Sundarakanda Sarga (Chapter) 54 – సుందరకాండ చతుష్పంచాశః సర్గః (౫౪)

|| లంకాదాహః ||

వీక్షమాణస్తతో లంకాం కపిః కృతమనోరథః |
వర్ధమానసముత్సాహః కార్యశేషమచింతయత్ || ౧ ||

కిం ను ఖల్వవశిష్టం మే కర్తవ్యమిహ సాంప్రతమ్ |
యదేషాం రక్షసాం భూయః సంతాపజననం భవేత్ || ౨ ||

వనం తావత్ప్రమథితం ప్రకృష్టా రాక్షసా హతాః |
బలైకదేశః క్షపితః శేషం దుర్గవినాశనమ్ || ౩ ||

దుర్గే వినాశితే కర్మ భవేత్సుఖపరిశ్రమమ్ |
అల్పయత్నేన కార్యేఽస్మిన్మమ స్యాత్సఫలః శ్రమః || ౪ ||

యో హ్యయం మమ లాంగూలే దీప్యతే హవ్యవాహనః |
అస్య సంతర్పణం న్యాయ్యం కర్తుమేభిర్గృహోత్తమైః || ౫ ||

తతః ప్రదీప్తలాంగూలః సవిద్యుదివ తోయదః |
భవనాగ్రేషు లంకాయా విచచార మహాకపిః || ౬ ||

గృహాద్గృహం రాక్షసానాముద్యానాని చ వానరః |
వీక్షమాణో హ్యసంత్రస్తః ప్రాసాదాంశ్చ చచార సః || ౭ ||

అవప్లుత్య మహావేగః ప్రహస్తస్య నివేశనమ్ |
అగ్నిం తత్ర స నిక్షిప్య శ్వసనేన సమో బలీ || ౮ ||

తతోఽన్యత్పుప్లువే వేశ్మ మహాపార్శ్వస్య వీర్యవాన్ |
ముమోచ హనుమానగ్నిం కాలానలశిఖోపమమ్ || ౯ ||

వజ్రదంష్ట్రస్య చ తథా పుప్లువే స మహాకపిః |
శుకస్య చ మహాతేజాః సారణస్య చ ధీమతః || ౧౦ ||

తథా చేంద్రజితో వేశ్మ దదాహ హరియూథపః |
జంబుమాలేః సుమాలేశ్చ దదాహ భవనం తతః || ౧౧ ||

రశ్మికేతోశ్చ భవనం సూర్యశత్రోస్తథైవ చ |
హ్రస్వకర్ణస్య దంష్ట్రస్య రోమశస్య చ రక్షసః || ౧౨ ||

యుద్ధోన్మత్తస్య మత్తస్య ధ్వజగ్రీవస్య రక్షసః |
విద్యుజ్జిహ్వస్య ఘోరస్య తథా హస్తిముఖస్య చ || ౧౩ ||

కరాలస్య పిశాచస్య శోణితాక్షస్య చైవ హి |
కుంభకర్ణస్య భవనం మకరాక్షస్య చైవ హి || ౧౪ ||

యజ్ఞశత్రోశ్చ భవనం బ్రహ్మశత్రోస్తథైవ చ |
నరాంతకస్య కుంభస్య నికుంభస్య దురాత్మనః || ౧౫ ||

వర్జయిత్వా మహాతేజా విభీషణగృహం ప్రతి |
క్రమమాణః క్రమేణైవ దదాహ హరిపుంగవః || ౧౬ ||

తేషు తేషు మహార్హేషు భవనేషు మహాయశాః |
గృహేష్వృద్ధిమతామృద్ధిం దదాహ స మహాకపిః || ౧౭ ||

సర్వేషాం సమతిక్రమ్య రాక్షసేంద్రస్య వీర్యవాన్ |
ఆససాదాథ లక్ష్మీవాన్రావణస్య నివేశనమ్ || ౧౮ ||

తతస్తస్మిన్గృహే ముఖ్యే నానారత్నవిభూషితే |
మేరుమందరసంకాశే సర్వమంగలశోభితే || ౧౯ ||

ప్రదీప్తమగ్నిముత్సృజ్య లాంగూలాగ్రే ప్రతిష్ఠితమ్ |
ననాద హనుమాన్వీరో యుగాంతజలదో యథా || ౨౦ ||

శ్వసనేన చ సంయోగాదతివేగో మహాబలః |
కాలాగ్నిరివ జజ్వాల ప్రావర్ధత హుతాశనః || ౨౧ ||

ప్రవృద్ధమగ్నిం పవనస్తేషు వేశ్మస్వచారయత్ | [ప్రదీప్త]
అభూచ్ఛ్వసనసంయోగాదతివేగో హుతాశనః || ౨౨ ||

తాని కాంచనజాలాని ముక్తామణిమయాని చ |
భవనాన్యవశీర్యంత రత్నవంతి మహాంతి చ || ౨౩ ||

తాని భగ్నవిమానాని నిపేతుర్వసుధాతలే |
భవనానీవ సిద్ధానామంబరాత్పుణ్యసంక్షయే || ౨౪ ||

సంజజ్ఞే తుములః శబ్దో రాక్షసానాం ప్రధావతామ్ |
స్వగృహస్య పరిత్రాణే భగ్నోత్సాహోర్జితశ్రియామ్ || ౨౫ ||

నూనమేషోఽగ్నిరాయాతః కపిరూపేణ హా ఇతి |
క్రందంత్యః సహసా పేతుస్తనంధయధరాః స్త్రియః || ౨౬ ||

కాశ్చిదగ్నిపరీతేభ్యో హర్మ్యేభ్యో ముక్తమూర్ధజాః |
పతంత్యో రేజిరేఽభ్రేభ్యః సౌదామిన్య ఇవాంబరాత్ || ౨౭ ||

వజ్రవిద్రుమవైడూర్యముక్తారజతసంహితాన్ |
విచిత్రాన్భవనాన్ధాతూన్స్యన్దమానాన్దదర్శ సః || ౨౮ ||

నాగ్నిస్తృప్యతి కాష్ఠానాం తృణానాం హరియూథపః |
నాగ్నేర్నాపి విశస్తానాం రాక్షసానాం వసుంధరా || ౨౯ ||

క్వచిత్కింశుకసంకాశాః క్వచిచ్ఛాల్మలిసన్నిభాః |
క్వచిత్కుంకుమసంకాశాః శిఖా వహ్నేశ్చకాశిరే || ౩౦ ||

హనూమతా వేగవతా వానరేణ మహాత్మనా |
లంకాపురం ప్రదగ్ధం తద్రుద్రేణ త్రిపురం యథా || ౩౧ ||

తతస్తు లంకాపురపర్వతాగ్రే
సముత్థితో భీమపరాక్రమోఽగ్నిః |
ప్రసార్య చూడావలయం ప్రదీప్తో
హనూమతా వేగవతా విసృష్టః || ౩౨ ||

యుగాంతకాలానలతుల్యవేగః
సమారుతోఽగ్నిర్వవృధే దివిస్పృక్ |
విధూమరశ్మిర్భవనేషు సక్తో
రక్షఃశరీరాజ్యసమర్పితార్చిః || ౩౩ ||

ఆదిత్యకోటీసదృశః సుతేజా
లంకాం సమస్తాం పరివార్య తిష్ఠన్ |
శబ్దైరనేకైరశనిప్రరూఢై-
-ర్భిందన్నివాండం ప్రబభౌ మహాగ్నిః || ౩౪ ||

తత్రాంబరాదగ్నిరతిప్రవృద్ధో
రూక్షప్రభః కింశుకపుష్పచూడః |
నిర్వాణధూమాకులరాజయశ్చ
నీలోత్పలాభాః ప్రచకాశిరేఽభ్రాః || ౩౫ ||

వజ్రీ మహేంద్రస్త్రిదశేశ్వరో వా
సాక్షాద్యమో వా వరుణోఽనిలో వా |
రుద్రోఽగ్నిరర్కో ధనదశ్చ సోమో
న వానరోఽయం స్వయమేవ కాలః || ౩౬ ||

కిం బ్రహ్మణః సర్వపితామహస్య
సర్వస్య ధాతుశ్చతురాననస్య |
ఇహాగతో వానరరూపధారీ
రక్షోపసంహారకరః ప్రకోపః || ౩౭ ||

కిం వైష్ణవం వా కపిరూపమేత్య
రక్షోవినాశాయ పరం సుతేజః |
అనంతమవ్యక్తమచింత్యమేకం
స్వమాయయా సాంప్రతమాగతం వా || ౩౮ ||

ఇత్యేవమూచుర్బహవో విశిష్టా
రక్షోగణాస్తత్ర సమేత్య సర్వే |
సప్రాణిసంఘాం సగృహాం సవృక్షాం
దగ్ధాం పురీం తాం సహసా సమీక్ష్య || ౩౯ ||

తతస్తు లంకా సహసా ప్రదగ్ధా
సరాక్షసా సాశ్వరథా సనాగా |
సపక్షిసంఘా సమృగా సవృక్షా
రురోద దీనా తుములం సశబ్దమ్ || ౪౦ ||

హా తాత హా పుత్రక కాంత మిత్ర
హా జీవితం భోగయుతం సుపుణ్యమ్ |
రక్షోభిరేవం బహుధా బ్రువద్భిః
శబ్దః కృతో ఘోరతరః సుభీమః || ౪౧ ||

హుతాశనజ్వాలసమావృతా సా
హతప్రవీరా పరివృత్తయోధా |
హనూమతః క్రోధబలాభిభూతా
బభూవ శాపోపహతేవ లంకా || ౪౨ ||

స సంభ్రమత్రస్తవిషణ్ణరాక్షసాం
సముజ్జ్వలజ్వాలహుతాశనాంకితామ్ |
దదర్శ లంకాం హనుమాన్మహామానాః
స్వయంభుకోపోపహతామివావనిమ్ || ౪౩ ||

భంక్త్వా వనం పాదపరత్నసంకులం
హత్వా తు రక్షాంసి మహాంతి సంయుగే |
దగ్ధ్వా పురీం తాం గృహరత్నమాలినీం
తస్థౌ హనూమాన్పవనాత్మజః కపిః || ౪౪ ||

త్రికూటశృంగాగ్రతలే విచిత్రే
ప్రతిష్ఠితో వానరరాజసింహః |
ప్రదీప్తలాంగూలకృతార్చిమాలీ
వ్యరాజతాదిత్య ఇవాంశుమాలీ || ౪౫ ||

స రాక్షసాంస్తాన్సుబహూంశ్చ హత్వా
వనం చ భంక్త్వా బహుపాదపం తత్ |
విసృజ్య రక్షోభవనేషు చాగ్నిం
జగామ రామం మనసా మహాత్మా || ౪౬ ||

తతో మహాత్మా హనుమాన్మనస్వీ
నిశాచరాణాం క్షతకృత్కృతార్థః |
రామస్య నాథస్య జగత్త్రయాణాం
శ్రీపాదమూలం మనసా జగామ || ౪౭ ||

తతస్తు తం వానరవీరముఖ్యం
మహాబలం మారుతతుల్యవేగమ్ |
మహామతిం వాయుసుతం వరిష్ఠం
ప్రతుష్టువుర్దేవగణాశ్చ సర్వే || ౪౮ ||

భంక్త్వా వనం మహాతేజా హత్వా రక్షాంసి సంయుగే |
దగ్ధ్వా లంకాపురీం రమ్యాం రరాజ స మహాకపిః || ౪౯ ||

తత్ర దేవాః సగంధర్వాః సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః |
దృష్ట్వా లంకాం ప్రదగ్ధాం తాం విస్మయం పరమం గతాః || ౫౦ ||

తం దృష్ట్వా వానరశ్రేష్ఠం హనుమంతం మహాకపిమ్ |
కాలాగ్నిరితి సంచింత్య సర్వభూతాని తత్రసుః || ౫౧ ||

దేవాశ్చ సర్వే మునిపుంగవాశ్చ
గంధర్వవిద్యాధరకిన్నరాశ్చ | [నాగయక్షాః]
భూతాని సర్వాణి మహాంతి తత్ర
జగ్ముః పరాం ప్రీతిమతుల్యరూపామ్ || ౫౨ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సుందరకాండే చతుఃపంచాశః సర్గః || ౫౪ ||

సుందరకాండ – పంచపంచాశః సర్గః (౫౫) >>

---

సంపూర్ణ  వాల్మీకి సుందరకాండ చూడండి.