Sundarakanda Sarga (Chapter) 58 – సుందరకాండ అష్టపంచాశః సర్గః (౫౮)

స్తోత్రనిధి → వాల్మీకి రామాయణం → సుందరకాండ → అష్టపంచాశః సర్గః (౫౮)

|| హనూమద్వృత్తానుకథనమ్ ||

తతస్తస్య గిరేః శృంగే మహేంద్రస్య మహాబలాః |
హనుమత్ప్రముఖాః ప్రీతిం హరయో జగ్మురుత్తమామ్ || ౧ ||

తం తతః ప్రతిసంహృష్టః ప్రీతిమంతం మహాకపిమ్ |
జాంబవాన్కార్యవృత్తాంతమపృచ్ఛదనిలాత్మజమ్ || ౨ ||

కథం దృష్టా త్వయా దేవీ కథం వా తత్ర వర్తతే |
తస్యాం వా స కథం వృత్తః క్రూరకర్మా దశాననః || ౩ ||

తత్త్వతః సర్వమేతన్నః ప్రబ్రూహి త్వం మహాకపే |
శ్రుతార్థాశ్చింతయిష్యామో భూయః కార్యవినిశ్చయమ్ || ౪ ||

యశ్చార్థస్తత్ర వక్తవ్యో గతైరస్మాభిరాత్మవాన్ |
రక్షితవ్యం చ యత్తత్ర తద్భవాన్వ్యాకరోతు నః || ౫ ||

స నియుక్తస్తతస్తేన సంప్రహృష్టతనూరుహః |
ప్రణమ్య శిరసా దేవ్యై సీతాయై ప్రత్యభాషత || ౬ ||

ప్రత్యక్షమేవ భవతాం మహేంద్రాగ్రాత్ఖమాప్లుతః |
ఉదధేర్దక్షిణం పారం కాంక్షమాణః సమాహితః || ౭ ||

గచ్ఛతశ్చ హి మే ఘోరం విఘ్నరూపమివాభవత్ |
కాంచనం శిఖరం దివ్యం పశ్యామి సుమనోహరమ్ || ౮ ||

స్థితం పంథానమావృత్య మేనే విఘ్నం చ తం నగమ్ |
ఉపసంగమ్య తం దివ్యం కాంచనం నగసత్తమమ్ || ౯ ||

కృతా మే మనసా బుద్ధిర్భేత్తవ్యోఽయం మయేతి చ |
ప్రహతం చ మయా తస్య లాంగూలేన మహాగిరేః || ౧౦ ||

శిఖరం సూర్యసంకాశం వ్యశీర్యత సహస్రధా |
వ్యవసాయం చ తం బుద్ధ్వా స హోవాచ మహాగిరిః || ౧౧ ||

పుత్రేతి మధురాం వాణీం మనః ప్రహ్లాదయన్నివ |
పితృవ్యం చాపి మాం విద్ధి సఖాయం మాతరిశ్వనః || ౧౨ ||

మైనాకమితి విఖ్యాతం నివసంతం మహోదధౌ |
పక్షవంతః పురా పుత్ర బభూవుః పర్వతోత్తమాః || ౧౩ ||

ఛందతః పృథివీం చేరుర్బాధమానాః సమంతతః |
శ్రుత్వా నగానాం చరితం మహేంద్రః పాకశాసనః || ౧౪ ||

చిచ్ఛేద భగవాన్పక్షాన్వజ్రేణైషాం సహస్రశః |
అహం తు మోక్షితస్తస్మాత్తవ పిత్రా మహాత్మనా || ౧౫ ||

మారుతేన తదా వత్స ప్రక్షిప్తోఽస్మి మహార్ణవే |
రామస్య చ మయా సాహ్యే వర్తితవ్యమరిందమ || ౧౬ ||

రామో ధర్మభృతాం శ్రేష్ఠో మహేంద్రసమవిక్రమః |
ఏతచ్ఛ్రుత్వా వచస్తస్య మైనాకస్య మహాత్మనః || ౧౭ ||

కార్యమావేద్య తు గిరేరుద్యతం చ మనో మమ |
తేన చాహమనుజ్ఞాతో మైనాకేన మహాత్మనా || ౧౮ ||

స చాప్యంతర్హితః శైలో మానుషేణ వపుష్మతా |
శరీరేణ మహాశైలః శైలేన చ మహోదధౌ || ౧౯ ||

ఉత్తమం జవమాస్థాయ శేషం పంథానమాస్థితః |
తతోఽహం సుచిరం కాలం వేగేనాభ్యగమం పథి || ౨౦ ||

తతః పశ్యామ్యహం దేవీం సురసాం నాగమాతరమ్ |
సముద్రమధ్యే సా దేవీ వచనం మామభాషత || ౨౧ ||

మమ భక్షః ప్రదిష్టస్త్వమమరైర్హరిసత్తమ |
అతస్త్వాం భక్షయిష్యామి విహితస్త్వం చిరస్య మే || ౨౨ ||

ఏవముక్తః సురసయా ప్రాంజలిః ప్రణతః స్థితః |
వివర్ణవదనో భూత్వా వాక్యం చేదముదీరయన్ || ౨౩ ||

రామో దాశరథిః శ్రీమాన్ప్రవిష్టో దండకావనమ్ |
లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా సీతయా చ పరంతపః || ౨౪ ||

తస్య సీతా హృతా భార్యా రావణేన దురాత్మనా |
తస్యాః సకాశం దూతోఽహం గమిష్యే రామశాసనాత్ || ౨౫ ||

కర్తుమర్హసి రామస్య సాహాయ్యం విషయే సతీ |
అథవా మైథిలీం దృష్ట్వా రామం చాక్లిష్టకారిణమ్ || ౨౬ ||

ఆగమిష్యామి తే వక్త్రం సత్యం ప్రతిశృణోమి తే |
ఏవముక్తా మయా సా తు సురసా కామరూపిణీ || ౨౭ ||

అబ్రవీన్నాతివర్తేత కశ్చిదేష వరో మమ |
ఏవముక్తః సురసయా దశయోజనమాయతః || ౨౮ ||

తతోఽర్ధగుణవిస్తారో బభూవాహం క్షణేన తు |
మత్ప్రమాణాధికం చైవ వ్యాదితం తు ముఖం తయా || ౨౯ ||

తద్దృష్ట్వా వ్యాదితం చాస్యం హ్రస్వం హ్యకరవం వపుః |
తస్మిన్ముహూర్తే చ పునర్బభూవాంగుష్ఠమాత్రకః || ౩౦ ||

అభిపత్యాశు తద్వక్త్రం నిర్గతోఽహం తతః క్షణాత్ |
అబ్రవీత్సురసా దేవీ స్వేన రూపేణ మాం పునః || ౩౧ ||

అర్థసిద్ధ్యై హరిశ్రేష్ఠ గచ్ఛ సౌమ్య యథాసుఖమ్ |
సమానయ చ వైదేహీం రాఘవేణ మహాత్మనా || ౩౨ ||

సుఖీ భవ మహాబాహో ప్రీతాస్మి తవ వానర |
తతోఽహం సాధు సాధ్వీతి సర్వభూతైః ప్రశంసితః || ౩౩ ||

తతోంతరిక్షం విపులం ప్లుతోఽహం గరుడో యథా |
ఛాయా మే నిగృహీతా చ న చ పశ్యామి కించన || ౩౪ ||

సోఽహం విగతవేగస్తు దిశో దశ విలోకయన్ |
న కించిత్తత్ర పశ్యామి యేన మేఽపహృతా గతిః || ౩౫ ||

తతో మే బుద్ధిరుత్పన్నా కిం నామ గగనే మమ |
ఈదృశో విఘ్న ఉత్పన్నో రూపం యత్ర న దృశ్యతే || ౩౬ ||

అధోభాగేన మే దృష్టిః శోచతా పాతితా మయా |
తతోఽద్రాక్షమహం భీమాం రాక్షసీం సలిలేశయామ్ || ౩౭ ||

ప్రహస్య చ మహానాదముక్తోఽహం భీమయా తయా |
అవస్థితమసంభ్రాంతమిదం వాక్యమశోభనమ్ || ౩౮ ||

క్వాసి గంతా మహాకాయ క్షుధితాయా మమేప్సితః |
భక్షః ప్రీణయ మే దేహం చిరమాహారవర్జితమ్ || ౩౯ ||

బాఢమిత్యేవ తాం వాణీం ప్రత్యగృహ్ణామహం తతః |
ఆస్యప్రమాణాదధికం తస్యాః కాయమపూరయమ్ || ౪౦ ||

తస్యాశ్చాస్యం మహద్భీమం వర్ధతే మమ భక్షణే |
న చ మాం సాధు బుబుధే మమ వా నికృతం కృతమ్ || ౪౧ ||

తతోఽహం విపులం రూపం సంక్షిప్య నిమిషాంతరాత్ |
తస్యా హృదయమాదాయ ప్రపతామి నభఃస్థలమ్ || ౪౨ ||

సా విసృష్టభుజా భీమా పపాత లవణాంభసి |
మయా పర్వతసంకాశా నికృత్తహృదయా సతీ || ౪౩ ||

శృణోమి ఖగతానాం చ సిద్ధానాం చారణైః సహ |
రాక్షసీ సింహికా భీమా క్షిప్రం హనుమతా హతా || ౪౪ ||

తాం హత్వా పునరేవాహం కృత్యమాత్యయికం స్మరన్ |
గత్వా చాహం మహాధ్వానం పశ్యామి నగమండితమ్ || ౪౫ ||

దక్షిణం తీరముదధేర్లంకా యత్ర చ సా పురీ |
అస్తం దినకరే యాతే రక్షసాం నిలయం పురమ్ || ౪౬ ||

ప్రవిష్టోఽహమవిజ్ఞాతో రక్షోభిర్భీమవిక్రమైః |
తత్ర ప్రవిశతశ్చాపి కల్పాంతఘనసన్నిభా || ౪౭ ||

అట్టహాసం విముంచంతీ నారీ కాప్యుత్థితా పురః |
జిఘాంసంతీం తతస్తాం తు జ్వలదగ్నిశిరోరుహామ్ || ౪౮ ||

సవ్యముష్టిప్రహారేణ పరాజిత్య సుభైరవామ్ |
ప్రదోషకాలే ప్రవిశం భీతయాహం తయోదితః || ౪౯ ||

అహం లంకాపురీ వీర నిర్జితా విక్రమేణ తే |
యస్మాత్తస్మాద్విజేతాసి సర్వరక్షాంస్యశేషతః || ౫౦ ||

తత్రాహం సర్వరాత్రం తు విచిన్వన్ జనకాత్మజామ్ |
రావణాంతఃపురగతో న చాపశ్యం సుమధ్యమామ్ || ౫౧ ||

తతః సీతామపశ్యంస్తు రావణస్య నివేశనే |
శోకసాగరమాసాద్య న పారముపలక్షయే || ౫౨ ||

శోచతా చ మయా దృష్టం ప్రాకారేణ సమావృతమ్ |
కాంచనేన వికృష్టేన గృహోపవనముత్తమమ్ || ౫౩ ||

సప్రాకారమవప్లుత్య పశ్యామి బహుపాదపమ్ |
అశోకవనికామధ్యే శింశుపాపాదపో మహాన్ || ౫౪ ||

తమారుహ్య చ పశ్యామి కాంచనం కదలీవనమ్ |
అదూరే శింశుపావృక్షాత్పశ్యామి వరవర్ణినీమ్ || ౫౫ ||

శ్యామాం కమలపత్రాక్షీముపవాసకృశాననామ్ |
తదేకవాసఃసంవీతాం రజోధ్వస్తశిరోరుహామ్ || ౫౬ ||

శోకసంతాపదీనాంగీం సీతాం భర్తృహితే స్థితామ్ |
రాక్షసీభిర్విరూపాభిః క్రూరాభిరభిసంవృతామ్ || ౫౭ ||

మాంసశోణితభక్షాభిర్వ్యాఘ్రీభిర్హరిణీమివ |
సా మయా రాక్షసీమధ్యే తర్జ్యమానా ముహుర్మహుః || ౫౮ ||

ఏకవేణీధరా దీనా భర్తృచింతాపరాయణా |
భూమిశయ్యా వివర్ణాంగీ పద్మినీవ హిమాగమే || ౫౯ ||

రావణాద్వినివృత్తార్థా మర్తవ్యకృతనిశ్చయా |
కథం‍చిన్మృగశాబాక్షీ తూర్ణమాసాదితా మయా || ౬౦ ||

తాం దృష్ట్వా తాదృశీం నారీం రామపత్నీం యశస్వినీమ్ |
తత్రైవ శింశుపావృక్షే పశ్యన్నహమవస్థితః || ౬౧ ||

తతో హలహలాశబ్దం కాంచీనూపురమిశ్రితమ్ |
శృణోమ్యధికగంభీరం రావణస్య నివేశనే || ౬౨ ||

తతోఽహం పరమోద్విగ్నః స్వం రూపం ప్రతిసంహరన్ |
అహం తు శింశుపావృక్షే పక్షీవ గహనే స్థితః || ౬౩ ||

తతో రావణదారాశ్చ రావణశ్చ మహాబలః |
తం దేశం సమనుప్రాప్తా యత్ర సీతాభవత్స్థితా || ౬౪ ||

తద్దృష్ట్వాథ వరారోహా సీతా రక్షోమహాబలమ్ |
సంకుచ్యోరూ స్తనౌ పీనౌ బాహుభ్యాం పరిరభ్య చ || ౬౫ ||

విత్రస్తాం పరమోద్విగ్నాం వీక్షమాణాం తతస్తతః |
త్రాణం కించిదపశ్యంతీం వేపమానాం తపస్వినీమ్ || ౬౬ ||

తామువాచ దశగ్రీవః సీతాం పరమదుఃఖితామ్ |
అవాక్ఛిరాః ప్రపతితో బహుమన్యస్వ మామితి || ౬౭ ||

యది చేత్త్వం తు దర్పాన్మాం నాభినందసి గర్వితే |
ద్వౌ మాసావంతరం సీతే పాస్యామి రుధిరం తవ || ౬౮ ||

ఏతచ్ఛ్రుత్వా వచస్తస్య రావణస్య దురాత్మనః |
ఉవాచ పరమక్రుద్ధా సీతా వచనముత్తమమ్ || ౬౯ ||

రాక్షసాధమ రామస్య భార్యామమితతేజసః |
ఇక్ష్వాకుకులనాథస్య స్నుషాం దశరథస్య చ || ౭౦ ||

అవాచ్యం వదతో జిహ్వా కథం న పతితా తవ |
కించిద్వీర్యం తవానార్య యో మాం భర్తురసన్నిధౌ || ౭౧ ||

అపహృత్యాగతః పాప తేనాదృష్టో మహాత్మనా |
న త్వం రామస్య సదృశో దాస్యేఽప్యస్య న యుజ్యసే || ౭౨ ||

యజ్ఞీయః సత్యవాదీ చ రణశ్లాఘీ చ రాఘవః |
జానక్యా పరుషం వాక్యమేవముక్తో దశాననః || ౭౩ ||

జజ్వాల సహసా కోపాచ్చితాస్థ ఇవ పావకః |
వివర్త్య నయనే క్రూరే ముష్టిముద్యమ్య దక్షిణమ్ || ౭౪ ||

మైథిలీం హంతుమారబ్ధః స్త్రీభిర్హాహాకృతం తదా |
స్త్రీణాం మధ్యాత్సముత్పత్య తస్య భార్యా దురాత్మనః || ౭౫ ||

వరా మందోదరీనామ తయా స ప్రతిషేధితః |
ఉక్తశ్చ మధురాం వాణీం తయా స మదనార్దితః || ౭౬ ||

సీతయా తవ కిం కార్యం మహేంద్రసమవిక్రమ |
[* మయా సహ రమస్వాద్య మద్విశిష్టా న జానకీ | *]
దేవగంధర్వకన్యాభిర్యక్షకన్యాభిరేవ చ || ౭౭ ||

సార్ధం ప్రభో రమస్వేహ సీతయా కిం కరిష్యసి |
తతస్తాభిః సమేతాభిర్నారీభిః స మహాబలః || ౭౮ ||

ప్రసాద్య సహసా నీతో భవనం స్వం నిశాచరః |
యాతే తస్మిన్దశగ్రీవే రాక్షస్యో వికృతాననాః || ౭౯ ||

సీతాం నిర్భర్త్సయామాసుర్వాక్యైః క్రూరైః సుదారుణైః |
తృణవద్భాషితం తాసాం గణయామాస జానకీ || ౮౦ ||

గర్జితం చ తదా తాసాం సీతాం ప్రాప్య నిరర్థకమ్ |
వృథాగర్జితనిశ్చేష్టా రాక్షస్యః పిశితాశనాః || ౮౧ ||

రావణాయ శశంసుస్తాః సీతాధ్యవసితం మహత్ |
తతస్తాః సహితాః సర్వా విహతాశా నిరుద్యమాః || ౮౨ ||

పరిక్షిప్య సమంతాత్తాం నిద్రావశముపాగతాః |
తాసు చైవ ప్రసుప్తాసు సీతా భర్తృహితే రతా || ౮౩ ||

విలప్య కరుణం దీనా ప్రశుశోచ సుదుఃఖితా |
తాసాం మధ్యాత్సముత్థాయ త్రిజటా వాక్యమబ్రవీత్ || ౮౪ ||

ఆత్మానం ఖాదత క్షిప్రం న సీతా వినశిష్యతి |
జనకస్యాత్మజా సాధ్వీ స్నుషా దశరథస్య చ || ౮౫ ||

స్వప్నో హ్యద్య మయా దృష్టో దారుణో రోమహర్షణః |
రక్షసాం చ వినాశాయ భర్తురస్యా జయాయ చ || ౮౬ ||

అలమస్మాత్పరిత్రాతుం రాఘవాద్రాక్షసీగణమ్ |
అభియాచామ వైదేహీమేతద్ధి మమ రోచతే || ౮౭ ||

యస్యా హ్యేవంవిధః స్వప్నో దుఃఖితాయాః ప్రదృశ్యతే |
సా దుఃఖైర్వివిధైర్ముక్తా సుఖమాప్నోత్యనుత్తమమ్ || ౮౮ ||

ప్రణిపాతప్రసన్నా హి మైథిలీ జనకాత్మజా |
తతః సా హ్రీమతీ బాలా భర్తుర్విజయహర్షితా || ౮౯ ||

అవోచద్యది తత్తథ్యం భవేయం శరణం హి వః |
తాం చాహం తాదృశీం దృష్ట్వా సీతాయా దారుణాం దశామ్ || ౯౦ ||

చింతయామాస విక్రాంతో న చ మే నిర్వృతం మనః |
సంభాషణార్థం చ మయా జానక్యాశ్చింతితో విధిః || ౯౧ ||

ఇక్ష్వాకూణాం హి వంశస్తు తతో మమ పురస్కృతః |
శ్రుత్వా తు గదితాం వాచం రాజర్షిగణపూజితామ్ || ౯౨ ||

ప్రత్యభాషత మాం దేవీ బాష్పైః పిహితలోచనా |
కస్త్వం కేన కథం చేహ ప్రాప్తో వానరపుంగవ || ౯౩ ||

కా చ రామేణ తే ప్రీతిస్తన్మే శంసితుమర్హసి |
తస్యాస్తద్వచనం శ్రుత్వా హ్యహమప్యబ్రవం వచః || ౯౪ ||

దేవి రామస్య భర్తుస్తే సహాయో భీమవిక్రమః |
సుగ్రీవో నామ విక్రాంతో వానరేంద్రో మహాబలః || ౯౫ ||

తస్య మాం విద్ధి భృత్యం త్వం హనుమంతమిహాగతమ్ |
భర్త్రాహం ప్రేషితస్తుభ్యం రామేణాక్లిష్టకర్మణా || ౯౬ ||

ఇదం చ పురుషవ్యాఘ్రః శ్రీమాన్దాశరథిః స్వయమ్ |
అంగులీయమభిజ్ఞానమదాత్తుభ్యం యశస్విని || ౯౭ ||

తదిచ్ఛామి త్వయాజ్ఞప్తం దేవి కిం కరవాణ్యహమ్ |
రామలక్ష్మణయోః పార్శ్వం నయామి త్వాం కిముత్తరమ్ || ౯౮ ||

ఏతచ్ఛ్రుత్వా విదిత్వా చ సీతా జనకనందినీ |
ఆహ రావణముత్సాద్య రాఘవో మాం నయత్వితి || ౯౯ ||

ప్రణమ్య శిరసా దేవీమహమార్యామనిందితామ్ |
రాఘవస్య మనోహ్లాదమభిజ్ఞానమయాచిషమ్ || ౧౦౦ ||

అథ మామబ్రవీత్సీతా గృహ్యతామయముత్తమః |
మణిర్యేన మహాబాహూ రామస్త్వాం బహు మన్యతే || ౧౦౧ ||

ఇత్యుక్త్వా తు వరారోహా మణిప్రవరమద్భుతమ్ |
ప్రాయచ్ఛత్పరమోద్విగ్నా వాచా మాం సందిదేశ హ || ౧౦౨ ||

తతస్తస్యై ప్రణమ్యాహం రాజపుత్ర్యై సమాహితః |
ప్రదక్షిణం పరిక్రామమిహాభ్యుద్గతమానసః || ౧౦౩ ||

ఉక్తోఽహం పునరేవేదం నిశ్చిత్య మనసా తయా | [ఉత్తరం]
హనుమన్మమ వృత్తాంతం వక్తుమర్హసి రాఘవే || ౧౦౪ ||

యథా శ్రుత్వైవ నచిరాత్తావుభౌ రామలక్ష్మణౌ |
సుగ్రీవసహితౌ వీరావుపేయాతాం తథా కురు || ౧౦౫ ||

యద్యన్యథా భవేదేతద్ద్వౌ మాసౌ జీవితం మమ |
న మాం ద్రక్ష్యతి కాకుత్స్థో మ్రియే సాహమనాథవత్ || ౧౦౬ ||

తచ్ఛ్రుత్వా కరుణం వాక్యం క్రోధో మామభ్యవర్తత |
ఉత్తరం చ మయా దృష్టం కార్యశేషమనంతరమ్ || ౧౦౭ ||

తతోఽవర్ధత మే కాయస్తదా పర్వతసన్నిభః |
యుద్ధకాంక్షీ వనం తచ్చ వినాశయితుమారభే || ౧౦౮ ||

తద్భగ్నం వనషండం తు భ్రాంతత్రస్తమృగద్విజమ్ |
ప్రతిబుద్ధా నిరీక్షంతే రాక్షస్యో వికృతాననాః || ౧౦౯ ||

మాం చ దృష్ట్వా వనే తస్మిన్సమాగమ్య తతస్తతః |
తాః సమభ్యాగతాః క్షిప్రం రావణాయాచచక్షిరే || ౧౧౦ ||

రాజన్వనమిదం దుర్గం తవ భగ్నం దురాత్మనా |
వానరేణ హ్యవిజ్ఞాయ తవ వీర్యం మహాబల || ౧౧౧ ||

దుర్బుద్ధేస్తస్య రాజేంద్ర తవ విప్రియకారిణః |
వధమాజ్ఞాపయ క్షిప్రం యథాసౌ విలయం వ్రజేత్ || ౧౧౨ ||

తచ్ఛ్రుత్వా రాక్షసేంద్రేణ విసృష్టా భృశదుర్జయాః |
రాక్షసాః కింకరా నామ రావణస్య మనోఽనుగాః || ౧౧౩ ||

తేషామశీతిసాహస్రం శూలముద్గరపాణినామ్ |
మయా తస్మిన్వనోద్దేశే పరిఘేణ నిషూదితమ్ || ౧౧౪ ||

తేషాం తు హతశేషా యే తే గత్వా లఘువిక్రమాః |
నిహతం చ మహత్సైన్యం రావణాయాచచక్షిరే || ౧౧౫ ||

తతో మే బుద్ధిరుత్పన్నా చైత్యప్రాసాదమాక్రమమ్ |
తత్రస్థాన్రాక్షసాన్హత్వా శతం స్తంభేన వై పునః || ౧౧౬ ||

లలామభూతో లంకాయాః స చ విధ్వంసితో మయా |
తతః ప్రహస్తస్య సుతం జంబుమాలినమాదిశత్ || ౧౧౭ ||

రాక్షసైర్బహుభిః సార్ధం ఘోరరూపైర్భయానకైః |
తమహం బలసంపన్నం రాక్షసం రణకోవిదమ్ || ౧౧౮ ||

పరిఘేణాతిఘోరేణ సూదయామి సహానుగమ్ |
తచ్ఛ్రుత్వా రాక్షసేంద్రస్తు మంత్రిపుత్రాన్మహాబలాన్ || ౧౧౯ ||

పదాతిబలసంపన్నాన్ప్రేషయామాస రావణః |
పరిఘేణైవ తాన్సర్వాన్నయామి యమసాదనమ్ || ౧౨౦ ||

మంత్రిపుత్రాన్హతాన్ శ్రుత్వా సమరే లఘువిక్రమాన్ |
పంచ సేనాగ్రగాన్ శూరాన్ప్రేషయామాస రావణః || ౧౨౧ ||

తానహం సహసైన్యాన్వై సర్వానేవాభ్యసూదయమ్ |
తతః పునర్దశగ్రీవః పుత్రమక్షం మహాబలమ్ || ౧౨౨ ||

బహుభీ రాక్షసైః సార్ధం ప్రేషయామాస రావణః |
తం తు మందోదరీపుత్రం కుమారం రణపండితమ్ || ౧౨౩ ||

సహసా ఖం సముత్క్రాంతం పాదయోశ్చ గృహీతవాన్ |
చర్మాసినం శతగుణం భ్రామయిత్వా వ్యపేషయమ్ || ౧౨౪ ||

తమక్షమాగతం భగ్నం నిశమ్య స దశాననః |
తత ఇంద్రజితం నామ ద్వితీయం రావణః సుతమ్ || ౧౨౫ ||

వ్యాదిదేశ సుసంక్రుద్ధో బలినం యుద్ధదుర్మదమ్ |
తచ్చాప్యహం బలం సర్వం తం చ రాక్షసపుంగవమ్ || ౧౨౬ ||

నష్టౌజసం రణే కృత్వా పరం హర్షముపాగమమ్ |
మహతా హి మహాబాహుః ప్రత్యయేన మహాబలః || ౧౨౭ ||

ప్రేషితో రావణేనైవ సహ వీరైర్మదోత్కటైః |
సోఽవిషహ్యం హి మాం బుద్ధ్వా స్వసైన్యం చావమర్దితమ్ || ౧౨౮ || [స్వబలం]

బ్రాహ్మేణాస్త్రేణ స తు మాం ప్రాబధ్నాచ్చాతివేగితః |
రజ్జుభిశ్చాభిబధ్నంతి తతో మాం తత్ర రాక్షసాః || ౧౨౯ ||

రావణస్య సమీపం చ గృహీత్వా మాముపానయన్ |
దృష్ట్వా సంభాషితశ్చాహం రావణేన దురాత్మనా || ౧౩౦ ||

పృష్టశ్చ లంకాగమనం రాక్షసానాం చ తం వధమ్ |
తత్సర్వం చ మయా తత్ర సీతార్థమితి జల్పితమ్ || ౧౩౧ ||

అస్యాహం దర్శనాకాంక్షీ ప్రాప్తస్త్వద్భవనం విభో |
మారుతస్యౌరసః పుత్రో వానరో హనుమానహమ్ || ౧౩౨ ||

రామదూతం చ మాం విద్ధి సుగ్రీవసచివం కపిమ్ |
సోఽహం దూత్యేన రామస్య త్వత్సకాశమిహాగతః || ౧౩౩ ||

సుగ్రీవశ్చ మహాతేజాః స త్వాం కుశలమబ్రవీత్ |
ధర్మార్థకామసహితం హితం పథ్యమువాచ చ || ౧౩౪ ||

వసతో ఋశ్యమూకే మే పర్వతే విపులద్రుమే |
రాఘవో రణవిక్రాంతో మిత్రత్వం సముపాగతః || ౧౩౫ ||

తేన మే కథితం రాజ్ఞా భార్యా మే రక్షసా హృతా |
తత్ర సాహాయ్యమస్మాకం కార్యం సర్వాత్మనా త్వయా || ౧౩౬ ||

మయా చ కథితం తస్మై వాలినశ్చ వధం ప్రతి |
తత్ర సాహాయ్యహేతోర్మే సమయం కర్తుమర్హసి || ౧౩౭ ||

వాలినా హృతరాజ్యేన సుగ్రీవేణ సహ ప్రభుః |
చక్రేఽగ్నిసాక్షికం సఖ్యం రాఘవః సహలక్ష్మణః || ౧౩౮ ||

తేన వాలినముత్పాట్య శరేణైకేన సంయుగే |
వానరాణాం మహారాజః కృతః స ప్లవతాం ప్రభుః || ౧౩౯ ||

తస్య సాహాయ్యమస్మాభిః కార్యం సర్వాత్మనా త్విహ |
తేన ప్రస్థాపితస్తుభ్యం సమీపమిహ ధర్మతః || ౧౪౦ ||

క్షిప్రమానీయతాం సీతా దీయతాం రాఘవాయ చ |
యావన్న హరయో వీరా విధమంతి బలం తవ || ౧౪౧ ||

వానరాణాం ప్రభావో హి న కేన విదితః పురా |
దేవతానాం సకాశం చ యే గచ్ఛంతి నిమంత్రితాః || ౧౪౨ ||

ఇతి వానరరాజస్త్వామాహేత్యభిహితో మయా |
మామైక్షత తతః క్రుద్ధశ్చక్షుషా ప్రదహన్నివ || ౧౪౩ ||

తేన వధ్యోఽహమాజ్ఞప్తో రక్షసా రౌద్రకర్మణా |
మత్ర్పభావమవిజ్ఞాయ రావణేన దురాత్మనా || ౧౪౪ ||

తతో విభీషణో నామ తస్య భ్రాతా మహామతిః |
తేన రాక్షసరాజోఽసౌ యాచితో మమ కారణాత్ || ౧౪౫ ||

నైవం రాక్షసశార్దూల త్యజ్యతామేష నిశ్చయః |
రాజశాస్త్రవ్యపేతో హి మార్గః సంసేవ్యతే త్వయా || ౧౪౬ ||

దూతవధ్యా న దృష్టా హి రాజశాస్త్రేషు రాక్షస |
దూతేన వేదితవ్యం చ యథార్థం హితవాదినా || ౧౪౭ ||

సుమహత్యపరాధేఽపి దూతస్యాతులవిక్రమ |
విరూపకరణం దృష్టం న వధోఽస్తీహ శాస్త్రతః || ౧౪౮ ||

విభీషణేనైవముక్తో రావణః సందిదేశ తాన్ |
రాక్షసానేతదేవాస్య లాంగూలం దహ్యతామితి || ౧౪౯ ||

తతస్తస్య వచః శ్రుత్వా మమ పుచ్ఛం సమంతతః |
వేష్టితం శణవల్కైశ్చ జీర్ణైః కార్పాసజైః పటైః || ౧౫౦ ||

రాక్షసాః సిద్ధసన్నాహాస్తతస్తే చండవిక్రమాః |
తదాదహ్యంత మే పుచ్ఛం నిఘ్నంతః కాష్ఠముష్టిభిః || ౧౫౧ ||

బద్ధస్య బహుభిః పాశైర్యంత్రితస్య చ రాక్షసైః |
తతస్తే రాక్షసాః శూరా బద్ధం మామగ్నిసంవృతమ్ || ౧౫౨ ||

అఘోషయన్రాజమార్గే నగరద్వారమాగతాః |
తతోఽహం సుమహద్రూపం సంక్షిప్య పునరాత్మనః || ౧౫౩ ||

విమోచయిత్వా తం బంధం ప్రకృతిస్థః స్థితః పునః |
ఆయసం పరిఘం గృహ్య తాని రక్షాంస్యసూదయమ్ || ౧౫౪ ||

తతస్తన్నగరద్వారం వేగేనాప్లుతవానహమ్ |
పుచ్ఛేన చ ప్రదీప్తేన తాం పురీం సాట్టగోపురామ్ || ౧౫౫ ||

దహామ్యహమసంభ్రాంతో యుగాంతాగ్నిరివ ప్రజాః |
తతో మే హ్యభవన్త్రాసో లంకాం దగ్ధాం సమీక్ష్య తు || ౧౫౬ ||

వినష్టా జానకీ వ్యక్తం న హ్యదగ్ధః ప్రదృశ్యతే |
లంకాయాం కశ్చిదుద్దేశః సర్వా భస్మీకృతా పురీ || ౧౫౭ ||

దహతా చ మయా లంకాం దగ్ధా సీతా న సంశయః |
రామస్య హి మహత్కార్యం మయేదం వితథీకృతమ్ || ౧౫౮ ||

ఇతి శోకసమావిష్టశ్చింతామహముపాగతః |
అథాహం వాచమశ్రౌషం చారణానాం శుభాక్షరామ్ || ౧౫౯ ||

జానకీ న చ దగ్ధేతి విస్మయోదంతభాషిణామ్ |
తతో మే బుద్ధిరుత్పన్నా శ్రుత్వా తామద్భుతాం గిరమ్ || ౧౬౦ ||

అదగ్ధా జానకీత్యేవ నిమిత్తైశ్చోపలక్షితా |
దీప్యమానే తు లాంగూలే న మాం దహతి పావకః || ౧౬౧ ||

హృదయం చ ప్రహృష్టం మే వాతాః సురభిగంధినః |
తైర్నిమిత్తైశ్చ దృష్టార్థైః కారణైశ్చ మహాగుణైః || ౧౬౨ ||

ఋషివాక్యైశ్చ సిద్ధార్థైరభవం హృష్టమానసః |
పునర్దృష్ట్వా చ వైదేహీం విసృష్టశ్చ తయా పునః || ౧౬౩ ||

తతః పర్వతమాసాద్య తత్రారిష్టమహం పునః |
ప్రతిప్లవనమారేభే యుష్మద్దర్శనకాంక్షయా || ౧౬౪ ||

తతః పవనచంద్రార్కసిద్ధగంధర్వసేవితమ్ |
పంథానమహమాక్రమ్య భవతో దృష్టవానిహ || ౧౬౫ ||

రాఘవస్య ప్రభావేన భవతాం చైవ తేజసా |
సుగ్రీవస్య చ కార్యార్థం మయా సర్వమనుష్ఠితమ్ || ౧౬౬ ||

ఏతత్సర్వం మయా తత్ర యథావదుపపాదితమ్ |
అత్ర యన్న కృతం శేషం తత్సర్వం క్రియతామితి || ౧౬౭ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సుందరకాండే అష్టపంచాశః సర్గః || ౫౮ ||

సుందరకాండ సర్గ – ఏకోనషష్టితమః సర్గః (౫౯) >>

---

సంపూర్ణ  వాల్మీకి సుందరకాండ చూడండి.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.