Read in తెలుగు / ಕನ್ನಡ / தமிழ் / देवनागरी / English (IAST)
|| samudralaṅghanam ||
tatō rāvaṇanītāyāḥ sītāyāḥ śatrukarśanaḥ |
iyēṣa padamanvēṣṭuṁ cāraṇācaritē pathi || 1 ||
duṣkaraṁ niṣpratidvandvaṁ cikīrṣankarma vānaraḥ |
samudagraśirōgrīvō gavāṁ patirivā:’:’babhau || 2 ||
atha vaiḍūryavarṇēṣu śādvalēṣu mahābalaḥ |
dhīraḥ salilakalpēṣu vicacāra yathāsukham || 3 ||
dvijānvitrāsayandhīmānurasā pādapānharan |
mr̥gāṁśca subāhūnnighnanpravr̥ddha iva kēsarī || 4 ||
nīlalōhitamāñjiṣṭhapatravarṇaiḥ sitāsitaiḥ |
svabhāvavihitaiścitrairdhātubhiḥ samalaṅkr̥tam || 5 ||
kāmarūpibhirāviṣṭamabhīkṣṇaṁ saparicchadaiḥ |
yakṣakinnaragandharvairdēvakalpaiśca pannagaiḥ || 6 ||
sa tasya girivaryasya talē nāgavarāyutē |
tiṣṭhankapivarastatra hradē nāga ivābabhau || 7 ||
sa sūryāya mahēndrāya pavanāya svayambhuvē |
bhūtēbhyaścāñjaliṁ kr̥tvā cakāra gamanē matim || 8 ||
añjaliṁ prāṅmukhaḥ kr̥tvā pavanāyātmayōnayē |
tatō:’bhivavr̥dhē gantuṁ dakṣiṇō dakṣiṇāṁ diśam || 9 ||
plavaṅgapravarairdr̥ṣṭaḥ plavanē kr̥taniścayaḥ |
vavr̥dhē rāmavr̥ddhyarthaṁ samudra iva parvasu || 10 ||
niṣpramāṇaśarīraḥ san lilaṅghayiṣurarṇavam |
bāhubhyāṁ pīḍayāmāsa caraṇābhyāṁ ca parvatam || 11 ||
sa cacālācalaścāpi muhūrtaṁ kapipīḍitaḥ |
tarūṇāṁ puṣpitāgrāṇāṁ sarvaṁ puṣpamaśātayat || 12 ||
tēna pādapamuktēna puṣpaughēṇa sugandhinā |
sarvataḥ saṁvr̥taḥ śailō babhau puṣpamayō yathā || 13 ||
tēna cōttamavīryēṇa pīḍyamānaḥ sa parvataḥ |
salilaṁ samprasusrāva madaṁ matta iva dvipaḥ || 14 ||
pīḍyamānastu balinā mahēndrastēna parvataḥ |
rītīrnirvartayāmāsa kāñcanāñjanarājatīḥ || 15 ||
mumōca ca śilāḥ śailō viśālāḥ samanaḥ śilāḥ |
madhyamēnārciṣā juṣṭō dhūmarājīrivānalaḥ || 16 ||
giriṇā pīḍyamānēna pīḍyamānāni sarvataḥ |
guhāviṣṭāni bhūtāni vinēdurvikr̥taiḥ svaraiḥ || 17 ||
sa mahāsattvasannādaḥ śailapīḍānimittajaḥ |
pr̥thivīṁ pūrayāmāsa diśaścōpavanāni ca || 18 ||
śirōbhiḥ pr̥thubhiḥ sarpā vyaktasvastikalakṣaṇaiḥ |
vamantaḥ pāvakaṁ ghōraṁ dadaṁśurdaśanaiḥ śilāḥ || 19 ||
tāstadā saviṣairdaṣṭāḥ kupitaistairmahāśilāḥ |
jajjvaluḥ pāvakōddīptā bibhiduśca sahasradhā || 20 ||
yāni cauṣadhajālāni tasmin jātāni parvatē |
viṣaghnānyapi nāgānāṁ na śēkuḥ śamituṁ viṣam || 21 ||
bhidyatē:’yaṁ girirbhūtairiti mattvā tapasvinaḥ |
trastā vidyādharāstasmādutpētuḥ strīgaṇaiḥ saha || 22 ||
pānabhūmigataṁ hitvā haimamāsavabhājanam |
pātrāṇi ca mahārhāṇi karakāṁśca hiraṇmayān || 23 ||
lēhyānuccāvacān bhakṣyān māṁsāni vividhāni ca |
ārṣabhāṇi ca carmāṇi khaḍgāṁśca kanakatsarūn || 24 ||
kr̥takaṇṭhaguṇāḥ kṣībā raktamālyānulēpanāḥ |
raktākṣāḥ puṣkarākṣāśca gaganaṁ pratipēdirē || 25 ||
hāranūpurakēyūrapārihāryadharāḥ striyaḥ |
vismitāḥ sasmitāstasthurākāśē ramaṇaiḥ saha || 26 ||
darśayantō mahāvidyāṁ vidyādharamaharṣayaḥ |
sahitāstasthurākāśē vīkṣāñcakruśca parvatam || 27 ||
