Yuddha Kanda Sarga 41 – యుద్ధకాండ ఏకచత్వారింశః సర్గః (౪౧)


|| అంగదదూత్యమ్ ||

అథ తస్మిన్నిమిత్తాని దృష్ట్వా లక్ష్మణపూర్వజః |
సుగ్రీవం సంపరిష్వజ్య తదా వచనమబ్రవీత్ || ౧ ||

అసంమంత్ర్య మయా సార్ధం తదిదం సాహసం కృతమ్ |
ఏవం సాహసకర్మాణి న కుర్వంతి జనేశ్వరాః || ౨ ||

సంశయే స్థాప్య మాం చేదం బలం చ సవిభీషణమ్ |
కష్టం కృతమిదం వీర సాహసం సాహసప్రియ || ౩ ||

ఇదానీం మా కృథా వీర ఏవం‍విధమచింతితమ్ |
త్వయి కించిత్సమాపన్నే కిం కార్యం సీతయా మమ || ౪ ||

భరతేన మహాబాహో లక్ష్మణేన యవీయసా |
శత్రుఘ్నేన చ శత్రుఘ్న స్వశరీరేణ వా పునః || ౫ ||

త్వయి చానాగతే పూర్వమితి మే నిశ్చితా మతిః |
జానతశ్చాపి తే వీర్యం మహేంద్రవరుణోపమ || ౬ ||

హత్వాఽహం రావణం యుద్ధే సపుత్రబలవాహనమ్ |
అభిషిచ్య చ లంకాయాం విభీషణమథాపి చ || ౭ ||

భరతే రాజ్యమావేశ్య త్యక్ష్యే దేహం మహాబల |
తమేవంవాదినం రామం సుగ్రీవః ప్రత్యభాషత || ౮ ||

తవ భార్యాపహర్తారం దృష్ట్వా రాఘవ రావణమ్ |
మర్షయామి కథం వీర జానన్పౌరుషమాత్మనః || ౯ ||

ఇత్యేవంవాదినం వీరమభినంద్య స రాఘవః |
లక్ష్మణం లక్ష్మిసంపన్నమిదం వచనమబ్రవీత్ || ౧౦ ||

పరిగృహ్యోదకం శీతం వనాని ఫలవంతి చ |
బలౌఘం సంవిభజ్యేమం వ్యూహ్య తిష్ఠేమ లక్ష్మణ || ౧౧ ||

లోకక్షయకరం భీమం భయం పశ్యామ్యుపస్థితమ్ |
నిబర్హణం ప్రవీరాణామృక్షవానరరక్షసామ్ || ౧౨ ||

వాతాశ్చ పరుషా వాంతి కంపతే చ వసుంధరా |
పర్వతాగ్రాణి వేపంతే పతంతి ధరణీరుహాః || ౧౩ ||

మేఘాః క్రవ్యాదసంకాశాః పరుషాః పరుషస్వనాః |
క్రూరాః క్రూరం ప్రవర్షంతి మిశ్రం శోణితబిందుభిః || ౧౪ ||

రక్తచందనసంకాశా సంధ్యా పరమదారుణా |
జ్వలచ్చ నిపతత్యేతదాదిత్యాదగ్నిమండలమ్ || ౧౫ ||

ఆదిత్యమభివాశ్యంతి జనయంతో మహద్భయమ్ |
దీనా దీనస్వరా ఘోరా అప్రశస్తా మృగద్విజాః || ౧౬ ||

రజన్యామప్రకాశశ్చ సంతాపయతి చంద్రమాః |
కృష్ణరక్తాంశుపర్యంతో యథా లోకస్య సంక్షయే || ౧౭ ||

హ్రస్వో రూక్షోఽప్రశస్తశ్చ పరివేషః సులోహితః |
ఆదిత్యమండలే నీలం లక్ష్మ లక్ష్మణ దృశ్యతే || ౧౮ ||

దృశ్యంతే న యథావచ్చ నక్షత్రాణ్యభివర్తతే |
యుగాంతమివ లోకస్య పశ్య లక్ష్మణ శంసతి || ౧౯ ||

కాకాః శ్యేనాస్తథా గృధ్రా నీచైః పరిపతంతి చ |
శివాశ్చాప్యశివా వాచః ప్రవదంతి మహాస్వనాః || ౨౦ ||

క్షిప్రమద్య దురాధర్షాం లంకాం రావణపాలితామ్ |
అభియామ జవేనైవ సర్వతో హరిభిర్వృతాః || ౨౧ ||

ఇత్యేవం సంవదన్వీరో లక్ష్మణం లక్ష్మణాగ్రజః |
తస్మాదవాతరచ్ఛీఘ్రం పర్వతాగ్రాన్మహాబలః || ౨౨ ||

అవతీర్య చ ధర్మాత్మా తస్మాచ్ఛైలాత్స రాఘవః |
పరైః పరమదుర్ధర్షం దదర్శ బలమాత్మనః || ౨౩ ||

సన్నహ్య తు స సుగ్రీవః కపిరాజబలం మహత్ |
కాలజ్ఞో రాఘవః కాలే సంయుగాయాభ్యచోదయత్ || ౨౪ ||

తతః కాలే మహాబాహుర్బలేన మహతా వృతః |
ప్రస్థితః పురతో ధన్వీ లంకామభిముఖః పురీమ్ || ౨౫ ||

తం విభీషణసుగ్రీవౌ హనుమాన్ జాంబవాన్నలః |
ఋక్షరాజస్తథా నీలో లక్ష్మణశ్చాన్వయుస్తదా || ౨౬ ||

తతః పశ్చాత్సుమహతీ పృతనర్క్షవనౌకసామ్ |
ప్రచ్ఛాద్య మహతీం భూమిమనుయాతి స్మ రాఘవమ్ || ౨౭ ||

శైలశృంగాణి శతశః ప్రవృద్ధాంశ్చ మహీరుహాన్ |
జగృహుః కుంజరప్రఖ్యా వానరాః పరవారణాః || ౨౮ ||

తౌ తు దీర్ఘేణ కాలేన భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ |
రావణస్య పురీం లంకామాసేదతురరిందమౌ || ౨౯ ||

పతాకమాలినీం రమ్యాముద్యానవనశోభితామ్ |
చిత్రవప్రాం సుదుష్ప్రాపాముచ్చైః ప్రాకారతోరణామ్ || ౩౦ ||

తాం సురైరపి దుర్ధర్షాం రామవాక్యప్రచోదితాః |
యథానివేశం సంపీడ్య న్యవిశంత వనౌకసః || ౩౧ ||

లంకాయాస్తూత్తరద్వారం శైలశృంగమివోన్నతమ్ |
రామః సహానుజో ధన్వీ జుగోప చ రురోధ చ || ౩౨ ||

లంకాముపనివిష్టశ్చ రామో దశరథాత్మజః |
లక్ష్మణానుచరో వీరః పురీం రావణపాలితామ్ || ౩౩ ||

ఉత్తరద్వారమాసాద్య యత్ర తిష్ఠతి రావణః |
నాన్యో రామాద్ధి తద్ద్వారం సమర్థః పరిరక్షితుమ్ || ౩౪ ||

రావణాధిష్ఠితం భీమం వరుణేనేవ సాగరమ్ |
సాయుధై రాక్షసైర్భీమైరభిగుప్తం సమంతతః || ౩౫ ||

లఘూనాం త్రాసజననం పాతాళమివ దానవైః |
విన్యస్తాని చ యోధానాం బహూని వివిధాని చ || ౩౬ ||

దదర్శాయుధజాలాని తత్రైవ కవచాని చ |
పూర్వం తు ద్వారమాసాద్య నీలో హరిచమూపతిః || ౩౭ ||

అతిష్ఠత్సహ మైందేన ద్వివిదేన చ వీర్యవాన్ |
అంగదో దక్షిణద్వారం జగ్రాహ సుమహాబలః || ౩౮ ||

ఋషభేణ గవాక్షేణ గజేన గవయేన చ |
హనుమాన్పశ్చిమద్వారం రరక్ష బలవాన్కపిః || ౩౯ ||

ప్రమాథిప్రఘసాభ్యాం చ వీరైరన్యైశ్చ సంగతః |
మధ్యమే చ స్వయం గుల్మే సుగ్రీవః సమతిష్ఠత || ౪౦ ||

సహ సర్వైర్హరిశ్రేష్ఠైః సుపర్ణశ్వసనోపమైః |
వానారాణాం తు షట్త్రింశత్కోట్యః ప్రఖ్యాతయూథపాః || ౪౧ ||

నిపీడ్యోపనివిష్టాశ్చ సుగ్రీవో యత్ర వానరః |
శాసనేన తు రామస్య లక్ష్మణః సవిభీషణః || ౪౨ ||

ద్వారే ద్వారే హరీణాం తు కోటిం కోటిం న్యవేశయత్ |
పశ్చిమేన తు రామస్య సుగ్రీవః సహజాంబవాన్ || ౪౩ ||

అదూరాన్మధ్యమే గుల్మే తస్థౌ బహుబలానుగః |
తే తు వానరశార్దూలాః శార్దూలా ఇవ దంష్ట్రిణః || ౪౪ ||

గృహీత్వా ద్రుమశైలాగ్రాన్ హృష్టా యుద్ధాయ తస్థిరే |
సర్వే వికృతలాంగూలాః సర్వే దంష్ట్రానఖాయుధాః || ౪౫ ||

సర్వే వికృతచిత్రాంగాః సర్వే చ వికృతాననాః |
దశనాగబలాః కేచిత్కేచిద్దశగుణోత్తరాః || ౪౬ ||

కేచిన్నాగసహస్రస్య బభూవుస్తుల్యవిక్రమాః |
సంతి చౌఘబలాః కేచిత్కేచిచ్ఛతగుణోత్తరాః || ౪౭ ||

అప్రమేయబలాశ్చాన్యే తత్రాసన్హరియూథపాః |
అద్భుతశ్చ విచిత్రశ్చ తేషామాసీత్సమాగమః || ౪౮ ||

తత్ర వానరసైన్యానాం శలభానామివోద్యమః |
పరిపూర్ణమివాకాశం సంఛన్నేవ చ మేదినీ || ౪౯ ||

లంకాముపనివిష్టైశ్చ సంపతద్భిశ్చ వానరైః |
శతం శతసహస్రాణాం పృథగృక్షవనౌకసామ్ || ౫౦ ||

లంకాద్వారాణ్యుపాజగ్మురన్యే యోద్ధుం సమంతతః |
ఆవృతః స గిరిః సర్వైస్తైః సమంతాత్ ప్లవంగమైః || ౫౧ ||

అయుతానాం సహస్రం చ పురీం తామభ్యవర్తత |
వానరైర్బలవద్భిశ్చ బభూవ ద్రుమపాణిభిః || ౫౨ ||

సంవృతా సర్వతో లంకా దుష్ప్రవేశాపి వాయునా |
రాక్షసా విస్మయం జగ్ముః సహసాఽభినిపీడితాః || ౫౩ ||

వానరైర్మేఘసంకాశైః శక్రతుల్యపరాక్రమైః |
మహాన్ శబ్దోఽభవత్తత్ర బలౌఘస్యాభివర్తతః || ౫౪ ||

సాగరస్యేవ భిన్నస్య యథా స్యాత్సలిలస్వనః |
తేన శబ్దేన మహతా సప్రాకారా సతోరణా || ౫౫ ||

లంకా ప్రచలితా సర్వా సశైలవనకాననా |
రామలక్ష్మణగుప్తా సా సుగ్రీవేణ చ వాహినీ || ౫౬ ||

బభూవ దుర్ధర్షతరా సర్వైరపి సురాసురైః |
రాఘవః సన్నివేశ్యైవ సైన్యం స్వం రక్షసాం వధే || ౫౭ ||

సమ్మంత్ర్య మంత్రిభిః సార్ధం నిశ్చిత్య చ పునః పునః |
ఆనంతర్యమభిప్రేప్సుః క్రమయోగార్థతత్త్వవిత్ || ౫౮ ||

విభీషణస్యానుమతే రాజధర్మమనుస్మరన్ |
అంగదం వాలితనయం సమాహూయేదమబ్రవీత్ || ౫౯ ||

గత్వా సౌమ్య దశగ్రీవం బ్రుహి మద్వచనాత్కపే |
లంఘయిత్వా పురీం లంకాం భయం త్యక్త్వా గతవ్యథః || ౬౦ ||

భ్రష్టశ్రీక గతైశ్వర్య ముమూర్షో నష్టచేతన |
ఋషీణాం దేవతానాం చ గంధర్వాప్సరసాం తథా || ౬౧ ||

నాగానామథ యక్షాణాం రాజ్ఞాం చ రజనీచర |
యచ్చ పాపం కృతం మోహాదవలిప్తేన రాక్షస || ౬౨ ||

నూనమద్య గతో దర్పః స్వయంభూవరదానజః |
యస్య దండధరస్తేఽహం దారాహరణకర్శితః || ౬౩ ||

దండం ధారయమాణస్తు లంకాద్వారే వ్యవస్థితః |
పదవీం దేవతానాం చ మహర్షీణాం చ రాక్షస || ౬౪ ||

రాజర్షీణాం చ సర్వేషాం గమిష్యసి మయా హతః |
బలేన యేన వై సీతాం మాయయా రాక్షసాధమ || ౬౫ ||

మామతిక్రామయిత్వా త్వం హృతవాంస్తన్నిదర్శయ |
అరాక్షసమిదం లోకం కర్తాఽస్మి నిశితైః శరైః || ౬౬ ||

న చేచ్ఛరణమభ్యేషి మాముపాదాయ మైథిలీమ్ |
ధర్మాత్మా రక్షసాం శ్రేష్ఠః సంప్రాప్తోఽయం విభీషణః || ౬౭ ||

లంకైశ్వర్యం ధ్రువం శ్రీమానయం ప్రాప్నోత్యకంటకమ్ |
న హి రాజ్యమధర్మేణ భోక్తుం క్షణమపి త్వయా || ౬౮ ||

శక్యం మూర్ఖసహాయేన పాపేనావిదితాత్మనా |
యుధ్యస్వ వా ధృతిం కృత్వా శౌర్యమాలంబ్య రాక్షస || ౬౯ ||

మచ్ఛరైస్త్వం రణే శాంతస్తతః పూతో భవిష్యసి |
యద్వా విశసి లోకాంస్త్రీన్పక్షిభూతో మనోజవః || ౭౦ ||

మమ చక్షుష్పథం ప్రాప్య న జీవన్ప్రతియాస్యసి |
బ్రవీమి త్వాం హితం వాక్యం క్రియతామౌర్ధ్వదైహికమ్ || ౭౧ ||

సుదృష్టా క్రియతాం లంకా జీవితం తే మయి స్థితమ్ |
ఇత్యుక్తః స తు తారేయో రామేణాక్లిష్టకర్మణా || ౭౨ ||

జగామాకాశమావిశ్య మూర్తిమానివ హవ్యవాట్ |
సోఽతిపత్య ముహూర్తేన శ్రీమాన్రావణమందిరమ్ || ౭౩ ||

దదర్శాసీనమవ్యగ్రం రావణం సచివైః సహ |
తతస్తస్యావిదూరే స నిపత్య హరిపుంగవః || ౭౪ ||

దీప్తాగ్నిసదృశస్తస్థావంగదః కనకాంగదః |
తద్రామవచనం సర్వమన్యూనాధికముత్తమమ్ || ౭౫ ||

సామాత్యం శ్రావయామాస నివేద్యాత్మానమాత్మనా |
దూతోఽహం కోసలేంద్రస్య రామస్యాక్లిష్టకర్మణః || ౭౬ ||

వాలిపుత్రోఽంగదో నామ యది తే శ్రోత్రమాగతః |
ఆహ త్వాం రాఘవో రామః కౌసల్యానందవర్ధనః || ౭౭ ||

నిష్పత్య ప్రతియుధ్యస్వ నృశంస పురుషో భవ |
హంతాస్మి త్వాం సహామాత్యం సపుత్రజ్ఞాతిబాంధవమ్ || ౭౮ ||

నిరుద్విగ్నాస్త్రయో లోకా భవిష్యంతి హతే త్వయి |
దేవదానవయక్షాణాం గంధర్వోరగరక్షసామ్ || ౭౯ ||

శత్రుమద్యోద్ధరిష్యామి త్వామృషీణాం చ కంటకమ్ |
విభీషణస్య చైశ్వర్యం భవిష్యతి హతే త్వయి || ౮౦ ||

న చేత్సత్కృత్య వైదేహీం ప్రణిపత్య ప్రదాస్యసి |
ఇత్యేవం పరుషం వాక్యం బ్రువాణే హరిపుంగవే || ౮౧ ||

అమర్షవశమాపన్నో నిశాచరగణేశ్వరః |
తతః స రోషతామ్రాక్షః శశాస సచివాంస్తదా || ౮౨ ||

గృహ్యతామేష దుర్మేధా వధ్యతామితి చాసకృత్ |
రావణస్య వచః శ్రుత్వా దీప్తాగ్నిసమతేజసః || ౮౩ ||

జగృహుస్తం తతో ఘోరాశ్చత్వారో రజనీచరాః |
గ్రాహయామాస తారేయః స్వయమాత్మానమాత్మవాన్ || ౮౪ ||

బలం దర్శయితుం వీరో యాతుధానగణే తదా |
స తాన్బాహుద్వయే సక్తానాదాయ పతగానివ || ౮౫ ||

ప్రాసాదం శైలసంకాశముత్పపాతాంగదస్తదా |
తేఽన్తరిక్షాద్వినిర్ధూతాస్తస్య వేగేన రాక్షసాః || ౮౬ ||

భూమౌ నిపతితాః సర్వే రాక్షసేంద్రస్య పశ్యతః |
తతః ప్రాసాదశిఖరం శైలశృంగమివోన్నతమ్ || ౮౭ ||

దదర్శ రాక్షసేంద్రస్య వాలిపుత్రః ప్రతాపవాన్ |
తత్పఫాల పదాక్రాంతం దశగ్రీవస్య పశ్యతః || ౮౮ ||

పురా హిమవతః శృంగం వజ్రిణేవ విదారితమ్ |
భంక్త్వా ప్రాసాదశిఖరం నామ విశ్రావ్య చాత్మనః || ౮౯ ||

వినద్య సుమహానాదముత్పపాత విహాయసమ్ |
వ్యథయన్రాక్షసాన్సర్వాన్హర్షయంశ్చాపి వానరాన్ || ౯౦ ||

స వానరాణాం మధ్యే తు రామపార్శ్వముపాగతః |
రావణస్తు పరం చక్రే క్రోధం ప్రాసాదధర్షణాత్ || ౯౧ ||

వినాశం చాత్మనః పశ్యన్నిశ్వాసపరమోఽభవత్ |
రామస్తు బహుభిర్హృష్టైర్నినదద్భిః ప్లవంగమైః || ౯౨ ||

వృతో రిపువధాకాంక్షీ యుద్ధాయైవాభ్యవర్తత |
సుషేణస్తు మహావీర్యో గిరికూటోపమో హరిః || ౯౩ ||

బహుభిః సంవృతస్తత్ర వానరైః కామరూపిభిః |
చతుర్ద్వారాణి సర్వాణి సుగ్రీవవచనాత్కపిః || ౯౪ ||

పర్యక్రామత దుర్ధర్షో నక్షత్రాణీవ చంద్రమాః |
తేషామక్షౌహిణిశతం సమవేక్ష్య వనౌకసామ్ || ౯౫ ||

లంకాముపనివిష్టానాం సాగరం చాభివర్తతామ్ |
రాక్షసా విస్మయం జగ్ముస్త్రాసం జగ్ముస్తథాఽపరే || ౯౬ ||

అపరే సమరోద్ధర్షాద్ధర్షమేవ ప్రపేదిరే |
కృత్స్నం హి కపిభిర్వ్యాప్తం ప్రాకారపరిఖాంతరమ్ || ౯౭ ||

దదృశూ రాక్షసా దీనాః ప్రాకారం వానరీకృతమ్ |
హాహాకారం ప్రకుర్వంతి రాక్షసా భయమోహితాః || ౯౮ ||

తస్మిన్మహాభీషణకే ప్రవృత్తే
కోలాహలే రాక్షసరాజ్యధాన్యామ్ |
ప్రగృహ్య రక్షాంసి మహాయుధాని
యుగాంతవాతా ఇవ సంవిచేరుః || ౯౯ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే యుద్ధకాండే ఏకచత్వారింశః సర్గః || ౪౧ ||

యుద్ధకాండ ద్విచత్వారింశః సర్గః (౪౨) >>


సంపూర్ణ శ్రీవాల్మీకి రామాయణ యుద్ధకాండ చూడండి.


గమనిక: మా రెండు పుస్తకాలు - "నవగ్రహ స్తోత్రనిధి" మరియు "శ్రీ సూర్య స్తోత్రనిధి", విడుదల చేశాము. కొనుగోలుకు ఇప్పుడు అందుబాటులో ఉన్నాయి.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed