Ayodhya Kanda Sarga 9 – అయోధ్యాకాండ నవమః సర్గః (౯)


|| రామప్రవాసనోపాయచింతా ||

ఏవముక్తా తు కైకేయీ క్రోధేన జ్వలితాననా |
దీర్ఘముష్ణం వినిశ్వస్య మంథరామిదమబ్రవీత్ || ౧ ||

అద్య రామమితః క్షిప్రం వనం ప్రస్థాపయామ్యహమ్ |
యౌవరాజ్యే చ భరతం క్షిప్రమేవాభిషేచయే || ౨ ||

ఇదం త్విదానీం సంపశ్యే కేనోపాయేన మంథరే |
భరతః ప్రాప్నుయాద్రాజ్యం న తు రామః కథంచన || ౩ ||

ఏవముక్తా తు సా దేవ్యా మంథరా పాపదర్శినీ |
రామార్థముపహింసంతీ కైకేయీమిదమబ్రవీత్ || ౪ ||

హంతేదానీం ప్రవక్ష్యామి కైకేయి శ్రూయతాం చ మే |
యథా తే భరతో రాజ్యం పుత్రః ప్రాప్స్యతి కేవలమ్ || ౫ ||

కిం న స్మరసి కైకేయి స్మరంతీ వా నిగూహసే |
యదుచ్యమానమాత్మార్థం మత్తస్త్వం శ్రోతుమిచ్ఛసి || ౬ ||

మయోచ్యమానం యది తే శ్రోతుం ఛందో విలాసిని |
శ్రూయతామభిధాస్యామి శ్రుత్వా చాపి విమృశ్యతామ్ || ౭ ||

శ్రుత్వైవం వచనం తస్యాః మంథరాయాస్తు కైకయీ |
కించిదుత్థాయ శయనాత్స్వాస్తీర్ణాదిదమబ్రవీత్ || ౮ ||

కథయ త్వం మమోపాయం కేనోపాయేన మంథరే |
భరతః ప్రాప్నుయాద్రాజ్యం న తు రామః కథంచన || ౯ ||

ఏవముక్తా తయా దేవ్యా మంథరా పాపదర్శినీ |
రామార్థముపహింసంతీ కుబ్జా వచనమబ్రవీత్ || ౧౦ ||

తవ దైవాసురే యుద్ధే సహ రాజర్షిభిః పతిః |
అగచ్ఛత్త్వాముపాదాయ దేవరాజస్య సాహ్యకృత్ || ౧౧ ||

దిశమాస్థాయ వై దేవి దక్షిణాం దండకాన్ప్రతి |
వైజయంతమితి ఖ్యాతం పురం యత్ర తిమిధ్వజః || ౧౨ ||

స శంబర ఇతి ఖ్యాతః శతమాయో మహాసురః |
దదౌ శక్రస్య సంగ్రామం దేవసంఘైరనిర్జితః || ౧౩ ||

తస్మిన్ మహతి సంగ్రామే పురుషాన్ క్షతవిక్షతాన్ |
రాత్రౌ ప్రసుప్తాన్ ఘ్నంతి స్మ తరసాఽఽసాద్య రాక్షసాః || ౧౪ ||

తత్రాకరోన్మహద్యుద్ధం రాజా దశరథస్తదా |
అసురైశ్చ మహాబాహుః శస్త్రైశ్చ శకలీకృతః || ౧౫ ||

అపవాహ్య త్వయా దేవి సంగ్రామాన్నష్టచేతనః |
తత్రాపి విక్షతః శస్త్రైః పతిస్తే రక్షితస్త్వయా || ౧౬ ||

తుష్టేన తేన దత్తౌ తే ద్వౌ వరౌ శుభదర్శనే |
స త్వయోక్తః పతిర్దేవి యదేచ్ఛేయం తదా వరౌ || ౧౭ ||

గృహ్ణీయామితి తత్తేన తథేత్యుక్తం మహాత్మనా |
అనభిజ్ఞా హ్యహం దేవి త్వయైవ కథితా పురా || ౧౮ ||

కథైషా తవ తు స్నేహాత్ మనసా ధార్యతే మయా |
రామాభిషేకసంభారాన్నిగృహ్య వినివర్తయ || ౧౯ ||

తౌ వరౌ యాచ భర్తారం భరతస్యాభిషేచనమ్ |
ప్రవ్రాజనం తు రామస్య త్వం వర్షాణి చతుర్దశ || ౨౦ ||

చతుర్దశ హి వర్షాణి రామే ప్రవ్రాజితే వనమ్ |
ప్రజాభావగతస్నేహః స్థిరః పుత్రో భవిష్యతి || ౨౧ ||

క్రోధాగారం ప్రవిశ్యాద్య క్రుద్ధేవాశ్వపతేః సుతే |
శేష్వానంతర్హితాయాం త్వం భూమౌ మలినవాసినీ || ౨౨ ||

మా స్మైనం ప్రత్యుదీక్షేథా మా చైనమభిభాషథాః |
రుదంతీ చాపి తం దృష్ట్వా జగత్యాం శోకలాలసా || ౨౩ ||

దయితా త్వం సదా భర్తుః అత్ర మే నాస్తి సంశయః |
త్వత్కృతే స మహారాజో విశేదపి హుతాశనమ్ || ౨౪ ||

న త్వాం క్రోధయితుం శక్తో న క్రుద్ధాం ప్రత్యుదీక్షితుమ్ |
తవ ప్రియార్థం రాజా హి ప్రాణానపి పరిత్యజేత్ || ౨౫ ||

న హ్యతిక్రమితుం శక్తస్తవ వాక్యం మహీపతిః |
మందస్వభావే బుద్ధ్యస్వ సౌభాగ్యబలమాత్మనః || ౨౬ ||

మణిముక్తం సువర్ణాని రత్నాని వివిధాని చ |
దద్యాద్దశరథో రాజా మాస్మ తేషు మనః కృథాః || ౨౭ ||

యౌ తౌ దైవాసురే యుద్ధే వరౌ దశరథోఽదదాత్ |
తౌ స్మారయ మహాభాగే సోఽర్థో మా త్వామతిక్రమేత్ || ౨౮ ||

యదాతు తే వరం దద్యాత్ స్వయముత్థాప్య రాఘవః |
వ్యవస్థాప్య మహారాజం త్వమిమం వృణుయా వరమ్ || ౨౯ ||

రామం ప్రవ్రాజయారణ్యే నవ వర్షాణి పంచ చ |
భరతః క్రియతాం రాజా పృథివ్యాః పార్థివర్షభః || ౩౦ ||

చతుర్దశ హి వర్షాణి రామే ప్రవ్రాజితే వనమ్ |
రూఢశ్చ కృతమూలశ్చ శేషం స్థాస్యతి తే సుతః || ౩౧ ||

రామప్రవ్రాజనం చైవ దేవి యాచస్వ తం వరమ్ |
ఏవం సిద్ధ్యంతి పుత్రస్య సర్వార్థాస్తవ భామినీ || ౩౨ ||

ఏవం ప్రవ్రాజితశ్చైవ రామోఽరామో భవిష్యతి |
భరతశ్చ హతామిత్రస్తవ రాజా భవిష్యతి || ౩౩ ||

యేన కాలేన రామశ్చ వనాత్ప్రత్యాగమిష్యతి |
తేన కాలేన పుత్రస్తే కృతమూలో భవిష్యతి || ౩౪ ||

సుగృహీతమనుష్యశ్చ సుహృద్భిః సార్ధమాత్మవాన్ |
ప్రాప్తకాలం తు తే మన్యే రాజానం వీతసాధ్వసా || ౩౫ ||

రామాభిషేకసంభారాన్నిగృహ్య వినివర్తయ |
అనర్థమర్థరూపేణ గ్రాహితా సా తతస్తయా || ౩౬ ||

హృష్టా ప్రతీతా కైకేయీ మంథరామిదమబ్రవీత్ |
సా హి వాక్యేన కుబ్జాయాః కిశోరీవోత్పథం గతా || ౩౭ ||

కైకేయీ విస్మయం ప్రాప్తా పరం పరమదర్శనా |
కుబ్జే త్వాం నాభిజానామి శ్రేష్ఠాం శ్రేష్ఠాభిధాయినీమ్ || ౩౮ ||

పృథివ్యామసి కుబ్జానాముత్తమా బుద్ధినిశ్చయే |
త్వమేవ తు మమాఽర్థేషు నిత్యయుక్తా హితైషిణీ || ౩౯ ||

నాహం సమవబుధ్యేయం కుబ్జే రాజ్ఞశ్చికీర్షితమ్ |
సంతి దుఃసంస్థితాః కుబ్జా వక్రాః పరమదారుణాః || ౪౦ ||

త్వం పద్మమివ వాతేన సన్నతా ప్రియదర్శనా |
ఉరస్తేఽభినివిష్టం వై యావత్స్కంధాత్ సమున్నతమ్ || ౪౧ ||

అధస్తాచ్చోదరం శాతం సునాభమివ లజ్జితమ్ |
పరిపూర్ణం తు జఘనం సుపీనౌ చ పయోధరౌ || ౪౨ ||

విమలేందుసమం వక్త్రమహో రాజసి మంథరే |
జఘనం తవ నిర్ఘుష్టం రశనాదామశోభితమ్ || ౪౩ ||

జంఘే భృశముపన్యస్తే పాదౌ చాప్యాయతావుభౌ |
త్వమాయతాభ్యాం సక్థిభ్యాం మంథరే క్షౌమవాసినీ || ౪౪ ||

అగ్రతో మమ గచ్ఛంతీ రాజహంసీవ రాజసే |
ఆసన్యాః శంబరే మాయాః సహస్రమసురాధిపే || ౪౫ ||

సర్వాస్త్వయి నివిష్టాస్తా భూయశ్చాన్యాః సహస్రశః |
తవేదం స్థగు యద్దీర్ఘం రథఘోణమివాయతమ్ || ౪౬ ||

మతయః క్షత్రవిద్యాశ్చ మాయాశ్చాత్ర వసంతి తే |
అత్ర తే ప్రతిమోక్ష్యామి మాలాం కుబ్జే హిరణ్మయీమ్ || ౪౭ ||

అభిషిక్తే చ భరతే రాఘవే చ వనం గతే |
జాత్యేన చ సువర్ణేన సునిష్టప్తేన మంథరే || ౪౮ || [సుందరి]

లబ్ధార్థా చ ప్రతీతా చ లేపయిష్యామి తే స్థగు |
ముఖే చ తిలకం చిత్రం జాతరూపమయం శుభమ్ || ౪౯ ||

కారయిష్యామి తే కుబ్జే శుభాన్యాభరణాని చ |
పరిధాయ శుభే వస్త్రే దేవతేవ చరిష్యసి || ౫౦ ||

చంద్రమాహ్వయమానేన ముఖేనాప్రతిమాననా |
గమిష్యసి గతిం ముఖ్యాం గర్వయంతీ ద్విషజ్జనమ్ || ౫౧ ||

తవాపి కుబ్జాః కుబ్జాయాః సర్వాభరణభూషితాః |
పాదౌ పరిచరిష్యంతి యథైవ త్వం సదా మమ || ౫౨ ||

ఇతి ప్రశస్యమానా సా కైకేయీమిదమబ్రవీత్ |
శయానాం శయనే శుభ్రే వేద్యామగ్నిశిఖామివ || ౫౩ ||

గతోదకే సేతుబంధో న కళ్యాణి విధీయతే |
ఉత్తిష్ఠ కురు కళ్యాణి రాజానమనుదర్శయ || ౫౪ ||

తథా ప్రోత్సాహితా దేవీ గత్వా మంథరయా సహ |
క్రోధాగారం విశాలాక్షీ సౌభాగ్యమదగర్వితా || ౫౫ ||

అనేకశతసాహస్రం ముక్తాహారం వరాంగనా |
అవముచ్య వరార్హాణి శుభాన్యాభరణాని చ || ౫౬ ||

తతో హేమోపమా తత్ర కుబ్జావాక్యవశం గతా |
సంవిశ్య భూమౌ కైకేయీ మంథరామిదమబ్రవీత్ || ౫౭ ||

ఇహ వా మాం మృతాం కుబ్జే నృపాయావేదయిష్యసి |
వనం తు రాఘవే ప్రాప్తే భరతః ప్రాప్స్యతి క్షితిమ్ || ౫౮ ||

న సువర్ణేన మే హ్యర్థో న రత్నైర్న చ భూషణైః |
ఏష మే జీవితస్యాంతో రామో యద్యభిషిచ్యతే || ౫౯ ||

అథో పునస్తాం మహిషీం మహీక్షితో
వచోభిరత్యర్థమహాపరాక్రమైః |
ఉవాచ కుబ్జా భరతస్య మాతరం
హితం వచో రామముపేత్య చాహితమ్ || ౬౦ ||

ప్రపత్స్యతే రాజ్యమిదం హి రాఘవో
యది ధ్రువం త్వం ససుతా చ తప్స్యసే |
అతో హి కళ్యాణి యతస్వ తత్తథా
యథా సుతస్తే భరతోఽభిషేక్ష్యతే || ౬౧ ||

తథాఽతివిద్ధా మహిషీ తు కుబ్జయా
సమాహతా వాగిషుభిర్ముహుర్ముహుః |
నిధాయ హస్తౌ హృదయేఽతివిస్మితా
శశంస కుబ్జాం కుపితా పునః పునః || ౬౨ ||

యమస్య వా మాం విషయం గతామితో
నిశామ్య కుబ్జే ప్రతివేదయిష్యసి |
వనం గతే వా సుచిరాయ రాఘవే
సమృద్ధకామో భరతో భవిష్యతి || ౬౩ ||

అహం హి నైవాస్తరణాని న స్రజో
న చందనం నాంజనపానభోజనమ్ |
న కించిదిచ్ఛామి న చేహ జీవితం
న చేదితో గచ్ఛతి రాఘవో వనమ్ || ౬౪ ||

అథైతదుక్త్వా వచనం సుదారుణం
నిధాయ సర్వాభరణాని భామినీ |
అసంవృతామాస్తరణేన మేదినీ-
-మథాధిశిశ్యే పతితేవ కిన్నరీ || ౬౫ ||

ఉదీర్ణసంరంభతమోవృతాననా
తథావముక్తోత్తమమాల్యభూషణా |
నరేంద్రపత్నీ విమనా బభూవ సా
తమోవృతా ద్యౌరివ మగ్నతారకా || ౬౬ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే నవమ సర్గః || ౯ ||

అయోధ్యాకాండ దశమః సర్గః (౧౦) >>


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణ అయోధ్యకాండ చూడండి.


గమనిక: రాబోయే ధనుర్మాసం సందర్భంగా "శ్రీ కృష్ణ స్తోత్రనిధి" ముద్రించుటకు ఆలోచన చేయుచున్నాము. ఇటీవల మేము "శ్రీ సాయి స్తోత్రనిధి" పుస్తకము విడుదల చేశాము.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed