Sundarakanda Sarga (Chapter) 38 – సుందరకాండ అష్టత్రింశః సర్గః (౩౮)


|| వాయసవృత్తాంతకథనమ్ ||

తతః స కపిశార్దూలస్తేన వాక్యేన హర్షితః |
సీతామువాచ తచ్ఛ్రుత్వా వాక్యం వాక్యవిశారదః || ౧ ||

యుక్తరూపం త్వయా దేవి భాషితం శుభదర్శనే |
సదృశం స్త్రీస్వభావస్య సాధ్వీనాం వినయస్య చ || ౨ ||

స్త్రీత్వం న తు సమర్థం హి సాగరం వ్యతివర్తితుమ్ |
మామధిష్ఠాయ విస్తీర్ణం శతయోజనమాయతమ్ || ౩ ||

ద్వితీయం కారణం యచ్చ బ్రవీషి వినయాన్వితే |
రామాదన్యస్య నార్హామి సం‍స్పర్శమితి జానకి || ౪ ||

ఏతత్తే దేవి సదృశం పత్న్యాస్తస్య మహాత్మనః |
కా హ్యన్యా త్వామృతే దేవి బ్రూయాద్వచనమీదృశమ్ || ౫ ||

శ్రోష్యతే చైవ కాకుత్స్థః సర్వం నిరవశేషతః |
చేష్టితం యత్త్వయా దేవి భాషితం మమ చాగ్రతః || ౬ ||

కారణైర్బహుభిర్దేవి రామప్రియచికీర్షయా |
స్నేహప్రస్కన్నమనసా మయైతత్సముదీరితమ్ || ౭ ||

లంకాయా దుష్ప్రవేశత్వాద్దుస్తరత్వాన్మహోదధేః |
సామర్థ్యాదాత్మనశ్చైవ మయైతత్సముదీరితమ్ || ౮ ||

ఇచ్ఛామి త్వాం సమానేతుమద్యైవ రఘుబంధునా |
గురుస్నేహేన భక్త్యా చ నాన్యథైతదుదాహృతమ్ || ౯ ||

యది నోత్సహసే యాతుం మయా సార్ధమనిందితే |
అభిజ్ఞానం ప్రయచ్ఛ త్వం జానీయాద్రాఘవో హి యత్ || ౧౦ ||

ఏవముక్తా హనుమతా సీతా సురసుతోపమా |
ఉవాచ వచనం మందం బాష్పప్రగ్రథితాక్షరమ్ || ౧౧ ||

ఇదం శ్రేష్ఠమభిజ్ఞానం బ్రూయాస్త్వం తు మమ ప్రియమ్ |
శైలస్య చిత్రకూటస్య పాదే పూర్వోత్తరే పురా || ౧౨ ||

తాపసాశ్రమవాసిన్యాః ప్రాజ్యమూలఫలోదకే |
తస్మిన్సిద్ధాశ్రమే దేశే మందాకిన్యా హ్యదూరతః || ౧౩ ||

తస్యోపవనషండేషు నానాపుష్పసుగంధిషు |
విహృత్య సలిలక్లిన్నా తవాంకే సముపావిశమ్ || ౧౪ ||

తతో మాంససమాయుక్తో వాయసః పర్యతుండయత్ |
తమహం లోష్టముద్యమ్య వారయామి స్మ వాయసమ్ || ౧౫ ||

దారయన్స చ మాం కాకస్తత్రైవ పరిలీయతే |
న చాప్యుపారమన్మాంసాద్భక్షార్థీ బలిభోజనః || ౧౬ ||

ఉత్కర్షంత్యాం చ రశనాం క్రుద్ధాయాం మయి పక్షిణి |
స్రస్యమానే చ వసనే తతో దృష్టా త్వయా హ్యహమ్ || ౧౭ ||

త్వయాపహసితా చాహం క్రుద్ధా సంలజ్జితా తదా |
భక్షగృధ్నేన కాకేన దారితా త్వాముపాగతా || ౧౮ ||

ఆసీనస్య చ తే శ్రాంతా పునరుత్సంగమావిశమ్ |
క్రుధ్యంతీ చ ప్రహృష్టేన త్వయాహం పరిసాంత్వితా || ౧౯ ||

బాష్పపూర్ణముఖీ మందం చక్షుషీ పరిమార్జతీ |
లక్షితాహం త్వయా నాథ వాయసేన ప్రకోపితా || ౨౦ ||

పరిశ్రమాత్ప్రసుప్తా చ రాఘవాంకేఽప్యహం చిరమ్ |
పర్యాయేణ ప్రసుప్తశ్చ మమాంకే భరతాగ్రజః || ౨౧ ||

స తత్ర పునరేవాథ వాయసః సముపాగమత్ |
తతః సుప్తప్రబుద్ధాం మాం రాఘవాంకాత్సముత్థితామ్ || ౨౨ || [రామస్య]

వాయసః సహసాగమ్య విదదార స్తనాంతరే | [విరరాద]
పునః పునరథోత్పత్య విదదార స మాం భృశమ్ || ౨౩ ||

తతః సముక్షితో రామో ముక్తైః శోణితబిందుభిః |
వాయసేన తతస్తేన బలవత్క్లిశ్యమానయా || ౨౪ ||

స మయా బోధితః శ్రీమాన్సుఖసుప్తః పరంతపః |
స మాం దృష్ట్వా మహాబాహుర్వితున్నాం స్తనయోస్తదా || ౨౫ ||

ఆశీవిష ఇవ క్రుద్ధః శ్వసన్వాక్యమభాషత |
కేన తే నాగనాసోరు విక్షతం వై స్తనాంతరమ్ || ౨౬ ||

కః క్రీడతి సరోషేణ పంచవక్త్రేణ భోగినా |
వీక్షమాణస్తతస్తం వై వాయసం సముదైక్షత || ౨౭ ||

నఖైః సరుధిరైస్తీక్ష్ణైర్మామేవాభిముఖం స్థితమ్ |
పుత్రః కిల స శక్రస్య వాయసః పతతాం వరః || ౨౮ ||

ధరాంతరగతః శీఘ్రం పవనస్య గతౌ సమః |
తతస్తస్మిన్మహాబాహుః కోపసంవర్తితేక్షణః || ౨౯ ||

వాయసే కృతవాన్క్రూరాం మతిం మతిమతాం వరః |
స దర్భం సంస్తరాద్గృహ్య బ్రాహ్మేణాస్త్రేణ యోజయత్ || ౩౦ ||

స దీప్త ఇవ కాలాగ్నిర్జజ్వాలాభిముఖో ద్విజమ్ |
స తం ప్రదీప్తం చిక్షేప దర్భం తం వాయసం ప్రతి || ౩౧ ||

తతస్తం వాయసం దర్భః సోంబరేనుజగామ తమ్ |
అనుసృప్తస్తదా కాకో జగామ వివిధాం గతిమ్ || ౩౨ ||

త్రాణకామ ఇమం లోకం సర్వం వై విచచార హ | [లోక]
స పిత్రా చ పరిత్యక్తః సురైశ్చ స మహర్షిభిః || ౩౩ ||

త్రీఁల్లోకాన్సంపరిక్రమ్య తమేవ శరణం గతః |
స తం నిపతితం భూమౌ శరణ్యః శరణాగతమ్ || ౩౪ ||

వధార్హమపి కాకుత్స్థః కృపయా పర్యపాలయత్ |
న శర్మ లబ్ధ్వా లోకేషు తమేవ శరణం గతః || ౩౫ ||

పరిద్యూనం విషణ్ణం చ స తమాయాంతమబ్రవీత్ |
మోఘం కర్తుం న శక్యం తు బ్రాహ్మమస్త్రం తదుచ్యతామ్ || ౩౬ ||

హినస్తు దక్షిణాక్షి త్వచ్ఛర ఇత్యథ సోఽబ్రవీత్ |
తతస్తస్యాక్షి కాకస్య హినస్తి స్మ స దక్షిణమ్ || ౩౭ ||

దత్త్వా స దక్షిణం నేత్రం ప్రాణేభ్యః పరిరక్షితః |
స రామాయ నమస్కృత్వా రాజ్ఞే దశరథాయ చ || ౩౮ ||

విసృష్టస్తేన వీరేణ ప్రతిపేదే స్వమాలయమ్ |
మత్కృతే కాకమాత్రే తు బ్రహ్మాస్త్రం సముదీరితమ్ || ౩౯ ||

కస్మాద్యో మాం హరత్త్వత్తః క్షమసే తం మహీపతే |
స కురుష్వ మహోత్సాహః కృపాం మయి నరర్షభ || ౪౦ ||

త్వయా నాథవతీ నాథ హ్యనాథా ఇవ దృశ్యతే |
ఆనృశంస్యం పరో ధర్మస్త్వత్త ఏవ మయా శ్రుతః || ౪౧ ||

జానామి త్వాం మహావీర్యం మహోత్సాహం మహాబలమ్ |
అపారపారమక్షోభ్యం గాంభీర్యాత్సాగరోపమమ్ || ౪౨ ||

భర్తారం ససముద్రాయా ధరణ్యా వాసవోపమమ్ |
ఏవమస్త్రవిదాం శ్రేష్ఠః సత్యవాన్బలవానపి || ౪౩ ||

కిమర్థమస్త్రం రక్షస్సు న యోజయసి రాఘవః |
న నాగా నాపి గంధర్వా నాసురా న మరుద్గణాః || ౪౪ ||

రామస్య సమరే వేగం శక్తాః ప్రతిసమాధితుమ్ |
తస్య వీర్యవతః కశ్చిద్యద్యస్తి మయి సంభ్రమః || ౪౫ ||

కిమర్థం న శరైస్తీక్ష్ణైః క్షయం నయతి రాక్షసాన్ |
భ్రాతురాదేశమాదాయ లక్ష్మణో వా పరంతపః || ౪౬ ||

కస్య హేతోర్న మాం వీరః పరిత్రాతి మహాబలః |
యది తౌ పురుషవ్యాఘ్రౌ వాయ్వగ్నిసమతేజసౌ || ౪౭ ||

సురాణామపి దుర్ధర్షౌ కిమర్థం మాముపేక్షతః |
మమైవ దుష్కృతం కించిన్మహదస్తి న సంశయః || ౪౮ ||

సమర్థావపి తౌ యన్మాం నావేక్షేతే పరంతపౌ |
వైదేహ్యా వచనం శ్రుత్వా కరుణం సాశ్రు భాషితమ్ || ౪౯ ||

అథాబ్రవీన్మహాతేజా హనుమాన్మారుతాత్మజః |
త్వచ్ఛోకవిముఖో రామో దేవి సత్యేన మే శపే || ౫౦ ||

రామే దుఃఖాభిపన్నే చ లక్ష్మణః పరితప్యతే |
కథం‍చిద్భవతీ దృష్టా న కాలః పరిశోచితుమ్ || ౫౧ ||

ఇమం ముహూర్తం దుఃఖానాం ద్రక్ష్యస్యంతమనిందితే |
తావుభౌ పురుషవ్యాఘ్రౌ రాజపుత్రౌ మహాబలౌ || ౫౨ ||

త్వద్దర్శనకృతోత్సాహౌ లంకాం భస్మీకరిష్యతః |
హత్వా చ సమరే క్రూరం రావణం సహబాంధవమ్ || ౫౩ ||

రాఘవస్త్వాం విశాలాక్షి నేష్యతి స్వాం పురీం ప్రతి |
బ్రూహి యద్రాఘవో వాచ్యో లక్ష్మణశ్చ మహాబలః || ౫౪ ||

సుగ్రీవో వాపి తేజస్వీ హరయోపి సమాగతాః |
ఇత్యుక్తవతి తస్మింశ్చ సీతా సురసుతోపమా || ౫౫ ||

ఉవాచ శోకసంతప్తా హనుమంతం ప్లవంగమమ్ |
కౌసల్యా లోకభర్తారం సుషువే యం మనస్వినీ || ౫౬ ||

తం మమార్థే సుఖం పృచ్ఛ శిరసా చాభివాదయ |
స్రజశ్చ సర్వరత్నాని ప్రియా యాశ్చ వరాంగనాః || ౫౭ ||

ఐశ్వర్యం చ విశాలాయాం పృథివ్యామపి దుర్లభమ్ |
పితరం మాతరం చైవ సం‍మాన్యాభిప్రసాద్య చ || ౫౮ ||

అనుప్రవ్రజితో రామం సుమిత్రా యేన సుప్రజాః |
ఆనుకూల్యేన ధర్మాత్మా త్యక్త్వా సుఖమనుత్తమమ్ || ౫౯ ||

అనుగచ్ఛతి కాకుత్స్థం భ్రాతరం పాలయన్వనే |
సింహస్కంధో మహాబాహుర్మనస్వీ ప్రియదర్శనః || ౬౦ ||

పితృవద్వర్తతే రామే మాతృవన్మాం సమాచరన్ |
హ్రియమాణాం తదా వీరో న తు మాం వేద లక్ష్మణః || ౬౧ ||

వృద్ధోపసేవీ లక్ష్మీవాన్ శక్తో న బహు భాషితా |
రాజపుత్రః ప్రియః శ్రేష్ఠః సదృశః శ్వశురస్య మే || ౬౨ ||

మమ ప్రియతరో నిత్యం భ్రాతా రామస్య లక్ష్మణః |
నియుక్తో ధురి యస్యాం తు తాముద్వహతి వీర్యవాన్ || ౬౩ ||

యం దృష్ట్వా రాఘవో నైవ వృత్తమార్యమనుస్మరేత్ |
స మమార్థాయ కుశలం వక్తవ్యో వచనాన్మమ || ౬౪ ||

మృదుర్నిత్యం శుచిర్దక్షః ప్రియో రామస్య లక్ష్మణః |
యథా హి వానరశ్రేష్ఠ దుఃఖక్షయకరో భవేత్ || ౬౫ ||

త్వమస్మిన్కార్యనిర్యోగే ప్రమాణం హరిసత్తమ |
రాఘవస్త్వత్సమారంభాన్మయి యత్నపరో భవేత్ || ౬౬ ||

ఇదం బ్రూయాశ్చ మే నాథం శూరం రామం పునః పునః |
జీవితం ధారయిష్యామి మాసం దశరథాత్మజ || ౬౭ ||

ఊర్ధ్వం మాసాన్న జీవేయం సత్యేనాహం బ్రవీమి తే |
రావణేనోపరుద్ధాం మాం నికృత్యా పాపకర్మణా || ౬౮ ||

త్రాతుమర్హసి వీర త్వం పాతాలాదివ కౌశికీమ్ |
తతో వస్త్రగతం ముక్త్వా దివ్యం చూడామణిం శుభమ్ || ౬౯ ||

ప్రదేయో రాఘవాయేతి సీతా హనుమతే దదౌ |
ప్రతిగృహ్య తతో వీరో మణిరత్నమనుత్తమమ్ || ౭౦ ||

అంగుల్యా యోజయామాస న హ్యస్య ప్రాభవద్భుజః |
మణిరత్నం కపివరః ప్రతిగృహ్యాభివాద్య చ || ౭౧ ||

సీతాం ప్రదక్షిణం కృత్వా ప్రణతః పార్శ్వతః స్థితః |
హర్షేణ మహతా యుక్తః సీతాదర్శనజేన సః |
హృదయేన గతో రామం శరీరేణ తు నిష్ఠితః || ౭౨ ||

మణివరముపగృహ్య తం మహార్హం
జనకనృపాత్మజయా ధృతం ప్రభావాత్ |
గిరిరివ పవనావధూతముక్తః
సుఖితమనాః ప్రతిసంక్రమం ప్రపేదే || ౭౩ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సుందరకాండే అష్టత్రింశః సర్గః || ౩౮ ||

సుందరకాండ – ఏకోనచత్వారింశః సర్గః (౩౯) >>


సంపూర్ణ  వాల్మీకి సుందరకాండ చూడండి.


పైరసీ ప్రకటన : నాగేంద్రాస్ న్యూ గొల్లపూడి వీరాస్వామి సన్ మరియు శ్రీఆదిపూడి వెంకటశివసాయిరామ్ గారు కలిసి మా రెండు పుస్తకాలను ("శ్రీ వారాహీ స్తోత్రనిధి" మరియు "శ్రీ శ్యామలా స్తోత్రనిధి") ఉన్నది ఉన్నట్టు కాపీచేసి, పేరు మార్చి అమ్ముతున్నారు. దయచేసి గమనించగలరు.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments

స్పందించండి

error: Not allowed