śuśruvuśca tadā śabdamr̥ṣīṇāṁ bhāvitātmanām |
cāraṇānāṁ ca siddhānāṁ sthitānāṁ vimalē:’mbarē || 28 ||
ēṣa parvatasaṅkāśō hanūmānmārutātmajaḥ |
titīrṣati mahāvēgaḥ samudraṁ makarālayam || 29 ||
rāmārthaṁ vānarārthaṁ ca cikīrṣankarma duṣkaram |
samudrasya paraṁ pāraṁ duṣprāpaṁ prāptumicchati || 30 ||
iti vidyādharāḥ śrutvā vacastēṣāṁ mahātmanām |
tamapramēyaṁ dadr̥śuḥ parvatē vānararṣabham || 31 ||
dudhuvē ca sa rōmāṇi cakampē cācalōpamaḥ |
nanāda sumahānādaṁ sumahāniva tōyadaḥ || 32 ||
ānupūrvyēṇa vr̥ttaṁ ca lāṅgūlaṁ rōmabhiścitam |
utpatiṣyanvicikṣēpa pakṣirāja ivōragam || 33 ||
tasya lāṅgūlamāviddhamāttavēgasya pr̥ṣṭhataḥ |
dadr̥śē garuḍēnēva hriyamāṇō mahōragaḥ || 34 ||
bāhū saṁstambhayāmāsa mahāparighasannibhau |
sasāda ca kapiḥ kaṭyāṁ caraṇau sañcukōca ca || 35 ||
saṁhr̥tya ca bhujau śrīmāṁstathaiva ca śirōdharām |
tējaḥ sattvaṁ tathā vīryamāvivēśa sa vīryavān || 36 ||
mārgamālōkayandūrādūrdhvaṁ praṇihitēkṣaṇaḥ |
rurōdha hr̥dayē prāṇānākāśamavalōkayan || 37 ||
padbhyāṁ dr̥ḍhamavasthānaṁ kr̥tvā sa kapikuñjaraḥ |
nikuñcya karṇau hanumānutpatiṣyanmahābalaḥ || 38 ||
vānarānvānaraśrēṣṭha idaṁ vacanamabravīt |
yathā rāghavanirmuktaḥ śaraḥ śvasanavikramaḥ || 39 ||
gacchēttadvadgamiṣyāmi laṅkāṁ rāvaṇapālitām |
na hi drakṣyāmi yadi tāṁ laṅkāyāṁ janakātmajām || 40 ||
anēnaiva hi vēgēna gamiṣyāmi surālayam |
yadi vā tridivē sītāṁ na drakṣyāmyakr̥taśramaḥ || 41 ||
baddhvā rākṣasarājānamānayiṣyāmi rāvaṇam |
sarvathā kr̥takāryō:’hamēṣyāmi saha sītayā || 42 ||
ānayiṣyāmi vā laṅkāṁ samutpāṭya sarāvaṇām |
ēvamuktvā tu hanūmānvānarānvānarōttamaḥ || 43 ||
utpapātātha vēgēna vēgavānavicārayan |
suparṇamiva cātmānaṁ mēnē sa kapikuñjaraḥ || 44 ||
samutpatati tasmiṁstu vēgāttē nagarōhiṇaḥ |
saṁhr̥tya viṭapānsarvānsamutpētuḥ samantataḥ || 45 ||
sa mattakōyaṣṭibakānpādapānpuṣpaśālinaḥ |
udvahannūruvēgēna jagāma vimalē:’mbarē || 46 ||
ūruvēgōddhatā vr̥kṣā muhūrtaṁ kapimanvayuḥ |
prasthitaṁ dīrghamadhvānaṁ svabandhumiva bāndhavāḥ || 47 ||
tamūruvēgōnmathitāḥ sālāścānyē nagōttamāḥ |
anujagmurhanūmantaṁ sainyā iva mahīpatim || 48 ||
supuṣpitāgrairbahubhiḥ pādapairanvitaḥ kapiḥ |
hanūmānparvatākārō babhūvādbhutadarśanaḥ || 49 ||
sāravantō:’tha yē vr̥kṣā nyamajjam̐llavaṇāmbhasi |
bhayādiva mahēndrasya parvatā varuṇālayē || 50 ||
sa nānākusumaiḥ kīrṇaḥ kapiḥ sāṅkurakōrakaiḥ |
śuśubhē mēghasaṅkāśaḥ khadyōtairiva parvataḥ || 51 ||
vimuktāstasya vēgēna muktvā puṣpāṇi tē drumāḥ |
avaśīryanta salilē nivr̥ttāḥ suhr̥dō yathā || 52 ||
laghutvēnōpapannaṁ tadvicitraṁ sāgarē:’patat |
drumāṇāṁ vividhaṁ puṣpaṁ kapivāyusamīritam || 53 ||
tārācitamivākāśaṁ prababhau sa mahārṇavaḥ |
puṣpaughēṇānubaddhēna nānāvarṇēna vānaraḥ |
babhau mēgha ivākāśē vidyudgaṇavibhūṣitaḥ || 54 ||
tasya vēgasamādhūtaiḥ puṣpaistōyamadr̥śyata |
tārābhirabhirāmābhiruditābhirivāmbaram || 55 ||
tasyāmbaragatau bāhū dadr̥śātē prasāritau |
parvatāgrādviniṣkrāntau pañcāsyāviva pannagau || 56 ||
pibanniva babhau śrīmān sōrmimālaṁ mahārṇavam | [cāpi]
pipāsuriva cākāśaṁ dadr̥śē sa mahākapiḥ || 57 ||
tasya vidyutprabhākārē vāyumārgānusāriṇaḥ |
nayanē viprakāśētē parvatasthāvivānalau || 58 ||
piṅgē piṅgākṣamukhyasya br̥hatī parimaṇḍalē |
cakṣuṣī samprakāśētē candrasūryāvivōditau || 59 ||
mukhaṁ nāsikayā tasya tāmrayā tāmramābabhau |
sandhyayā samabhispr̥ṣṭaṁ yathā sūryasya maṇḍalam || 60 || [tatsūrya] ||
lāṅgūlaṁ ca samāviddhaṁ plavamānasya śōbhatē |
ambarē vāyuputrasya śakradhvaja ivōcchritaḥ || 61 ||
lāṅgūlacakrēṇa mahān śukladaṁṣṭrō:’nilātmajaḥ |
vyarōcata mahāprājñaḥ parivēṣīva bhāskaraḥ || 62 ||
sphigdēśēnābhitāmrēṇa rarāja sa mahākapiḥ |
mahatā dāritēnēva girirgairikadhātunā || 63 ||
tasya vānarasiṁhasya plavamānasya sāgaram |
kakṣāntaragatō vāyurjīmūta iva garjati || 64 ||
khē yathā nipatantyulkā hyuttarāntādviniḥsr̥tā |
dr̥śyatē sānubandhā ca tathā sa kapikuñjaraḥ || 65 ||
patatpataṅgasaṅkāśō vyāyataḥ śuśubhē kapiḥ |
pravr̥ddha iva mātaṅgaḥ kakṣyayā badhyamānayā || 66 ||
upariṣṭāccharīrēṇa chāyayā cāvagāḍhayā |
sāgarē mārutāviṣṭā naurivāsīttadā kapiḥ || 67 ||
yaṁ yaṁ dēśaṁ samudrasya jagāma sa mahākapiḥ |
sa sa tasyōruvēgēna sōnmāda iva lakṣyatē || 68 ||
sāgarasyōrmijālānāmurasā śailavarṣmaṇā |
abhighnaṁstu mahāvēgaḥ pupluvē sa mahākapiḥ || 69 ||
kapivātaśca balavānmēghavātaśca niḥsr̥taḥ |
sāgaraṁ bhīmanirghōṣaṁ kampayāmāsaturbhr̥śam || 70 ||
vikarṣannūrmijālāni br̥hanti lavaṇāmbhasi |
pupluvē kapiśārdūlō vikiranniva rōdasī || 71 ||
mērumandarasaṅkāśānuddhatānsa mahārṇavē |
atikrāmanmahāvēgastaraṅgāngaṇayanniva || 72 ||
tasya vēgasamuddhūtaṁ jalaṁ sajaladaṁ tadā |
ambarasthaṁ vibabhrāja śāradābhramivātatam || 73 ||
timinakrajhaṣāḥ kūrmā dr̥śyantē vivr̥tāstadā |
vastrāpakarṣaṇēnēva śarīrāṇi śarīriṇām || 74 ||
plavamānaṁ samīkṣyātha bhujaṅgāḥ sāgarālayāḥ |
vyōmni taṁ kapiśārdūlaṁ suparṇa iti mēnirē || 75 ||
daśayōjanavistīrṇā triṁśadyōjanamāyatā |
chāyā vānarasiṁhasya jalē cārutarā:’bhavat || 76 ||
śvētābhraghanarājīva vāyuputrānugāminī |
tasya sā śuśubhē chāyā vitatā lavaṇāmbhasi || 77 ||
śuśubhē sa mahātējā mahākāyō mahākapiḥ |
vāyumārgē nirālambē pakṣavāniva parvataḥ || 78 ||
yēnāsau yāti balavānvēgēna kapikuñjaraḥ |
tēna mārgēṇa sahasā drōṇīkr̥ta ivārṇavaḥ || 79 ||
āpātē pakṣisaṅghānāṁ pakṣirāja ivābabhau | [vrajan]
hanūmānmēghajālāni prakarṣanmārutō yathā || 80 ||
pāṇḍurāruṇavarṇāni nīlamāñjiṣṭhakāni ca |
kapinā:’:’kr̥ṣyamāṇāni mahābhrāṇi cakāśirē || 81 ||
praviśannabhrajālāni niṣpataṁśca punaḥ punaḥ |
pracchannaśca prakāśaśca candramā iva lakṣyatē || 82 ||
plavamānaṁ tu taṁ dr̥ṣṭvā plavaṅgaṁ tvaritaṁ tadā |
vavarṣuḥ puṣpavarṣāṇi dēvagandharvadānavāḥ || 83 ||
tatāpa na hi taṁ sūryaḥ plavantaṁ vānarōttamam |
siṣēvē ca tadā vāyū rāmakāryārthasiddhayē || 84 ||
r̥ṣayastuṣṭuvuścainaṁ plavamānaṁ vihāyasā |
jaguśca dēvagandharvāḥ praśaṁsantō mahaujasam || 85 ||
nāgāśca tuṣṭuvuryakṣā rakṣāṁsi vibudhāḥ khagāḥ |
prēkṣya sarvē kapivaraṁ sahasā vigataklamam || 86 ||
tasmin plavagaśārdūlē plavamānē hanūmati |
ikṣvākukulamānārthī cintayāmāsa sāgaraḥ || 87 ||
sāhāyyaṁ vānarēndrasya yadi nāhaṁ hanūmataḥ |
kariṣyāmi bhaviṣyāmi sarvavācyō vivakṣatām || 88 ||
ahamikṣvākunāthēna sagarēṇa vivardhitaḥ |
ikṣvākusacivaścāyaṁ nāvasīditumarhati || 89 ||
tathā mayā vidhātavyaṁ viśramēta yathā kapiḥ |
śēṣaṁ ca mayi viśrāntaḥ sukhēnātipatiṣyati || 90 ||
iti kr̥tvā matiṁ sādhvīṁ samudraśchannamambhasi |
hiraṇyanābhaṁ mainākamuvāca girisattamam || 91 ||
tvamihāsurasaṅghānāṁ pātālatalavāsinām |
dēvarājñā giriśrēṣṭha parighaḥ sannivēśitaḥ || 92 ||
tvamēṣāṁ jātavīryāṇāṁ punarēvōtpatiṣyatām |
pātālasyā:’pramēyasya dvāramāvr̥tya tiṣṭhasi || 99 ||
tiryagūrdhvamadhaścaiva śaktistē śaila vardhitum |
tasmātsañcōdayāmi tvāmuttiṣṭha girisattama || 94 ||
sa ēṣa kapiśārdūlastvāmuparyēti vīryavān | [upaiṣyati]
hanūmānrāmakāryārthaṁ bhīmakarmā khamāplutaḥ || 95 ||
asya sāhyaṁ mayā kāryamikṣvākukulavartinaḥ |
mama hīkṣvākavaḥ pūjyāḥ paraṁ pūjyatamāstava || 96 ||
kuru sācivyamasmākaṁ na naḥ kāryamatikramēt |
kartavyamakr̥taṁ kāryaṁ satāṁ manyumudīrayēt || 97 ||
salilādūrdhvamuttiṣṭha tiṣṭhatvēṣa kapistvayi |
asmākamatithiścaiva pūjyaśca plavatāṁ varaḥ || 98 ||
cāmīkaramahānābha dēvagandharvasēvita |
hanūmāṁstvayi viśrāntastataḥ śēṣaṁ gamiṣyati || 99 ||
kākutsthasyānr̥śaṁsyaṁ ca maithilyāśca vivāsanam |
śramaṁ ca plavagēndrasya samīkṣyōtthātumarhasi || 100 ||
hiraṇyanābhō mainākō niśamya lavaṇāmbhasaḥ |
utpapāta jalāttūrṇaṁ mahādrumalatāyutaḥ || 101 ||
sa sāgarajalaṁ bhittvā babhūvābhyutthitastadā |
yathā jaladharaṁ bhittvā dīptaraśmirdivākaraḥ || 102 ||
sa mahātmā muhūrtēna parvataḥ salilāvr̥taḥ |
darśayāmāsa śr̥ṅgāṇi sāgarēṇa niyōjitaḥ || 103 ||
śātakumbhamayaiḥ śr̥ṅgaiḥ sakinnaramahōragaiḥ | [ṁibhaiḥ]
ādityōdayasaṅkāśairālikhadbhirivāmbaram || 104 ||
taptajāmbūnadaiḥ śr̥ṅgaiḥ parvatasya samutthitaiḥ |
ākāśaṁ śastrasaṅkāśamabhavatkāñcanaprabham || 105 ||
jātarūpamayaiḥ śr̥ṅgairbhrājamānaiḥ svayamprabhaiḥ |
ādityaśatasaṅkāśaḥ sō:’bhavadgirisattamaḥ || 106 ||
tamutthitamasaṅgēna hanumānagrataḥ sthitam |
madhyē lavaṇatōyasya vighnō:’yamiti niścitaḥ || 107 ||
sa tamucchritamatyarthaṁ mahāvēgō mahākapiḥ |
urasā pātayāmāsa jīmūtamiva mārutaḥ || 108 ||
sa tathā pātitastēna kapinā parvatōttamaḥ |
buddhvā tasya kapērvēgaṁ jaharṣa ca nananda ca || 109 ||
tamākāśagataṁ vīramākāśē samupasthitaḥ |
prītō hr̥ṣṭamanā vākyamabravītparvataḥ kapim || 110 ||
mānuṣaṁ dhārayanrūpamātmanaḥ śikharē sthitaḥ |
duṣkaraṁ kr̥tavānkarma tvamidaṁ vānarōttama || 111 ||
nipatya mama śr̥ṅgēṣu viśramasva yathāsukham |
rāghavasya kulē jātairudadhiḥ parivardhitaḥ || 112 ||
sa tvāṁ rāmahitē yuktaṁ pratyarcayati sāgaraḥ |
kr̥tē ca pratikartavyamēṣa dharmaḥ sanātanaḥ || 113 || ||
sō:’yaṁ tvatpratikārārthī tvattaḥ sammānamarhati |
tvannimittamanēnāhaṁ bahumānātpracōditaḥ || 114 ||
tiṣṭha tvaṁ hariśārdūla mayi viśramya gamyatām | [kapi]
yōjanānāṁ śataṁ cāpi kapirēṣa samāplutaḥ || 115 ||
tava sānuṣu viśrāntaḥ śēṣaṁ prakramatāmiti |
tadidaṁ gandhavatsvādu kandamūlaphalaṁ bahu || 116 ||
tadāsvādya hariśrēṣṭha viśrāntō:’nugamiṣyasi | [viśramya śvō]
asmākamapi sambandhaḥ kapimukhya tvayā:’sti vai || 117 ||
prakhyātastriṣu lōkēṣu mahāguṇaparigrahaḥ |
vēgavantaḥ plavantō yē plavagā mārutātmaja || 118 ||
tēṣāṁ mukhyatamaṁ manyē tvāmahaṁ kapikuñjara |
atithiḥ kila pūjārhaḥ prākr̥tō:’pi vijānatā || 119 ||
dharmaṁ jijñāsamānēna kiṁ punastvādr̥śō mahān |
tvaṁ hi dēvavariṣṭhasya mārutasya mahātmanaḥ || 120 ||
putrastasyaiva vēgēna sadr̥śaḥ kapikuñjara |
pūjitē tvayi dharmajña pūjāṁ prāpnōti mārutaḥ || 121 ||
tasmāttvaṁ pūjanīyō mē śr̥ṇu cāpyatra kāraṇam |
pūrvaṁ kr̥tayugē tāta parvatāḥ pakṣiṇō:’bhavan || 122 ||
tē:’bhijagmurdiśaḥ sarvā garuḍānilavēginaḥ | [tē hi]
tatastēṣu prayātēṣu dēvasaṅghāḥ saharṣibhiḥ || 123 ||
bhūtāni ca bhayaṁ jagmustēṣāṁ patanaśaṅkayā |
tataḥ kruddhaḥ sahasrākṣaḥ parvatānāṁ śatakratuḥ || 124 ||
pakṣāṁścicchēda vajrēṇa tatra tatra sahasraśaḥ |
sa māmupāgataḥ kruddhō vajramudyamya dēvarāṭ || 125 ||
tatō:’haṁ sahasā kṣiptaḥ śvasanēna mahātmanā |
asmim̐llavaṇatōyē ca prakṣiptaḥ plavagōttama || 126 ||
guptapakṣasamagraśca tava pitrā:’bhirakṣitaḥ |
tatō:’haṁ mānayāmi tvāṁ mānyō hi mama mārutaḥ || 127 ||
tvayā mē hyēṣa sambandhaḥ kapimukhya mahāguṇaḥ |
asminnēvaṁ gatē kāryē sāgarasya mamaiva ca || 128 [tasmin] ||
prītiṁ prītamanāḥ kartuṁ tvamarhasi mahākapē |
śramaṁ mōkṣaya pūjāṁ ca gr̥hāṇa kapisattama || 129 ||
prītiṁ ca bahumanyasva prītō:’smi tava darśanāt |
ēvamuktaḥ kapiśrēṣṭhastaṁ nagōttamamabravīt || 130 ||
prītō:’smi kr̥tamātithyaṁ manyurēṣō:’panīyatām |
tvaratē kāryakālō mē ahaścāpyativartatē || 131 ||
pratijñā ca mayā dattā na sthātavyamihāntarē |
ityuktvā pāṇinā śailamālabhya haripuṅgavaḥ || 132 ||
jagāmākāśamāviśya vīryavān prahasanniva |
sa parvatasamudrābhyāṁ bahumānādavēkṣitaḥ || 133 ||
pūjitaścōpapannābhirāśīrbhiranilātmajaḥ |
athōrdhvaṁ dūramutplutya hitvā śailamahārṇavau || 134 ||
pituḥ panthānamāsthāya jagāma vimalē:’mbarē |
bhūyaścōrdhvagatiṁ prāpya giriṁ tamavalōkayan || 135 ||
vāyusūnurnirālambē jagāma vimalē:’mbarē |
taddvitīyaṁ hanumatō dr̥ṣṭvā karma suduṣkaram || 136 ||
praśaśaṁsuḥ surāḥ sarvē siddhāśca paramarṣayaḥ |
dēvatāścābhavan hr̥ṣṭāstatrasthāstasya karmaṇā || 137 ||
kāñcanasya sunābhasya sahasrākṣaśca vāsavaḥ |
uvāca vacanaṁ dhīmānparitōṣātsagadgadam |
sunābhaṁ parvataśrēṣṭhaṁ svayamēva śacīpatiḥ || 138 ||
hiraṇyanābha śailēndra parituṣṭō:’smi tē bhr̥śam |
abhayaṁ tē prayacchāmi tiṣṭha saumya yathāsukham || 139 ||
sāhyaṁ kr̥taṁ tē sumahadvikrāntasya hanūmataḥ |
kramatō yōjanaśataṁ nirbhayasya bhayē sati || 140 ||
rāmasyaiṣa hi dūtyēna yāti dāśarathērhariḥ |
satkriyāṁ kurvatā tasya tōṣitō:’smi dr̥ḍhaṁ tvayā || 141 ||
tataḥ praharṣamagamadvipulaṁ parvatōttamaḥ |
dēvatānāṁ patiṁ dr̥ṣṭvā parituṣṭaṁ śatakratum || 142 ||
sa vai dattavaraḥ śailō babhūvāvasthitastadā |
hanūmāṁśca muhūrtēna vyaticakrāma sāgaram || 143 ||
tatō dēvāḥ sagandharvāḥ siddhāśca paramarṣayaḥ |
abruvansūryasaṅkāśāṁ surasāṁ nāgamātaram || 144 ||
ayaṁ vātātmajaḥ śrīmānplavatē sāgarōpari |
hanūmānnāma tasya tvaṁ muhūrtaṁ vighnamācara || 145 ||
rākṣasaṁ rūpamāsthāya sughōraṁ parvatōpamam |
daṁṣṭrākarālaṁ piṅgākṣaṁ vaktraṁ kr̥tvā nabhaḥsamam || 146 ||
balamicchāmahē jñātuṁ bhūyaścāsya parākramam |
tvāṁ vijēṣyatyupāyēna viṣādaṁ vā gamiṣyati || 147 ||
ēvamuktā tu sā dēvī daivatairabhisatkr̥tā |
samudramadhyē surasā bibhratī rākṣasaṁ vapuḥ || 148 ||
vikr̥taṁ ca virūpaṁ ca sarvasya ca bhayāvaham |
plavamānaṁ hanūmantamāvr̥tyēdamuvāca ha || 149 ||
mama bhakṣyaḥ pradiṣṭastvamīśvarairvānararṣabha |
ahaṁ tvā bhakṣayiṣyāmi praviśēdaṁ mamānanam || 150 ||
ēvamuktaḥ surasayā prāñjalirvānararṣabhaḥ |
prahr̥ṣṭavadanaḥ śrīmānidaṁ vacanamabravīt || 151 ||
rāmō dāśarathirnāma praviṣṭō daṇḍakāvanam |
lakṣmaṇēna sahabhrātrā vaidēhyā cāpi bhāryayā || 152 ||
anyakāryaviṣaktasya baddhavairasya rākṣasaiḥ |
tasya sītā hr̥tā bhāryā rāvaṇēna yaśasvinī || 153 ||
tasyāḥ sakāśaṁ dūtō:’haṁ gamiṣyē rāmaśāsanāt |
kartumarhasi rāmasya sāhyaṁ viṣayavāsinī || 154 ||
athavā maithilīṁ dr̥ṣṭvā rāmaṁ cākliṣṭakāriṇam |
āgamiṣyāmi tē vaktraṁ satyaṁ pratiśr̥ṇōmi tē || 155 ||
ēvamuktā hanumatā surasā kāmarūpiṇī |
abravīnnātivartēnmāṁ kaścidēṣa varō mama || 156 ||
taṁ prayāntaṁ samudvīkṣya surasā vākyamabravīt |
balaṁ jijñāsamānā vai nāgamātā hanūmataḥ || 157 ||
praviśya vadanaṁ mē:’dya gantavyaṁ vānarōttama |
vara ēṣa purā dattō mama dhātrēti satvarā || 158 ||
vyādāya vaktraṁ vipulaṁ sthitā sā mārutēḥ puraḥ |
ēvamuktaḥ surasayā kruddhō vānarapuṅgavaḥ || 159 ||
abravītkuru vai vaktraṁ yēna māṁ viṣahiṣyasē |
ityuktvā surasāṁ kruddhō daśayōjanamāyataḥ || 160 ||
daśayōjanavistārō babhūva hanumāṁstadā |
taṁ dr̥ṣṭvā mēghasaṅkāśaṁ daśayōjanamāyatam || 161 ||
cakāra surasāpyāsyaṁ viṁśadyōjanamāyatam |
tāṁ dr̥ṣṭvā vistr̥tāsyāṁ tu vāyuputraḥ subuddhimān || 162 ||
hanūmāṁstu tataḥ kruddhastriṁśadyōjanamāyataḥ |
cakāra surasā vaktraṁ catvāriṁśattathōcchritam || 163 ||
babhūva hanumānvīraḥ pañcāśadyōjanōcchritaḥ |
cakāra surasā vaktraṁ ṣaṣṭiyōjanamāyatam || 164 ||
tathaiva hanumānvīraḥ saptatīyōjanōcchritaḥ |
cakāra surasā vaktramaśītīyōjanāyatam || 165 ||
hanūmānacalaprakhyō navatīyōjanōcchritaḥ |
cakāra surasā vaktraṁ śatayōjanamāyatam || 166 ||
taddr̥ṣṭvā vyāditaṁ tvāsyaṁ vāyuputraḥ subuddhimān |
dīrghajihvaṁ surasayā sughōraṁ narakōpamam || 167 ||
sa saṅkṣipyātmanaḥ kāyaṁ jīmūta iva mārutiḥ |
tasmin muhūrtē hanumān babhūvāṅguṣṭhamātrakaḥ || 168 ||
sō:’bhipatyāśu tadvaktraṁ niṣpatya ca mahājavaḥ |
antarikṣē sthitaḥ śrīmānidaṁ vacanamabravīt || 169 ||
praviṣṭō:’smi hi tē vaktraṁ dākṣāyaṇi namō:’stu tē |
gamiṣyē yatra vaidēhī satyaścāsīdvarastava || 170 ||
taṁ dr̥ṣṭvā vadanānmuktaṁ candraṁ rāhumukhādiva |
abravītsurasā dēvī svēna rūpēṇa vānaram || 171 ||
arthasiddhyai hariśrēṣṭha gaccha saumya yathāsukham |
samānayasva vaidēhīṁ rāghavēṇa mahātmanā || 172 ||
tattr̥tīyaṁ hanumatō dr̥ṣṭvā karma suduṣkaram |
sādhu sādhviti bhūtāni praśaśaṁsustadā harim || 173 ||
sa sāgaramanādhr̥ṣyamabhyētya varuṇālayam |
jagāmākāśamāviśya vēgēna garuḍōpamaḥ || 174 ||
sēvitē vāridhārābhiḥ patagaiśca niṣēvitē |
caritē kaiśikācāryairairāvataniṣēvitē || 175 ||
siṁhakuñjaraśārdūlapatagōragavāhanaiḥ |
vimānaiḥ sampatadbhiśca vimalaiḥ samalaṅkr̥tē |
vajrāśanisamāghātaiḥ pāvakairupaśōbhitē || 176 ||
kr̥tapuṇyairmahābhāgaiḥ svargajidbhiralaṅkr̥tē |
vahatā havyamatyarthaṁ sēvitē citrabhānunā || | 177 ||
grahanakṣatracandrārkatārāgaṇavibhūṣitē |
maharṣigaṇagandharvanāgayakṣasamākulē || 178 ||
viviktē vimalē viśvē viśvāvasuniṣēvitē
dēvarājagajākrāntē candrasūryapathē śivē || 179 ||
vitānē jīvalōkasya vitatē brahmanirmitē |
bahuśaḥ sēvitē vīrairvidyādharagaṇairvaraiḥ || 180 ||
jagāma vāyumārgē tu garutmāniva mārutiḥ || 181
[** adhikapāṭhaḥ –
hanūmānmēghajālāni prākarṣanmārutō yathā ||
kālāgarusavarṇāni raktapītasitāni ca |
kapinā:’:’kr̥ṣyamāṇāni mahābhrāṇi cakāśirē ||
praviśannabhrajālāni niṣpataṁśca punaḥ punaḥ |
prāvr̥ṣīndurivābhāti niṣpatanpraviśaṁstadā ||
**]
pradr̥śyamānaḥ sarvatra hanūmānmārutātmajaḥ |
bhējē:’mbaraṁ nirālambaṁ lambapakṣa ivādrirāṭ || 182 ||
plavamānaṁ tu taṁ dr̥ṣṭvā siṁhikā nāma rākṣasī |
manasā cintayāmāsa pravr̥ddhā kāmarūpiṇī || 183 ||
adya dīrghasya kālasya bhaviṣyāmyahamāśitā |
idaṁ hi mē mahatsatvaṁ cirasya vaśamāgatam || 184 ||
iti sañcintya manasā chāyāmasya samākṣipat |
chāyāyāṁ gr̥hyamāṇāyāṁ cintayāmāsa vānaraḥ || 185 ||
samākṣiptō:’smi sahasā paṅgūkr̥taparākramaḥ |
pratilōmēna vātēna mahānauriva sāgarē || 186 ||
tiryagūrdhvamadhaścaiva vīkṣamāṇastataḥ kapiḥ |
dadarśa sa mahatsatvamutthitaṁ lavaṇāmbhasi || 187 ||
taddr̥ṣṭvā cintayāmāsa mārutirvikr̥tānanam |
kapirājēna kathitaṁ sattvamadbhutadarśanam || 188 ||
chāyāgrāhi mahāvīryaṁ tadidaṁ nātra saṁśayaḥ |
sa tāṁ buddhvārthatattvēna siṁhikāṁ matimānkapiḥ || 189 ||
vyavardhata mahākāyaḥ prāvr̥ṣīva balāhakaḥ |
tasya sā kāyamudvīkṣya vardhamānaṁ mahākapēḥ || 190 ||
vaktraṁ prasārayāmāsa pātālāntarasannibham |
ghanarājīva garjantī vānaraṁ samabhidravat || 191 ||
sa dadarśa tatastasyā vivr̥taṁ sumahanmukham |
kāyamātraṁ ca mēdhāvī marmāṇi ca mahākapiḥ || 192 ||
sa tasyā vivr̥tē vaktrē vajrasaṁhananaḥ kapiḥ |
saṅkṣipya muhurātmānaṁ niṣpapāta mahābalaḥ || 193 ||
āsyē tasyā nimajjantaṁ dadr̥śuḥ siddhacāraṇāḥ |
grasyamānaṁ yathā candraṁ pūrṇaṁ parvaṇi rāhuṇā || 194 ||
tatastasyā nakhaistīkṣṇairmarmāṇyutkr̥tya vānaraḥ |
utpapātātha vēgēna manaḥ sampātavikramaḥ || 195 ||
tāṁ tu dr̥ṣṭyā ca dhr̥tyā ca dākṣiṇyēna nipātya hi | [ca]
sa kapipravarō vēgādvavr̥dhē punarātmavān || 196 ||
hr̥tahr̥tsā hanumatā papāta vidhurāmbhasi |
svayambhuvēva hanumān sr̥ṣṭastasyā nipātanē || 197 ||
tāṁ hatāṁ vānarēṇāśu patitāṁ vīkṣya siṁhikām |
bhūtānyākāśacārīṇī tamūcuḥ plavagōttamam || 198 ||
bhīmamadya kr̥taṁ karma mahatsattvaṁ tvayā hatam |
sādhayārthamabhiprētamariṣṭaṁ plavatāṁ vara || 199 ||
yasya tvētāni catvāri vānarēndra yathā tava |
dhr̥tirdr̥ṣṭirmatirdākṣyaṁ sa karmasu na sīdati || 200 ||
sa taiḥ sambhāvitaḥ pūjyaḥ pratipannaprayōjanaḥ |
jagāmākāśamāviśya pannagāśanavatkapiḥ || 201 ||
prāptabhūyiṣṭhapārastu sarvataḥ pratilōkayan |
yōjanānāṁ śatasyāntē vanarājiṁ dadarśa saḥ || 202 ||
dadarśa ca patannēva vividhadrumabhūṣitam |
dvīpaṁ śākhāmr̥gaśrēṣṭhō malayōpavanāni ca || 203 ||
sāgaraṁ sāgarānūpaṁ sāgarānūpajān drumān |
sāgarasya ca patnīnāṁ mukhānyapi vilōkayan || 204 ||
sa mahāmēghasaṅkāśaṁ samīkṣyātmānamātmavān |
nirundhantamivākāśaṁ cakāra matimānmatim || 205 ||
kāyavr̥ddhiṁ pravēgaṁ ca mama dr̥ṣṭvaiva rākṣasāḥ |
mayi kautūhalaṁ kuryuriti mēnē mahākapiḥ || 206 ||
tataḥ śarīraṁ saṅkṣipya tanmahīdharasannibham |
punaḥ prakr̥timāpēdē vītamōha ivātmavān || 207 ||
tadrūpamatisaṅkṣipya hanumān prakr̥tau sthitaḥ |
trīn kramāniva vikramya balivīryaharō hariḥ || 208 ||
sa cārunānāvidharūpadhārī
paraṁ samāsādya samudratīram |
parairaśakyaḥ pratipannarūpaḥ
samīkṣitātmā samavēkṣitārthaḥ || 209 ||
tataḥ sa lambasya girēḥ samr̥ddhē
vicitrakūṭē nipapāta kūṭē |
sakētakōddālakanārikēlē
mahādrikūṭapratimō mahātmā || 210 ||
tatastu samprāpya samudratīraṁ
samīkṣya laṅkāṁ girivaryamūrdhni |
kapistu tasminnipapāta parvatē
vidhūya rūpaṁ vyathayanmr̥gadvijān || 211 ||
sa sāgaraṁ dānavapannagāyutaṁ
balēna vikramya mahōrmimālinam |
nipatya tīrē ca mahōdadhēstadā
dadarśa laṅkāmamarāvatīmiva || 212 ||
ityarṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē prathamaḥ sargaḥ || 1 ||
sundarakāṇḍa dvitīya sargaḥ(2)>>
See Complete vālmīki sundarakāṇḍa for chanting.
గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.
Chant other stotras in తెలుగు, ಕನ್ನಡ, தமிழ், देवनागरी, english.
Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.
