Yuddha Kanda Sarga 41 – యుద్ధకాండ ఏకచత్వారింశః సర్గః (౪౧)


|| అంగదదూత్యమ్ ||

అథ తస్మిన్నిమిత్తాని దృష్ట్వా లక్ష్మణపూర్వజః |
సుగ్రీవం సంపరిష్వజ్య తదా వచనమబ్రవీత్ || ౧ ||

అసంమంత్ర్య మయా సార్ధం తదిదం సాహసం కృతమ్ |
ఏవం సాహసకర్మాణి న కుర్వంతి జనేశ్వరాః || ౨ ||

సంశయే స్థాప్య మాం చేదం బలం చ సవిభీషణమ్ |
కష్టం కృతమిదం వీర సాహసం సాహసప్రియ || ౩ ||

ఇదానీం మా కృథా వీర ఏవం‍విధమచింతితమ్ |
త్వయి కించిత్సమాపన్నే కిం కార్యం సీతయా మమ || ౪ ||

భరతేన మహాబాహో లక్ష్మణేన యవీయసా |
శత్రుఘ్నేన చ శత్రుఘ్న స్వశరీరేణ వా పునః || ౫ ||

త్వయి చానాగతే పూర్వమితి మే నిశ్చితా మతిః |
జానతశ్చాపి తే వీర్యం మహేంద్రవరుణోపమ || ౬ ||

హత్వాఽహం రావణం యుద్ధే సపుత్రబలవాహనమ్ |
అభిషిచ్య చ లంకాయాం విభీషణమథాపి చ || ౭ ||

భరతే రాజ్యమావేశ్య త్యక్ష్యే దేహం మహాబల |
తమేవంవాదినం రామం సుగ్రీవః ప్రత్యభాషత || ౮ ||

తవ భార్యాపహర్తారం దృష్ట్వా రాఘవ రావణమ్ |
మర్షయామి కథం వీర జానన్పౌరుషమాత్మనః || ౯ ||

ఇత్యేవంవాదినం వీరమభినంద్య స రాఘవః |
లక్ష్మణం లక్ష్మిసంపన్నమిదం వచనమబ్రవీత్ || ౧౦ ||

పరిగృహ్యోదకం శీతం వనాని ఫలవంతి చ |
బలౌఘం సంవిభజ్యేమం వ్యూహ్య తిష్ఠేమ లక్ష్మణ || ౧౧ ||

లోకక్షయకరం భీమం భయం పశ్యామ్యుపస్థితమ్ |
నిబర్హణం ప్రవీరాణామృక్షవానరరక్షసామ్ || ౧౨ ||

వాతాశ్చ పరుషా వాంతి కంపతే చ వసుంధరా |
పర్వతాగ్రాణి వేపంతే పతంతి ధరణీరుహాః || ౧౩ ||

మేఘాః క్రవ్యాదసంకాశాః పరుషాః పరుషస్వనాః |
క్రూరాః క్రూరం ప్రవర్షంతి మిశ్రం శోణితబిందుభిః || ౧౪ ||

రక్తచందనసంకాశా సంధ్యా పరమదారుణా |
జ్వలచ్చ నిపతత్యేతదాదిత్యాదగ్నిమండలమ్ || ౧౫ ||

ఆదిత్యమభివాశ్యంతి జనయంతో మహద్భయమ్ |
దీనా దీనస్వరా ఘోరా అప్రశస్తా మృగద్విజాః || ౧౬ ||

రజన్యామప్రకాశశ్చ సంతాపయతి చంద్రమాః |
కృష్ణరక్తాంశుపర్యంతో యథా లోకస్య సంక్షయే || ౧౭ ||

హ్రస్వో రూక్షోఽప్రశస్తశ్చ పరివేషః సులోహితః |
ఆదిత్యమండలే నీలం లక్ష్మ లక్ష్మణ దృశ్యతే || ౧౮ ||

దృశ్యంతే న యథావచ్చ నక్షత్రాణ్యభివర్తతే |
యుగాంతమివ లోకస్య పశ్య లక్ష్మణ శంసతి || ౧౯ ||

కాకాః శ్యేనాస్తథా గృధ్రా నీచైః పరిపతంతి చ |
శివాశ్చాప్యశివా వాచః ప్రవదంతి మహాస్వనాః || ౨౦ ||

క్షిప్రమద్య దురాధర్షాం లంకాం రావణపాలితామ్ |
అభియామ జవేనైవ సర్వతో హరిభిర్వృతాః || ౨౧ ||

ఇత్యేవం సంవదన్వీరో లక్ష్మణం లక్ష్మణాగ్రజః |
తస్మాదవాతరచ్ఛీఘ్రం పర్వతాగ్రాన్మహాబలః || ౨౨ ||

అవతీర్య చ ధర్మాత్మా తస్మాచ్ఛైలాత్స రాఘవః |
పరైః పరమదుర్ధర్షం దదర్శ బలమాత్మనః || ౨౩ ||

సన్నహ్య తు స సుగ్రీవః కపిరాజబలం మహత్ |
కాలజ్ఞో రాఘవః కాలే సంయుగాయాభ్యచోదయత్ || ౨౪ ||

తతః కాలే మహాబాహుర్బలేన మహతా వృతః |
ప్రస్థితః పురతో ధన్వీ లంకామభిముఖః పురీమ్ || ౨౫ ||

తం విభీషణసుగ్రీవౌ హనుమాన్ జాంబవాన్నలః |
ఋక్షరాజస్తథా నీలో లక్ష్మణశ్చాన్వయుస్తదా || ౨౬ ||

తతః పశ్చాత్సుమహతీ పృతనర్క్షవనౌకసామ్ |
ప్రచ్ఛాద్య మహతీం భూమిమనుయాతి స్మ రాఘవమ్ || ౨౭ ||

శైలశృంగాణి శతశః ప్రవృద్ధాంశ్చ మహీరుహాన్ |
జగృహుః కుంజరప్రఖ్యా వానరాః పరవారణాః || ౨౮ ||

తౌ తు దీర్ఘేణ కాలేన భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ |
రావణస్య పురీం లంకామాసేదతురరిందమౌ || ౨౯ ||

పతాకమాలినీం రమ్యాముద్యానవనశోభితామ్ |
చిత్రవప్రాం సుదుష్ప్రాపాముచ్చైః ప్రాకారతోరణామ్ || ౩౦ ||

తాం సురైరపి దుర్ధర్షాం రామవాక్యప్రచోదితాః |
యథానివేశం సంపీడ్య న్యవిశంత వనౌకసః || ౩౧ ||

లంకాయాస్తూత్తరద్వారం శైలశృంగమివోన్నతమ్ |
రామః సహానుజో ధన్వీ జుగోప చ రురోధ చ || ౩౨ ||

లంకాముపనివిష్టశ్చ రామో దశరథాత్మజః |
లక్ష్మణానుచరో వీరః పురీం రావణపాలితామ్ || ౩౩ ||

ఉత్తరద్వారమాసాద్య యత్ర తిష్ఠతి రావణః |
నాన్యో రామాద్ధి తద్ద్వారం సమర్థః పరిరక్షితుమ్ || ౩౪ ||

రావణాధిష్ఠితం భీమం వరుణేనేవ సాగరమ్ |
సాయుధై రాక్షసైర్భీమైరభిగుప్తం సమంతతః || ౩౫ ||

లఘూనాం త్రాసజననం పాతాళమివ దానవైః |
విన్యస్తాని చ యోధానాం బహూని వివిధాని చ || ౩౬ ||

దదర్శాయుధజాలాని తత్రైవ కవచాని చ |
పూర్వం తు ద్వారమాసాద్య నీలో హరిచమూపతిః || ౩౭ ||

అతిష్ఠత్సహ మైందేన ద్వివిదేన చ వీర్యవాన్ |
అంగదో దక్షిణద్వారం జగ్రాహ సుమహాబలః || ౩౮ ||

ఋషభేణ గవాక్షేణ గజేన గవయేన చ |
హనుమాన్పశ్చిమద్వారం రరక్ష బలవాన్కపిః || ౩౯ ||

ప్రమాథిప్రఘసాభ్యాం చ వీరైరన్యైశ్చ సంగతః |
మధ్యమే చ స్వయం గుల్మే సుగ్రీవః సమతిష్ఠత || ౪౦ ||

సహ సర్వైర్హరిశ్రేష్ఠైః సుపర్ణశ్వసనోపమైః |
వానారాణాం తు షట్త్రింశత్కోట్యః ప్రఖ్యాతయూథపాః || ౪౧ ||

నిపీడ్యోపనివిష్టాశ్చ సుగ్రీవో యత్ర వానరః |
శాసనేన తు రామస్య లక్ష్మణః సవిభీషణః || ౪౨ ||

ద్వారే ద్వారే హరీణాం తు కోటిం కోటిం న్యవేశయత్ |
పశ్చిమేన తు రామస్య సుగ్రీవః సహజాంబవాన్ || ౪౩ ||

అదూరాన్మధ్యమే గుల్మే తస్థౌ బహుబలానుగః |
తే తు వానరశార్దూలాః శార్దూలా ఇవ దంష్ట్రిణః || ౪౪ ||

గృహీత్వా ద్రుమశైలాగ్రాన్ హృష్టా యుద్ధాయ తస్థిరే |
సర్వే వికృతలాంగూలాః సర్వే దంష్ట్రానఖాయుధాః || ౪౫ ||

సర్వే వికృతచిత్రాంగాః సర్వే చ వికృతాననాః |
దశనాగబలాః కేచిత్కేచిద్దశగుణోత్తరాః || ౪౬ ||

కేచిన్నాగసహస్రస్య బభూవుస్తుల్యవిక్రమాః |
సంతి చౌఘబలాః కేచిత్కేచిచ్ఛతగుణోత్తరాః || ౪౭ ||

అప్రమేయబలాశ్చాన్యే తత్రాసన్హరియూథపాః |
అద్భుతశ్చ విచిత్రశ్చ తేషామాసీత్సమాగమః || ౪౮ ||

తత్ర వానరసైన్యానాం శలభానామివోద్యమః |
పరిపూర్ణమివాకాశం సంఛన్నేవ చ మేదినీ || ౪౯ ||

లంకాముపనివిష్టైశ్చ సంపతద్భిశ్చ వానరైః |
శతం శతసహస్రాణాం పృథగృక్షవనౌకసామ్ || ౫౦ ||

లంకాద్వారాణ్యుపాజగ్మురన్యే యోద్ధుం సమంతతః |
ఆవృతః స గిరిః సర్వైస్తైః సమంతాత్ ప్లవంగమైః || ౫౧ ||

అయుతానాం సహస్రం చ పురీం తామభ్యవర్తత |
వానరైర్బలవద్భిశ్చ బభూవ ద్రుమపాణిభిః || ౫౨ ||

సంవృతా సర్వతో లంకా దుష్ప్రవేశాపి వాయునా |
రాక్షసా విస్మయం జగ్ముః సహసాఽభినిపీడితాః || ౫౩ ||

వానరైర్మేఘసంకాశైః శక్రతుల్యపరాక్రమైః |
మహాన్ శబ్దోఽభవత్తత్ర బలౌఘస్యాభివర్తతః || ౫౪ ||

సాగరస్యేవ భిన్నస్య యథా స్యాత్సలిలస్వనః |
తేన శబ్దేన మహతా సప్రాకారా సతోరణా || ౫౫ ||

లంకా ప్రచలితా సర్వా సశైలవనకాననా |
రామలక్ష్మణగుప్తా సా సుగ్రీవేణ చ వాహినీ || ౫౬ ||

బభూవ దుర్ధర్షతరా సర్వైరపి సురాసురైః |
రాఘవః సన్నివేశ్యైవ సైన్యం స్వం రక్షసాం వధే || ౫౭ ||

సమ్మంత్ర్య మంత్రిభిః సార్ధం నిశ్చిత్య చ పునః పునః |
ఆనంతర్యమభిప్రేప్సుః క్రమయోగార్థతత్త్వవిత్ || ౫౮ ||

విభీషణస్యానుమతే రాజధర్మమనుస్మరన్ |
అంగదం వాలితనయం సమాహూయేదమబ్రవీత్ || ౫౯ ||

గత్వా సౌమ్య దశగ్రీవం బ్రుహి మద్వచనాత్కపే |
లంఘయిత్వా పురీం లంకాం భయం త్యక్త్వా గతవ్యథః || ౬౦ ||

భ్రష్టశ్రీక గతైశ్వర్య ముమూర్షో నష్టచేతన |
ఋషీణాం దేవతానాం చ గంధర్వాప్సరసాం తథా || ౬౧ ||

నాగానామథ యక్షాణాం రాజ్ఞాం చ రజనీచర |
యచ్చ పాపం కృతం మోహాదవలిప్తేన రాక్షస || ౬౨ ||

నూనమద్య గతో దర్పః స్వయంభూవరదానజః |
యస్య దండధరస్తేఽహం దారాహరణకర్శితః || ౬౩ ||

దండం ధారయమాణస్తు లంకాద్వారే వ్యవస్థితః |
పదవీం దేవతానాం చ మహర్షీణాం చ రాక్షస || ౬౪ ||

రాజర్షీణాం చ సర్వేషాం గమిష్యసి మయా హతః |
బలేన యేన వై సీతాం మాయయా రాక్షసాధమ || ౬౫ ||

మామతిక్రామయిత్వా త్వం హృతవాంస్తన్నిదర్శయ |
అరాక్షసమిదం లోకం కర్తాఽస్మి నిశితైః శరైః || ౬౬ ||

న చేచ్ఛరణమభ్యేషి మాముపాదాయ మైథిలీమ్ |
ధర్మాత్మా రక్షసాం శ్రేష్ఠః సంప్రాప్తోఽయం విభీషణః || ౬౭ ||

లంకైశ్వర్యం ధ్రువం శ్రీమానయం ప్రాప్నోత్యకంటకమ్ |
న హి రాజ్యమధర్మేణ భోక్తుం క్షణమపి త్వయా || ౬౮ ||

శక్యం మూర్ఖసహాయేన పాపేనావిదితాత్మనా |
యుధ్యస్వ వా ధృతిం కృత్వా శౌర్యమాలంబ్య రాక్షస || ౬౯ ||

మచ్ఛరైస్త్వం రణే శాంతస్తతః పూతో భవిష్యసి |
యద్వా విశసి లోకాంస్త్రీన్పక్షిభూతో మనోజవః || ౭౦ ||

మమ చక్షుష్పథం ప్రాప్య న జీవన్ప్రతియాస్యసి |
బ్రవీమి త్వాం హితం వాక్యం క్రియతామౌర్ధ్వదైహికమ్ || ౭౧ ||

సుదృష్టా క్రియతాం లంకా జీవితం తే మయి స్థితమ్ |
ఇత్యుక్తః స తు తారేయో రామేణాక్లిష్టకర్మణా || ౭౨ ||

జగామాకాశమావిశ్య మూర్తిమానివ హవ్యవాట్ |
సోఽతిపత్య ముహూర్తేన శ్రీమాన్రావణమందిరమ్ || ౭౩ ||

దదర్శాసీనమవ్యగ్రం రావణం సచివైః సహ |
తతస్తస్యావిదూరే స నిపత్య హరిపుంగవః || ౭౪ ||

దీప్తాగ్నిసదృశస్తస్థావంగదః కనకాంగదః |
తద్రామవచనం సర్వమన్యూనాధికముత్తమమ్ || ౭౫ ||

సామాత్యం శ్రావయామాస నివేద్యాత్మానమాత్మనా |
దూతోఽహం కోసలేంద్రస్య రామస్యాక్లిష్టకర్మణః || ౭౬ ||

వాలిపుత్రోఽంగదో నామ యది తే శ్రోత్రమాగతః |
ఆహ త్వాం రాఘవో రామః కౌసల్యానందవర్ధనః || ౭౭ ||

నిష్పత్య ప్రతియుధ్యస్వ నృశంస పురుషో భవ |
హంతాస్మి త్వాం సహామాత్యం సపుత్రజ్ఞాతిబాంధవమ్ || ౭౮ ||

నిరుద్విగ్నాస్త్రయో లోకా భవిష్యంతి హతే త్వయి |
దేవదానవయక్షాణాం గంధర్వోరగరక్షసామ్ || ౭౯ ||

శత్రుమద్యోద్ధరిష్యామి త్వామృషీణాం చ కంటకమ్ |
విభీషణస్య చైశ్వర్యం భవిష్యతి హతే త్వయి || ౮౦ ||

న చేత్సత్కృత్య వైదేహీం ప్రణిపత్య ప్రదాస్యసి |
ఇత్యేవం పరుషం వాక్యం బ్రువాణే హరిపుంగవే || ౮౧ ||

అమర్షవశమాపన్నో నిశాచరగణేశ్వరః |
తతః స రోషతామ్రాక్షః శశాస సచివాంస్తదా || ౮౨ ||

గృహ్యతామేష దుర్మేధా వధ్యతామితి చాసకృత్ |
రావణస్య వచః శ్రుత్వా దీప్తాగ్నిసమతేజసః || ౮౩ ||

