Aranya Kanda Sarga 11 – అరణ్యకాండ ఏకాదశః సర్గః (౧౧)


|| అగస్త్యాశ్రమః ||

అగ్రతః ప్రయయౌ రామః సీతా మధ్యే సుమధ్యమా |
పృష్ఠతస్తు ధనుష్పాణిర్లక్ష్మణోఽనుజగామ హ || ౧ ||

తౌ పశ్యమానౌ వివిధాన్ శైలప్రస్థాన్వనాని చ |
నదీశ్చ వివిధా రమ్యా జగ్మతుః సీతయా సహ || ౨ ||

సారసాంశ్చక్రవాకాంశ్చ నదీపులినచారిణః |
సరాంసి చ సపద్మాని యుక్తాని జలజైః ఖగైః || ౩ ||

యూథబద్ధాంశ్చ పృషతాన్మదోన్మత్తాన్విషాణినః |
మహిషాంశ్చ వరాహాంశ్చ నాగాంశ్చ ద్రుమవైరిణః || ౪ ||

తే గత్వా దూరమధ్వానం లంబమానే దివాకరే |
దదృశుః సహితా రమ్యం తటాకం యోజనాయతమ్ || ౫ ||

పద్మపుష్కరసంబాధం గజయూథైరలంకృతమ్ |
సారసైర్హంసకాదంబైః సంకులం జలచారిభిః || ౬ ||

ప్రసన్నసలిలే రమ్యే తస్మిన్సరసి శుశ్రువే |
గీతవాదిత్రనిర్ఘోషో న తు కశ్చన దృశ్యతే || ౭ ||

తతః కౌతూహలాద్రామో లక్ష్మణశ్చ మహాబలః |
మునిం ధర్మభృతం నామ ప్రష్టుం సముపచక్రమే || ౮ ||

ఇదమత్యద్భుతం శ్రుత్వా సర్వేషాం నో మహామునే |
కౌతూహలం మహజ్జాతం కిమిదం సాధు కథ్యతామ్ || ౯ ||

వక్తవ్యం యది చేద్విప్ర నాతిగుహ్యమపి ప్రభో |
తేనైవముక్తో ధర్మాత్మా రాఘవేణ మునిస్తదా || ౧౦ ||

ప్రభావం సరసః కృత్స్నమాఖ్యాతుముపచక్రమే |
ఇదం పంచాప్సరో నామ తటాకం సార్వకాలికమ్ || ౧౧ ||

నిర్మితం తపసా రామ మునినా మాండకర్ణినా |
స హి తేపే తపస్తీవ్రం మాండకర్ణిర్మహామునిః || ౧౨ ||

దశ వర్షసహస్రాణి వాయుభక్షో జలాశ్రయః |
తతః ప్రవ్యథితాః సర్వే దేవాః సాగ్నిపురోగమాః || ౧౩ ||

అబ్రువన్వచనం సర్వే పరస్పరసమాగతాః |
అస్మాకం కస్యచిత్స్థానమేష ప్రార్థయతే మునిః || ౧౪ ||

ఇతి సంవిగ్నమనసః సర్వే తే త్రిదివౌకసః |
తత్ర కర్తుం తపోవిఘ్నం దేవైః సర్వైర్నియోజితాః || ౧౫ ||

ప్రధానాప్సరసః పంచ విద్యుత్సదృశవర్చసః | [చ్చలిత]
అప్సరోభిస్తతస్తాభిర్మునిర్దృష్టపరావరః || ౧౬ ||

నీతో మదనవశ్యత్వం సురాణాం కార్యసిద్ధయే |
తాశ్చైవాప్సరసః పంచ మునేః పత్నీత్వమాగతాః || ౧౭ ||

తటాకే నిర్మితం తాసామస్మిన్నంతర్హితం గృహమ్ |
తథైవాప్సరసః పంచ నివసంత్యో యథాసుఖమ్ || ౧౮ ||

రమయంతి తపోయోగాన్మునిం యౌవనమాస్థితమ్ |
తాసాం సంక్రీడమానానామేష వాదిత్రనిఃస్వనః || ౧౯ ||

శ్రూయతే భూషణోన్మిశ్రో గీతశబ్దో మనోహరః |
ఆశ్చర్యమితి తస్యైతద్వవచనం భావితాత్మనః || ౨౦ ||

రాఘవః ప్రతిజగ్రాహ సహ భ్రాత్రా మహాయశాః |
ఏవం కథయమానస్య దదర్శాశ్రమమండలమ్ || ౨౧ ||

కుశచీరపరిక్షిప్తం బ్రాహ్మ్యా లక్ష్మ్యా సమావృతమ్ |
ప్రవిశ్య సహ వైదేహ్యా లక్ష్మణేన చ రాఘవః || ౨౨ ||

ఉవాస మునిభిః సర్వైః పూజ్యమానో మహాయశాః |
తథా తస్మిన్స కాకుత్స్థః శ్రీమత్యాశ్రమమండలే || ౨౩ ||

ఉషిత్వా తు సుఖం తత్ర పూజ్యమానో మహర్షిభిః |
జగామ చాశ్రమాంస్తేషాం పర్యాయేణ తపస్వినామ్ || ౨౪ ||

యేషాముషితవాన్పూర్వం సకాశే స మహాస్త్రవిత్ |
క్వచిత్పరిదశాన్మాసానేకం సంవత్సరం క్వచిత్ || ౨౫ ||

క్వచిచ్చ చతురో మాసాన్పంచషట్ చాపరాన్క్వచిత్ |
అపరత్రాధికం మాసాదప్యర్ధమధికం క్వచిత్ || ౨౬ ||

త్రీన్ మాసానష్టమాసాంశ్చ రాఘవో న్యవసత్సుఖమ్ |
తథా సంవసతస్తస్య మునీనామాశ్రమేషు వై || ౨౭ ||

రమతశ్చానుకూల్యేన యయుః సంవత్సరా దశ |
పరివృత్య చ ధర్మజ్ఞో రాఘవః సహ సీతయా || ౨౮ ||

సుతీక్ష్ణస్యాశ్రమం శ్రీమాన్పునరేవాజగామ హ |
స తమాశ్రమమాసాద్య మునిభిః ప్రతిపూజితః || ౨౯ ||

తత్రాపి న్యవసద్రామః కించిత్కాలమరిందమః |
అథాశ్రమస్థో వినయాత్కదాచిత్తం మహామునిమ్ || ౩౦ ||

ఉపాసీనః స కాకుత్స్థః సుతీక్ష్ణమిదమబ్రవీత్ |
అస్మిన్నరణ్యే భగవన్నగస్త్యో మునిసత్తమః || ౩౧ ||

వసతీతి మయా నిత్యం కథాః కథయతాం శ్రుతమ్ |
న తు జానామి తం దేశం వనస్యాస్య మహత్తయా || ౩౨ ||

కుత్రాశ్రమమిదం పుణ్యం మహర్షేస్తస్య ధీమతః |
ప్రసాదాత్తత్రభవతః సానుజః సహ సీతయా || ౩౩ ||

అగస్త్యమభిగచ్ఛేయమభివాదయితుం మునిమ్ |
మనోరథో మహానేష హృది మే పరివర్తతే || ౩౪ ||

యదహం తం మునివరం శుశ్రూషేయమపి స్వయమ్ |
ఇతి రామస్య స మునిః శ్రుత్వా ధర్మాత్మనో వచః || ౩౫ ||

సుతీక్ష్ణః ప్రత్యువాచేదం ప్రీతో దశరథాత్మజమ్ |
అహమప్యేతదేవ త్వాం వక్తుకామః సలక్ష్మణమ్ || ౩౬ ||

అగస్త్యమభిగచ్ఛేతి సీతయా సహ రాఘవ |
దిష్ట్యా త్విదానీమర్థేఽస్మిన్స్వయమేవ బ్రవీషి మామ్ || ౩౭ ||

అహమాఖ్యామి తే వత్స యత్రాగస్త్యో మహామునిః |
యోజనాన్యాశ్రమాదస్మాత్తథా చత్వారి వై తతః || ౩౮ ||

దక్షిణేన మహాంఛ్రీమానగస్త్యభ్రాతురాశ్రమః |
స్థలీప్రాయే వనోద్దేశే పిప్పలీవనశోభితే || ౩౯ ||

బహుపుష్పఫలే రమ్యే నానాశకునినాదితే |
పద్మిన్యో వివిధాస్తత్ర ప్రసన్నసలిలాః శివాః || ౪౦ ||

హంసకారండవాకీర్ణాశ్చక్రవాకోపశోభితాః |
తత్రైకాం రజనీం వ్యుష్య ప్రభాతే రామ గమ్యతామ్ || ౪౧ ||

దక్షిణాం దిశమాస్థాయ వనషండస్య పార్శ్వతః |
తత్రాగస్త్యాశ్రమపదం గత్వా యోజనమంతరమ్ || ౪౨ ||

రమణీయే వనోద్దేశే బహుపాదపసంవృతే |
రంస్యతే తత్ర వైదేహీ లక్ష్మణశ్చ సహ త్వయా || ౪౩ ||

స హి రమ్యో వనోద్దేశో బహుపాదపసంకులః |
యది బుద్ధిః కృతా ద్రష్టుమగస్త్యం తం మహామునిమ్ || ౪౪ ||

అద్యైవ గమనే బుద్ధిం రోచయస్వ మహాయశః |
ఇతి రామో మునేః శ్రుత్వా సహ భ్రాత్రాఽభివాద్య చ || ౪౫ ||

ప్రతస్థేఽగస్త్యముద్దిశ్య సానుజః సీతయా సహ |
పశ్యన్వనాని రమ్యాణి పర్వతాంశ్చాభ్రసన్నిభాన్ || ౪౬ ||

సరాంసి సరితశ్చైవ పథి మార్గవశానుగాః |
సుతీక్ష్ణేనోపదిష్టేన గత్వా తేన పథా సుఖమ్ || ౪౭ ||

ఇదం పరమసంహృష్టో వాక్యం లక్ష్మణమబ్రవీత్ |
ఏతదేవాశ్రమపదం నూనం తస్య మహాత్మనః || ౪౮ ||

అగస్త్యస్య మునేర్భ్రాతుర్దృశ్యతే పుణ్యకర్మణః |
యథా హి మే వనస్యాస్య జ్ఞాతాః పథి సహస్రశః || ౪౯ ||

సన్నతాః ఫలభారేణ పుష్పభారేణ చ ద్రుమాః |
పిప్పలీనాం చ పక్వానాం వనాదస్మాదుపాగతః || ౫౦ ||

గంధోఽయం పవనోత్క్షిప్తః సహసా కటుకోదయః |
తత్ర తత్ర చ దృశ్యంతే సంక్షిప్తాః కాష్ఠసంచయాః || ౫౧ ||

లూనాశ్చ పథి దృశ్యంతే దర్భా వైడూర్యవర్చసః |
ఏతచ్చ వనమధ్యస్థం కృష్ణాభ్రశిఖరోపమమ్ || ౫౨ ||

పావకస్యాశ్రమస్థస్య ధూమాగ్రం సంప్రదృశ్యతే |
వివిక్తేషు చ తీర్థేషు కృతస్నాతా ద్విజాతయః || ౫౩ ||

పుష్పోపహారం కుర్వంతి కుసుమైః స్వయమార్జితైః |
తత్సుతీక్ష్ణస్య వచనం యథా సౌమ్య మయా శ్రుతమ్ || ౫౪ ||

అగస్త్యస్యాశ్రమో భ్రాతుర్నూనమేష భవిష్యతి |
నిగృహ్య తరసా మృత్యుం లోకానాం హితకామ్యయా || ౫౫ ||

యస్య భ్రాత్రా కృతేయం దిక్ఛరణ్యా పుణ్యకర్మణా |
ఇహైకదా కిల క్రూరో వాతాపిరపి చేల్వలః || ౫౬ ||

భ్రాతరౌ సహితావాస్తాం బ్రాహ్మణఘ్నౌ మహాసురౌ |
ధారయన్బ్రాహ్మణం రూపమిల్వలః సంస్కృతం వదన్ || ౫౭ ||

ఆమంత్రయతి విప్రాన్ స్మ శ్రాద్ధముద్దిశ్య నిర్ఘృణః |
భ్రాతరం సంస్కృతం కృత్వా తతస్తం మేషరూపిణమ్ || ౫౮ ||

తాన్ద్విజాన్భోజయామాస శ్రాద్ధదృష్టేన కర్మణా |
తతో భుక్తవతాం తేషాం విప్రాణామిల్వలోఽబ్రవీత్ || ౫౯ ||

వాతాపే నిష్క్రమస్వేతి స్వరేణ మహతా వదన్ |
తతో భ్రాతుర్వచః శ్రుత్వా వాతాపిర్మేషవన్నదన్ || ౬౦ ||

భిత్త్వా భిత్త్వా శరీరాణి బ్రాహ్మణానాం వినిష్పతత్ |
బ్రాహ్మణానాం సహస్రాణి తైరేవం కామరూపిభిః || ౬౧ ||

వినాశితాని సంహత్య నిత్యశః పిశితాశనైః |
అగస్త్యేన తదా దేవైః ప్రార్థితేన మహర్షిణా || ౬౨ ||

అనుభూయ కిల శ్రాద్ధే భక్షితః స మహాసురః |
తతః సంపన్నమిత్యుక్త్వా దత్త్వా హస్తోదకం తతః || ౬౩ ||

భ్రాతరం నిష్క్రమస్వేతి చేల్వలః సోఽభ్యభాషత |
స తం తథా భాషమాణం భ్రాతరం విప్రఘాతినమ్ || ౬౪ ||

అబ్రవీత్ప్రహసన్ధీమానగస్త్యో మునిసత్తమః |
కుతో నిష్క్రమితుం శక్తిర్మయా జీర్ణస్య రక్షసః || ౬౫ ||

భ్రాతుస్తే మేషరూపస్య గతస్య యమసాదనమ్ |
అథ తస్య వచః శ్రుత్వా భ్రాతుర్నిధనసంశ్రయమ్ || ౬౬ ||

ప్రధర్షయితుమారేభే మునిం క్రోధాన్నిశాచరః |
సోఽభిద్రవన్మునిశ్రేష్ఠం మునినా దీప్తతేజసా || ౬౭ ||

చక్షుషాఽనలకల్పేన నిర్దగ్ధో నిధనం గతః |
తస్యాయమాశ్రమో భ్రాతుస్తటాకవనశోభితః || ౬౮ ||

విప్రానుకంపయా యేన కర్మేదం దుష్కరం కృతమ్ |
ఏవం కథయమానస్య తస్య సౌమిత్రిణా సహ || ౬౯ ||

రామస్యాస్తం గతః సూర్యః సంధ్యాకాలోఽభ్యవర్తత |
ఉపాస్య పశ్చిమాం సంధ్యాం సహ భ్రాత్రా యథావిధి || ౭౦ ||

ప్రవివేశాశ్రమపదం తమృషిం సోఽభ్యవాదయత్ |
సమ్యక్ ప్రతిగృహీతశ్చ మునినా తేన రాఘవః || ౭౧ ||

న్యవసత్తాం నిశామేకాం ప్రాశ్య మూలఫలాని చ |
తస్యాం రాత్ర్యాం వ్యతీతాయాం విమలే సూర్యమండలే || ౭౨ ||

భ్రాతరం తమగస్త్యస్య హ్యామంత్రయత రాఘవః |
అభివాదయే త్వాం భగవన్సుఖమధ్యుషితో నిశామ్ || ౭౩ ||

ఆమంత్రయే త్వాం గచ్ఛామి గురుం తే ద్రష్టుమగ్రజమ్ |
గమ్యతామితి తేనోక్తో జగామ రఘునందనః || ౭౪ ||

యథోద్దిష్టేన మార్గేణ వనం తచ్చావలోకయన్ |
నీవారాన్పనసాంస్తాలాంస్తిమిశాన్వంజులాన్ధవాన్ || ౭౫ ||

చిరిబిల్వాన్మధూకాంశ్చ బిల్వానపి చ తిందుకాన్ |
పుష్పితాన్పుష్పితాగ్రాభిర్లతాభిరనువేష్టితాన్ || ౭౬ ||

దదర్శ రామః శతశస్తత్ర కాంతారపాదపాన్ |
హస్తిహస్తైర్విమృదితాన్వానరైరుపశోభితాన్ || ౭౭ ||

మత్తైః శకునిసంఘైశ్చ శతశశ్చ ప్రణాదితాన్ |
తతోఽబ్రవీత్సమీపస్థం రామో రాజీవలోచనః || ౭౮ ||

పృష్ఠతోఽనుగతం వీరం లక్ష్మణం లక్ష్మివర్ధనమ్ |
స్నిగ్ధపత్రా యథా వృక్షా యథా శాంతమృగద్విజాః || ౭౯ || [క్షాంతా]

ఆశ్రమో నాతిదూరస్థో మహర్షేర్భావితాత్మనః |
అగస్త్య ఇతి విఖ్యాతో లోకే స్వేనైవ కర్మణా || ౮౦ ||

ఆశ్రమో దృశ్యతే తస్య పరిశ్రాంతశ్రమాపహః |
ప్రాజ్యధూమాకులవనశ్చీరమాలాపరిష్కృతః || ౮౧ ||

ప్రశాంతమృగయూథశ్చ నానాశకునినాదితః |
నిగృహ్య తరసా మృత్యుం లోకానాం హితకామ్యయా || ౮౨ ||

దక్షిణా దిక్కృతా యేన శరణ్యా పుణ్యకర్మణా |
తస్యేదమాశ్రమపదం ప్రభావాద్యస్య రాక్షసైః || ౮౩ ||

దిగియం దక్షిణా త్రాసాద్దృశ్యతే నోపభుజ్యతే |
యదాప్రభృతి చాక్రాంతా దిగియం పుణ్యకర్మణా || ౮౪ ||

తదాప్రభృతినిర్వైరాః ప్రశాంతా రజనీచరాః |
నామ్నా చేయం భగవతో దక్షిణా దిక్ప్రదక్షిణా || ౮౫ ||

ప్రథితా త్రిషు లోకేషు దుర్ధర్షా క్రూరకర్మభిః |
మార్గం నిరోద్ధుం నిరతో భాస్కరస్యాచలోత్తమః || ౮౬ ||

నిదేశం పాలయన్యస్య వింధ్యః శైలో న వర్ధతే |
అయం దీర్ఘాయుషస్తస్య లోకే విశ్రుతకర్మణః || ౮౭ ||

అగస్త్యస్యాశ్రమః శ్రీమాన్వినీతజనసేవితః |
ఏష లోకార్చితః సాధుర్హితే నిత్యరతః సతామ్ || ౮౮ ||

అస్మానభిగతానేష శ్రేయసా యోజయిష్యతి |
ఆరాధయిష్యామ్యత్రాహమగస్త్యం తం మహామునిమ్ || ౮౯ ||

శేషం చ వనవాసస్య సౌమ్య వత్స్యామ్యహం ప్రభో |
అత్ర దేవాః సగంధర్వాః సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః || ౯౦ ||

అగస్త్యం నియతాహారం సతతం పర్యుపాసతే |
నాత్ర జీవేన్మృషావాదీ క్రూరో వా యది వా శఠః || ౯౧ ||

నృశంసః కామవృత్తో వా మునిరేష తథావిధః |
అత్ర దేవాశ్చ యక్షాశ్చ నాగాశ్చ పతగైః సహ || ౯౨ ||

వసంతి నియతాహారా ధర్మమారాధయిష్ణవః |
అత్ర సిద్ధా మహాత్మానో విమానైః సూర్యసన్నిభైః || ౯౩ ||

త్యక్తదేహా నవైర్దేహైః స్వర్యాతాః పరమర్షయః |
యక్షత్వమమరత్వం చ రాజ్యాని వివిధాని చ || ౯౪ ||

అత్ర దేవాః ప్రయచ్ఛంతి భూతైరారాధితాః శుభైః |
ఆగతాః స్మాశ్రమపదం సౌమిత్రే ప్రవిశాగ్రతః |
నివేదయేహ మాం ప్రాప్తమృషయే సీతయా సహ || ౯౫ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అరణ్యకాండే ఏకాదశః సర్గః || ౧౧ ||

అరణ్యకాండ ద్వాదశః సర్గః (౧౨) >>


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణే అరణ్యకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed