Sundarakanda Sarga (Chapter) 52 – సుందరకాండ ద్విపంచాశః సర్గః (౫౨)


|| దూతవధనివారణమ్ ||

తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా వానరస్య మహాత్మనః |
ఆజ్ఞాపయత్తస్య వధం రావణః క్రోధమూర్ఛితః || ౧ ||

వధే తస్య సమాజ్ఞప్తే రావణేన దురాత్మనా |
నివేదితవతో దౌత్యం నానుమేనే విభీషణః || ౨ ||

తం రక్షోఽధిపతిం క్రుద్ధం తచ్చ కార్యముపస్థితమ్ |
విదిత్వా చింతయామాస కార్యం కార్యవిధౌ స్థితః || ౩ ||

నిశ్చితార్థస్తతః సామ్నా పూజ్యం శత్రుజిదగ్రజమ్ |
ఉవాచ హితమత్యర్థం వాక్యం వాక్యవిశారదః || ౪ ||

క్షమస్వ రోషం త్యజ రాక్షసేంద్ర
ప్రసీద మద్వాక్యమిదం శృణుష్వ |
వధం న కుర్వంతి పరావరజ్ఞా
దూతస్య సంతో వసుధాధిపేంద్రాః || ౫ ||

రాజధర్మవిరుద్ధం చ లోకవృత్తేశ్చ గర్హితమ్ |
తవ చాసదృశం వీర కపేరస్య ప్రమాపణమ్ || ౬ ||

ధర్మజ్ఞశ్చ కృతజ్ఞశ్చ రాజధర్మవిశారదః |
పరావరజ్ఞో భూతానాం త్వమేవ పరమార్థవిత్ || ౭ ||

గృహ్యంతే యది రోషేణ త్వాదృశోపి విపశ్చితః |
తతః శాస్త్రవిపశ్చిత్త్వం శ్రమ ఏవ హి కేవలమ్ || ౮ ||

తస్మాత్ప్రసీద శత్రుఘ్న రాక్షసేంద్ర దురాసద |
యుక్తాయుక్తం వినిశ్చిత్య దూతే దండో విధీయతామ్ || ౯ ||

విభీషణవచః శ్రుత్వా రావణో రాక్షసేశ్వరః |
రోషేణ మహతావిష్టో వాక్యముత్తరమబ్రవీత్ || ౧౦ ||

న పాపానాం వధే పాపం విద్యతే శత్రుసూదన |
తస్మాదేనం వధిష్యామి వానరం పాపకారిణమ్ || ౧౧ ||

అధర్మమూలం బహుదోషయుక్త-
-మనార్యజుష్టం వచనం నిశమ్య |
ఉవాచ వాక్యం పరమార్థతత్త్వం
విభీషణో బుద్ధిమతాం వరిష్ఠః || ౧౨ ||

ప్రసీద లంకేశ్వర రాక్షసేంద్ర
ధర్మార్థయుక్తం వచనం శృణుష్వ |
దూతా న వధ్యాః సమయేషు రాజ-
-న్సర్వేషు సర్వత్ర వదంతి సంతః || ౧౩ ||

అసంశయం శత్రురయం ప్రవృద్ధః
కృతం హ్యనేనాప్రియమప్రమేయమ్ |
న దూతవధ్యాం ప్రవదంతి సంతో
దూతస్య దృష్టా బహవో హి దండాః || ౧౪ ||

వైరూప్యమంగేషు కశాభిఘాతో
మౌండ్యం తథా లక్షణసన్నిపాతః |
ఏతాన్హి దూతే ప్రవదంతి దండా-
-న్వధస్తు దూతస్య న నః శ్రుతోఽపి || ౧౫ ||

కథం చ ధర్మార్థవినీతబుద్ధిః
పరావరప్రత్యయనిశ్చితార్థః |
భవద్విధః కోపవశే హి తిష్ఠే-
-త్కోపం నియచ్ఛంతి హి సత్త్వవంతః || ౧౬ ||

న ధర్మవాదే న చ లోకవృత్తే
న శాస్త్రబుద్ధిగ్రహణేషు చాపి |
విద్యేత కశ్చిత్తవ వీర తుల్య-
-స్త్వం హ్యుత్తమః సర్వసురాసురాణామ్ || ౧౭ ||

[* అధికపాఠః –
పరాక్రమోత్సాహమనస్వినాం చ
సురాసురాణామపి దుర్జయేన |
త్వయాప్రమేయేన సురేంద్రసంఘా
జితాశ్చ యుద్ధేష్వసకృన్నరేంద్రాః || ౧౮ ||
ఇత్థం విధస్యామరదైత్యశత్రోః
శూరస్య వీరస్య తవాజితస్య |
కుర్వంతి మూఢా మనసో వ్యలీకం
ప్రాణైర్వియుక్తా నను యే పురా తే || ౧౯ ||
*]

న చాప్యస్య కపేర్ఘాతే కంచిత్పశ్యామ్యహం గుణమ్ |
తేష్వయం పాత్యతాం దండో యైరయం ప్రేషితః కపిః || ౨౦ ||

సాధుర్వా యది వాసాధుః పరైరేష సమర్పితః |
బ్రువన్పరార్థం పరవాన్న దూతో వధమర్హతి || ౨౧ ||

అపి చాస్మిన్హతే రాజన్నాన్యం పశ్యామి ఖేచరమ్ |
ఇహ యః పునరాగచ్ఛేత్పరం పారం మహోదధేః || ౨౨ ||

తస్మాన్నాస్య వధే యత్నః కార్యః పరపురంజయ |
భవాన్సేంద్రేషు దేవేషు యత్నమాస్థాతుమర్హతి || ౨౩ ||

అస్మిన్వినష్టే న హి దూతమన్యం
పశ్యామి యస్తౌ నరరాజపుత్రౌ |
యుద్ధాయ యుద్ధప్రియ దుర్వినీతా-
-వుద్యోజయేద్దీర్ఘపథావరుద్ధౌ || ౨౪ ||

అస్మిన్హతే వానరయూథముఖ్యే
సర్వాపవాదం ప్రవదంతి సర్వే |
న హి ప్రపశ్యామి గుణాన్యశో వా
లోకాపవాదో భవతి ప్రసిద్ధః || ౨౫ ||

పరాక్రమోత్సాహమనస్వినాం చ
సురాసురాణామపి దుర్జయేన |
త్వయా మనోనందన నైరృతానాం
యుద్ధాయతిర్నాశయితుం న యుక్తా || ౨౬ ||

హితాశ్చ శూరాశ్చ సమాహితాశ్చ
కులేషు జాతాశ్చ మహాగుణేషు |
మనస్వినః శస్త్రభృతాం వరిష్ఠాః
కోట్యగ్రతస్తే సుభృతాశ్చ యోధాః || ౨౭ ||

తదేకదేశేన బలస్య తావ-
-త్కేచిత్తవాదేశకృతోఽభియాంతు |
తౌ రాజపుత్రౌ వినిగృహ్య మూఢౌ
పరేషు తే భావయితుం ప్రభావమ్ || ౨౮ ||

నిశాచరాణామధిపోఽనుజస్య
విభీషణస్యోత్తమవాక్యమిష్టమ్ |
జగ్రాహ బుద్ధ్యా సురలోకశత్రు-
-ర్మహాబలో రాక్షసరాజముఖ్యః || ౨౯ ||

క్రోధం చ జాతం హృదయే నిరుధ్య
విభీషణోక్తం వచనం సుపూజ్య |
ఉవాచ రక్షోఽధిపతిర్మహాత్మా
విభీషణం శస్త్రభృతాం వరిష్ఠమ్ || ౩౦ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సుందరకాండే ద్విపంచాశః సర్గః || ౫౨ ||

సుందరకాండ – త్రిపంచాశః సర్గః (౫౩) >>


సంపూర్ణ  వాల్మీకి సుందరకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments

స్పందించండి

error: Not allowed