జగృహుస్తం తతో ఘోరాశ్చత్వారో రజనీచరాః |
గ్రాహయామాస తారేయః స్వయమాత్మానమాత్మవాన్ || ౮౪ ||

బలం దర్శయితుం వీరో యాతుధానగణే తదా |
స తాన్బాహుద్వయే సక్తానాదాయ పతగానివ || ౮౫ ||

ప్రాసాదం శైలసంకాశముత్పపాతాంగదస్తదా |
తేఽన్తరిక్షాద్వినిర్ధూతాస్తస్య వేగేన రాక్షసాః || ౮౬ ||

భూమౌ నిపతితాః సర్వే రాక్షసేంద్రస్య పశ్యతః |
తతః ప్రాసాదశిఖరం శైలశృంగమివోన్నతమ్ || ౮౭ ||

దదర్శ రాక్షసేంద్రస్య వాలిపుత్రః ప్రతాపవాన్ |
తత్పఫాల పదాక్రాంతం దశగ్రీవస్య పశ్యతః || ౮౮ ||

పురా హిమవతః శృంగం వజ్రిణేవ విదారితమ్ |
భంక్త్వా ప్రాసాదశిఖరం నామ విశ్రావ్య చాత్మనః || ౮౯ ||

వినద్య సుమహానాదముత్పపాత విహాయసమ్ |
వ్యథయన్రాక్షసాన్సర్వాన్హర్షయంశ్చాపి వానరాన్ || ౯౦ ||

స వానరాణాం మధ్యే తు రామపార్శ్వముపాగతః |
రావణస్తు పరం చక్రే క్రోధం ప్రాసాదధర్షణాత్ || ౯౧ ||

వినాశం చాత్మనః పశ్యన్నిశ్వాసపరమోఽభవత్ |
రామస్తు బహుభిర్హృష్టైర్నినదద్భిః ప్లవంగమైః || ౯౨ ||

వృతో రిపువధాకాంక్షీ యుద్ధాయైవాభ్యవర్తత |
సుషేణస్తు మహావీర్యో గిరికూటోపమో హరిః || ౯౩ ||

బహుభిః సంవృతస్తత్ర వానరైః కామరూపిభిః |
చతుర్ద్వారాణి సర్వాణి సుగ్రీవవచనాత్కపిః || ౯౪ ||

పర్యక్రామత దుర్ధర్షో నక్షత్రాణీవ చంద్రమాః |
తేషామక్షౌహిణిశతం సమవేక్ష్య వనౌకసామ్ || ౯౫ ||

లంకాముపనివిష్టానాం సాగరం చాభివర్తతామ్ |
రాక్షసా విస్మయం జగ్ముస్త్రాసం జగ్ముస్తథాఽపరే || ౯౬ ||

అపరే సమరోద్ధర్షాద్ధర్షమేవ ప్రపేదిరే |
కృత్స్నం హి కపిభిర్వ్యాప్తం ప్రాకారపరిఖాంతరమ్ || ౯౭ ||

దదృశూ రాక్షసా దీనాః ప్రాకారం వానరీకృతమ్ |
హాహాకారం ప్రకుర్వంతి రాక్షసా భయమోహితాః || ౯౮ ||

తస్మిన్మహాభీషణకే ప్రవృత్తే
కోలాహలే రాక్షసరాజ్యధాన్యామ్ |
ప్రగృహ్య రక్షాంసి మహాయుధాని
యుగాంతవాతా ఇవ సంవిచేరుః || ౯౯ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే యుద్ధకాండే ఏకచత్వారింశః సర్గః || ౪౧ ||

యుద్ధకాండ ద్విచత్వారింశః సర్గః (౪౨) >>


సంపూర్ణ శ్రీవాల్మీకి రామాయణ యుద్ధకాండ చూడండి.


పైరసీ ప్రకటన : నాగేంద్రాస్ న్యూ గొల్లపూడి వీరాస్వామి సన్ మరియు శ్రీఆదిపూడి వెంకటశివసాయిరామ్ గారు కలిసి మా రెండు పుస్తకాలను ("శ్రీ వారాహీ స్తోత్రనిధి" మరియు "శ్రీ శ్యామలా స్తోత్రనిధి") ఉన్నది ఉన్నట్టు కాపీచేసి, పేరు మార్చి అమ్ముతున్నారు. దయచేసి గమనించగలరు.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed