Ayodhya Kanda Sarga 75 – అయోధ్యాకాండ పంచసప్తతితమః సర్గః (౭౫)


|| భరతశపథః ||

దీర్ఘకాలాత్సముత్థాయ సంజ్ఞాం లబ్ధ్వా చ వీర్యవాన్ |
నేత్రాభ్యామశ్రుపూర్ణాభ్యాం దీనాముద్వీక్ష్య మాతరమ్ || ౧ ||

సోఽమాత్యమధ్యేభరతో జననీమభ్యకుత్సయత్ |
రాజ్యం న కామయే జాతు మంత్రయే నాపి మాతరమ్ || ౨ ||

అభిషేకం న జానామి యోఽభూద్రాజ్ఞా సమీక్షితః |
విప్రకృష్టే హ్యహం దేశే శత్రుఘ్నసహితోఽవసమ్ || ౩ ||

వనవాసం న జానామి రామస్యాహం మహాత్మనః |
వివాసనం వా సౌమిత్రేః సీతాయాశ్చ యథాఽభవత్ || ౪ ||

తథైవ క్రోశతస్తస్య భరతస్య మహాత్మనః |
కౌసల్యా శబ్దమాజ్ఞాయ సుమిత్రామిదమబ్రవీత్ || ౫ ||

ఆగతః క్రూర కార్యాయాః కైకేయ్యా భరతః సుతః |
తమహం ద్రష్టుమిచ్ఛామి భరతం దీర్ఘదర్శినమ్ || ౬ ||

ఏవముక్త్వా సుమిత్రాం సా వివర్ణా మలినా కృశా |
ప్రతస్థే భరతః యత్ర వేపమానా విచేతనా || ౭ ||

స తు రామానుజశ్చాపి శత్రుఘ్న సహితస్తదా |
ప్రతస్థే భరతః యత్ర కౌసల్యాయా నివేశనమ్ || ౮ ||

తతః శత్రుఘ్నభరతౌ కౌసల్యాం ప్రేక్ష్య దుఃఖితౌ |
పర్యష్వజేతాం దుఃఖార్తాం పతితాం నష్ట చేతనామ్ || ౯ ||

రుదంతౌ రుదతీం దుఃఖాత్సమేత్యార్యాం మనస్వినీమ్ |
భరతం ప్రత్యువాచేదం కౌసల్యా భృశ దుఃఖితా || ౧౦ ||

ఇదం తే రాజ్య కామస్య రాజ్యం ప్రాప్తమకంటకమ్ |
సంప్రాప్తం బత కైకేయ్యా శీఘ్రం క్రూరేణ కర్మణా || ౧౧ ||

ప్రస్థాప్య చీరవసనం పుత్రం మే వనవాసినమ్ |
కైకేయీ కం గుణం తత్ర పశ్యతి క్రూరదర్శినీ || ౧౨ ||

క్షిప్రం మామపి కైకేయీ ప్రస్థాపయితుమర్హతి |
హిరణ్యనాభో యత్రాస్తే సుతః మే సుమహా యశాః || ౧౩ ||

అథవా స్వయమేవాహం సుమిత్రానుచరా సుఖమ్ |
అగ్నిహోత్రం పురస్కృత్య ప్రస్థాస్యే యత్ర రాఘవః || ౧౪ ||

కామం వా స్వయమేవాద్య తత్ర మాం నేతుమర్హసి |
యత్రాసౌ పురుషవ్యాఘ్రః పుత్రో మే తప్యతే తపః || ౧౫ ||

ఇదం హి తవ విస్తీర్ణం ధనధాన్యసమాచితమ్ |
హస్త్వశ్వరథసంపూర్ణం రాజ్యం నిర్యాతితం తయా || ౧౬ ||

ఇత్యాదిబహుభిర్వాక్యైః క్రూరైః సంభర్త్సితోఽనఘః |
వివ్యథే భరతస్తీవ్రం వ్రణే తుద్యేవ సూచినా || ౧౭ ||

పపాత చరణౌ తస్యాస్తదా సంభ్రాంతచేతనః |
విలప్య బహుధాఽసంజ్ఞో లబ్దసంజ్ఞస్తతః స్థితః || ౧౮ ||

ఏవం విలపమానాం తాం భరతః ప్రాంజలిస్తదా |
కౌసల్యాం ప్రత్యువాచేదం శోకైః బహుభిరావృతామ్ || ౧౯ ||

ఆర్యే కస్మాదజానంతం గర్హసే మామకిల్భిషమ్ |
విపులాం చ మమ ప్రీతిం స్థిరాం జానాసి రాఘవే || ౨౦ ||

కృతా శాస్త్రానుగా బుద్ధిర్మాభూత్తస్య కదాచన |
సత్యసంధః సతాం శ్రేష్ఠో యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౧ ||

ప్రేష్యం పాపీయసాం యాతు సూర్యం చ ప్రతి మేహతు |
హంతు పాదేన గాం సుప్తాం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౨ ||

కారయిత్వా మహత్కర్మ భర్తా భృత్యమనర్థకమ్ |
అధర్మః యోఽస్య సోఽస్యాస్తు యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౩ ||

పరిపాలయమానస్య రాజ్ఞో భూతాని పుత్రవత్ |
తతస్తం ద్రుహ్యతాం పాపం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౪ ||

బలిషడ్భాగముద్ధృత్య నృపస్యారక్షతః ప్రజాః |
అధర్మః యోఽస్య సోఽస్యాస్తు యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౫ ||

సంశ్రుత్య చ తపస్విభ్యః సత్రే వై యజ్ఞదక్షిణామ్ |
తాం విప్రలపతాం పాపం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౬ ||

హస్త్యశ్వరథసంబాధే యుద్ధే శస్త్రసమాకులే |
మా స్మ కార్షీత్సతాం ధర్మం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౭ ||

ఉపదిష్టం సుసూక్ష్మార్థం శాస్త్రం యత్నేన ధీమతా |
స నాశయతు దుష్టాత్మా యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౮ ||

మా చ తం వ్యూఢబాహ్వంసం చంద్రార్కసమతేజనమ్ |
ద్రాక్షీద్రాజ్యస్థమాసీనం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౨౯ ||

పాయసం కృసరం చాగం వృథా సోఽశ్నాతు నిర్ఘృణః |
గురూంశ్చాప్యవజానాతు యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౦ ||

గాశ్చ స్పృశతు పాదేన గురూన్ పరివదేత్స్వయమ్ |
మిత్రే ద్రుహ్యేత సోఽత్యంతం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౧ ||

విశ్వాసాత్కథితం కించిత్పరివాదం మిథః క్వచిత్ |
వివృణోతు స దుష్టాత్మా యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౨ ||

అకర్తా హ్యకృతజ్ఞశ్చ త్యక్తాత్మా నిరపత్రపః |
లోకే భవతు విద్వేష్యో యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౩ ||

పుత్రైర్దారైశ్చ భృత్యైశ్చ స్వగృహే పరివారితః |
సైకో మృష్టమశ్నాతు యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౪ ||

అప్రాప్య సదృశాన్ దారాననపత్యః ప్రమీయతామ్ |
అనవాప్య క్రియాం ధర్మ్యాం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౫ ||

మాత్మనః సంతతిం ద్రాక్షీత్స్వేషు దారేషు దుఃఖితః |
ఆయుః సమగ్రమప్రాప్య యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౬ ||

రాజ స్త్రీబాలవృద్ధానాం వధే యత్పాపముచ్యతే |
భృత్యత్యాగే చ యత్పాపం తత్పాపం ప్రతిపద్యతామ్ || ౩౭ ||

లాక్షయా మధుమాంసేన లోహేన చ విషేణ చ |
సదైవ బిభృయాద్భృత్యాన్ యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౮ ||

సంగ్రామే సముపోఢే స్మ శత్రుపక్షభయంకరే |
పలాయామానో వధ్యేత యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౩౯ ||

కపాలపాణిః పృథివీమటతాం చీరసంవృతః |
భిక్షమాణో యథోన్మత్తో యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౪౦ ||

మద్యే ప్రసక్తో భవతు స్త్రీష్వక్షేషు చ నిత్యశః |
కామక్రోధాభిభూతస్తు యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౪౧ ||

మా స్మ ధర్మే మనో భూయాదధర్మం సునిషేవతామ్ |
అపాత్రవర్షీ భవతు యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౪౨ ||

సంచితాన్యస్య విత్తాని వివిధాని సహస్రశః |
దస్యుభిర్విప్రలుప్యంతాం యశ్యార్యోఽనుమతే గతః || ౪౩ ||

ఉభే సంధ్యే శయానస్య యత్పాపం పరికల్ప్యతే |
తచ్చ పాపం భవేత్తస్య యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౪౪ ||

యదగ్నిదాయకే పాపం యత్పాపం గురుతల్పగే |
మిత్రద్రోహే చ యత్పాపం తత్పాపం ప్రతిపద్యతామ్ || ౪౫ ||

దేవతానాం పితౄణాం చ మాతాపిత్రోస్తథైవ చ |
మా స్మ కార్షీత్ స శుశ్రూషాం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౪౬ ||

సతాం లోకాత్సతాం కీర్త్యాః సంజ్జుష్టాత్ కర్మణస్తథా |
భ్రశ్యతు క్షిప్రమద్యైవ యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౪౭ ||

అపాస్య మాతృశుశ్రూషామనర్థే సోఽవతిష్ఠతామ్ |
దీర్ఘబాహుర్మహావక్షాః యస్యార్యోఽసుమతే గతః || ౪౮ ||

బహుపుత్రో దరిద్రశ్చ జ్వరరోగసమన్వితః |
స భూయాత్సతతక్లేశీ యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౪౯ ||

ఆశామాశం సమానానాం దీనానామూర్ధ్వచక్షుషామ్ |
ఆర్థినాం వితథాం కుర్యాద్యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౫౦ ||

మాయయా రమతాం నిత్యం పరుషః పిశునోఽశుచిః |
రాజ్ఞో భీతస్త్వధర్మాత్మా యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౫౧ ||

ఋతుస్నాతాం సతీం భార్యామృతుకాలానురోధినీమ్ |
అతివర్తేత దుష్టాత్మా యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౫౨ ||

ధర్మదారాన్ పరిత్యజ్య పరదారాన్ని షేవతామ్ |
త్యక్తధర్మరతిర్మూఢో యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౫౩ ||

విప్రలుప్తప్రజాతస్య దుష్కృతం బ్రాహ్మణస్య యత్ |
తదేవ ప్రతిపద్యేత యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౫౪ ||

పానీయదూషకే పాపం తథైవ విషదాయకే |
యత్తదేకః స లభతాం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౫౫ ||

బ్రాహ్మణాయోద్యతాం పూజాం విహంతు కలుషేంద్రియః |
బాలవత్సాం చ గాం దోగ్దుః యస్యర్యోఽనుమతే గతః || ౫౬ ||

తృష్ణార్తం సతి పానీయే విప్రలంభేన యోజయేత్ |
లభేత తస్య యత్పాపం యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౫౭ ||

భక్త్యా వివదమానేషు మార్గమాశ్రిత్య పశ్యతః |
తస్య పాపేన యుజ్యేత యస్యార్యోఽనుమతే గతః || ౫౮ ||

విహీనాం పతి పుత్రాభ్యాం కౌసల్యాం పార్థివాత్మజః |
ఏవమాశ్వాసయన్నేవ దుఃఖార్తో నిపపాత హ || ౫౯ ||

తథా తు శపథైః కష్టైః శపమానమచేతనమ్ |
భరతం శోక సంతప్తం కౌసల్యా వాక్యమబ్రవీత్ || ౬౦ ||

మమ దుఃఖమిదం పుత్ర భూయః సముపజాయతే |
శపథైః శపమానో హి ప్రాణానుపరుణత్సి మే || ౬౧ ||

దిష్ట్యా న చలితో ధర్మాత్ ఆత్మా తే సహలక్ష్మణః |
వత్స సత్య ప్రతిజ్ఞో మే సతాం లోకమవాప్స్యసి || ౬౨ ||

ఇత్యుక్త్వా చాంకమానీయ భరతం భ్రాతృవత్సలమ్ |
పరిష్వజ్య మహాబాహుం రురోద భృశదుఃఖితా || ౬౩ ||

ఏవం విలపమానస్య దుఃఖార్తస్య మహాత్మనః |
మోహాచ్చ శోక సంరోధాత్ బభూవ లులితం మనః || ౬౪ ||

లాలప్యమానస్య విచేతనస్య
ప్రణష్టబుద్ధేః పతితస్య భూమౌ |
ముహుర్ముహుర్నిశ్శ్వసతశ్చ ఘర్మమ్
సా తస్య శోకేన జగామ రాత్రిః || ౬౫ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే పంచసప్తతితమః సర్గః || ౭౫ ||

అయోధ్యాకాండ షట్సప్తతితమః సర్గః (౭౬) >>


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణ అయోధ్యకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed