం పిత్రే సర్వం న్యవేదయత్ |
యథా తౌ శరబంధేన నిశ్చేష్టౌ నిష్ప్రభా కృతౌ || ౪౯ ||

స హర్షవేగానుగతాంతరాత్మా
శ్రుత్వా వచస్తస్య మహారథస్య |
జహౌ జ్వరం దాశరథేః సముత్థితం
ప్రహృష్య వాచాఽభిననంద పుత్రమ్ || ౫౦ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే యుద్ధకాండే షట్చత్వారింశః సర్గః || ౪౬ ||

యుద్ధకాండ సప్తచత్వారింశః సర్గః (౪౭) >>


సంపూర్ణ శ్రీవాల్మీకి రామాయణ యుద్ధకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed