Kishkindha Kanda Sarga 43 – కిష్కింధాకాండ త్రిచత్వారింశః సర్గః (౪౩)


|| ఉదీచీప్రేషణమ్ ||

తతః సందిశ్య సుగ్రీవః శ్వశురం పశ్చిమాం దిశమ్ |
వీరం శతవలిం నామ వానరం వానరర్షభః || ౧ ||

ఉవాచ రాజా ధర్మజ్ఞః సర్వవానరసత్తమమ్ |
వాక్యమాత్మహితం చైవ రామస్య చ హితం తథా || ౨ ||

వృతః శతసహస్రేణ త్వద్విధానాం వనౌకసామ్ |
వైవస్వతసుతైః సార్ధం ప్రతిష్ఠస్వ స్వమంత్రిభిః || ౩ ||

దిశం హ్యుదీచీం విక్రాంతాం హిమశైలావతంసకామ్ |
సర్వతః పరిమార్గధ్వం రామపత్నీమనిందితామ్ || ౪ ||

అస్మిన్ కార్యే వినిర్వృత్తే కృతే దాశరథేః ప్రియే |
ఋణాన్ముక్తా భవిష్యామః కృతార్థార్థవిదాం వరాః || ౫ ||

కృతం హి ప్రియమస్మాకం రాఘవేణ మహాత్మనా |
తస్య చేత్ ప్రతికారోఽస్తి సఫలం జీవితం భవేత్ || ౬ ||

అర్థినః కార్యనిర్వృత్తిమకర్తురపి యశ్చరేత్ |
తస్య స్యాత్ సఫలం జన్మ కిం పునః పూర్వకారిణః || ౭ ||

ఏతాం బుద్ధిం సమాస్థాయ దృశ్యతే జానకీ యథా |
తథా భవద్భిః కర్తవ్యమస్మత్ప్రియహితైషిభిః || ౮ ||

అయం హి సర్వభూతానాం మాన్యస్తు నరసత్తమః |
అస్మాసు చాగతప్రీతీ రామః పరపురంజయః || ౯ ||

ఇమాని వనదుర్గాణి నద్యః శైలాంతరాణి చ |
భవంతః పరిమార్గంతు బుద్ధివిక్రమసంపదా || ౧౦ ||

తత్ర మ్లేచ్ఛాన్ పులిందాంశ్చ శూరసేనాంస్తథైవ చ |
ప్రస్థలాన్ భరతాంశ్చైవ కురూంశ్చ సహ మద్రకైః || ౧౧ ||

కాంబోజాన్ యవనాంశ్చైవ శకానారట్టకానపి |
బాహ్లీకానృషికాంశ్చైవ పౌరవానథ టంకణాన్ || ౧౨ ||

చీనాన్ పరమచీనాంశ్చ నీహారాంశ్చ పునః పునః |
అన్విష్య దరదాంశ్చైవ హిమవంతం తథైవ చ || ౧౩ ||

లోధ్రపద్మకషండేషు దేవదారువనేషు చ |
రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యస్తతస్తతః || ౧౪ ||

తతః సోమాశ్రమం గత్వా దేవగంధర్వసేవితమ్ |
కాలం నామ మహాసానుం పర్వతం తు గమిష్యథ || ౧౫ ||

మహత్సు తస్య శృంగేషు నిర్దరేషు గుహాసు చ |
విచినుధ్వం మహాభాగాం రామపత్నీం తతస్తతః || ౧౬ ||

తమతిక్రమ్య శైలేంద్రం హేమగర్భం మహాగిరిమ్ |
తతః సుదర్శనం నామ గంతుమర్హథ పర్వతమ్ || ౧౭ ||

తతో దేవసఖో నామ పర్వతః పతగాలయః |
నానాపక్షిగణాకీర్ణో వివిధద్రుమభూషితః || ౧౮ ||

తస్య కాననషండేషు నిర్ఝరేషు గుహాసు చ |
రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యస్తతస్తతః || ౧౯ ||

తమతిక్రమ్య చాకాశం సర్వతః శతయోజనమ్ |
అపర్వతనదీవృక్షం సర్వసత్త్వవివర్జితమ్ || ౨౦ ||

తం తు శీఘ్రమతిక్రమ్య కాంతారం రోమహర్షణమ్ |
కైలాసం పాండురం శైలం ప్రాప్య హృష్టా భవిష్యథ || ౨౧ ||

తత్ర పాండురమేఘాభం జాంబూనదపరిష్కృతమ్ |
కుబేరభవనం రమ్యం నిర్మితం విశ్వకర్మణా || ౨౨ ||

విశాలా నలినీ యత్ర ప్రభూతకమలోత్పలా |
హంసకారండవాకీర్ణా హ్యప్సరోగణసేవితా || ౨౩ ||

తత్ర వైశ్రవణో రాజా సర్వభూతనమస్కృతః |
ధనదో రమతే శ్రీమాన్ గుహ్యకైః సహ యక్షరాట్ || ౨౪ ||

తస్య చంద్రనికాశేషు పర్వతేషు గుహాసు చ |
రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యస్తతస్తతః || ౨౫ ||

క్రౌంచం తు గిరిమాసాద్య బిలం తస్య సుదుర్గమమ్ |
అప్రమత్తైః ప్రవేష్టవ్యం దుష్ప్రవేశం హి తత్ స్మృతమ్ || ౨౬ ||

వసంతి హి మహాత్మానస్తత్ర సూర్యసమప్రభాః |
దేవైరప్యర్చితాః సమ్యగ్దేవరూపా మహర్షయః || ౨౭ ||

కౌంచస్య తు గుహాశ్చాన్యాః సానూని శిఖారాణి చ |
నిర్దరాశ్చ నితంబాశ్చ విచేతవ్యాస్తతస్తతః || ౨౮ ||

క్రౌంచస్య శిఖరం చాపి నిరీక్ష్య చ తతస్తతః |
అవృక్షం కామశైలం చ మానసం విహగాలయమ్ || ౨౯ ||

న గతిస్తత్ర భూతానాం దేవదానవరక్షసామ్ |
స చ సర్వైర్విచేతవ్యః ససానుప్రస్థభూధరః || ౩౦ ||

క్రౌంచం గిరిమతిక్రమ్య మైనాకో నామ పర్వతః |
మయస్య భవనం యత్ర దానవస్య స్వయం కృతమ్ || ౩౧ ||

మైనాకస్తు విచేతవ్యః ససానుప్రస్థకందరః |
స్త్రీణామశ్వముఖీనాం చ నికేతాస్తత్ర తత్ర తు || ౩౨ ||

తం దేశం సమతిక్రమ్య ఆశ్రమం సిద్ధసేవితమ్ |
సిద్ధా వైఖానసాస్తత్ర వాలఖిల్యాశ్చ తాపసాః || ౩౩ ||

వంద్యాస్తే తు తపస్తిద్ధాస్తపసా వీతకల్మషాః |
ప్రష్టవ్యా చాపి సీతాయాః ప్రవృత్తిర్వినయాన్వితైః || ౩౪ ||

హేమపుష్కరసంఛన్నం తస్మిన్ వైఖానసం సరః |
తరుణాదిత్యసంకాశైర్హంసైర్విచరితం శుభైః || ౩౫ ||

ఔపవాహ్యః కుబేరస్య సార్వభౌమ ఇతి స్మృతః |
గజః పర్యేతి తం దేశం సదా సహ కరేణుభిః || ౩౬ ||

తత్సరః సమతిక్రమ్య నష్టచంద్రదివాకరమ్ |
అనక్షత్రగణం వ్యోమ నిష్పయోదమనాదితమ్ || ౩౭ ||

గభస్తిభిరివార్కస్య స తు దేశః ప్రకాశతే |
విశ్రామ్యద్భిస్తపఃసిద్ధైర్దేవకల్పైః స్వయంప్రభైః || ౩౮ ||

తం తు దేశమతిక్రమ్య శైలోదా నామ నిమ్నగా |
ఉభయోస్తీరయోస్తస్యాః కీచకా నామ వేణవః || ౩౯ ||

తే నయంతి పరం తీరం సిద్ధాన్ ప్రత్యానయంతి చ |
ఉత్తరాః కురవస్తత్ర కృతపుణ్యప్రతిశ్రయాః || ౪౦ ||

తతః కాంచనపద్మాభిః పద్మినీభిః కృతోదకాః |
నీలవైడూర్యపత్రాభిర్నద్యస్తత్ర సహస్రశః || ౪౧ ||

రక్తోత్పలవనైశ్చాత్ర మండితాశ్చ హిరణ్మయైః |
తరుణాదిత్యసదృశైర్భాంతి తత్ర జలాశయాః || ౪౨ ||

మహార్హమణిపత్రైశ్చ కాంచనప్రభకేసరైః |
నీలోత్పలవనైశ్చిత్రైః స దేశః సర్వతో వృతః || ౪౩ ||

నిస్తులాభిశ్చ ముక్తాభిర్మణిభిశ్చ మహాధనైః |
ఉద్భూతపులినాస్తత్ర జాతరూపైశ్చ నిమ్నగాః || ౪౪ ||

సర్వరత్నమయైశ్చిత్రైరవగాఢా నగోత్తమైః |
జాతరూపమయైశ్చాపి హుతాశనసమప్రభైః || ౪౫ ||

నిత్యపుష్పఫలాస్తత్ర నగాః పత్రరథాకులాః |
దివ్యాగంధరసస్పర్శాః సర్వకామాన్ స్రవంతి చ || ౪౬ ||

నానాకారాణి వాసాంసి ఫలంత్యన్యే నగోత్తమాః |
ముక్తావైడూర్యచిత్రాణి భూషణాని తథైవ చ || ౪౭ ||

స్త్రీణాం చాప్యనురూపాణి పురుషాణాం తథైవ చ |
సర్వర్తుసుఖసేవ్యాని ఫలంత్యన్యే నగోత్తమాః || ౪౮ ||

మహార్హాణి చ చిత్రాణి హైమాన్యన్యే నగోత్తమాః |
శయనాని ప్రసూయంతే చిత్రాస్తరణవంతి చ || ౪౯ ||

మనఃకాంతాని మాల్యాని ఫలంత్యత్రాపరే ద్రుమాః |
పానాని చ మహార్హాణి భక్ష్యాణి వివిధాని చ || ౫౦ ||

స్త్రియశ్చ గుణసంపన్నా రూపయౌవనలక్షితాః |
గంధర్వాః కిన్నరాః సిద్ధా నాగా విద్యాధరాస్తథా || ౫౧ ||

రమంతే సహితాస్తత్ర నారీభిర్భాస్కరప్రభాః |
సర్వే సుకృతకర్మాణః సర్వే రతిపరాయణాః || ౫౨ ||

సర్వే కామార్థసహితా వసంతి సహయోషితః |
గీతవాదిత్రనిర్ఘోషాః సోత్కృష్టహసితస్వనః || ౫౩ ||

శ్రూయతే సతతం తత్ర సర్వభూతమనోహరః |
తత్ర నాముదితః కశ్చిన్నాస్తి కశ్చిదసత్ప్రియః || ౫౪ ||

అహన్యహని వర్ధంతే గుణాస్తత్ర మనోరమాః |
సమతిక్రమ్య తం దేశముత్తరః పయసాం నిధిః || ౫౫ ||

తత్ర సోమగిరిర్నామ మధ్యే హేమమయో మహాన్ |
ఇంద్రలోకగతా యే చ బ్రహ్మలోకగతాశ్చ యే || ౫౬ ||

దేవాస్తం సమవేక్షంతే గిరిరాజం దివం గతాః |
స తు దేశో విసూర్యోఽపి తస్య భాసా ప్రకాశతే || ౫౭ ||

సూర్యలక్ష్మ్యాఽభివిజ్ఞేయస్తపతేవ వివస్వతా |
భగవానపి విశ్వాత్మా శంభురేకాదశాత్మకః || ౫౮ ||

బ్రహ్మా వసతి దేవేశో బ్రహ్మర్షిపరివారితః |
న కథంచన గంతవ్యం కురూణాముత్తరేణ వః || ౫౯ ||

అన్యేషామపి భూతానాం నాతిక్రామతి వై గతిః |
స హి సోమగిరిర్నామ దేవానామపి దుర్గమః || ౬౦ ||

తమాలోక్య తతః క్షిప్రముపావర్తితుమర్హథ |
ఏతావద్వానరైః శక్యం గంతుం వానరపుంగవాః || ౬౧ ||

అభాస్కరమమర్యాదం న జానీమస్తతః పరమ్ |
సర్వమేతద్విచేతవ్యం యన్మయా పరికీర్తితమ్ |
యదన్యదపి నోక్తం చ తత్రాపి క్రియతాం మతిః || ౬౨ ||

తతః కృతం దాశరథేర్మహత్ ప్రియం
మహత్తరం చాపి తతో మమ ప్రియమ్ |
కృతం భవిష్యత్యనిలానలోపమా
విదేహజాదర్శనజేన కర్మణా || ౬౩ ||

తతః కృతార్థాః సహితాః సబాంధావా
మయాఽర్చితాః సర్వగుణైర్మనోరమైః |
చరిష్యథోర్వీం ప్రతిశాంతశత్రవః
సహప్రియా భూతధరాః ప్లవంగమాః || ౬౪ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే కిష్కింధాకాండే త్రిచత్వారింశః సర్గః || ౪౩ ||


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణే కిష్కింధాకాండ చూడండి.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed