Ayodhya Kanda Sarga 34 – అయోధ్యాకాండ చతుస్త్రింశః సర్గః (౩౪)


|| దశరథసమాశ్వాసనమ్ ||

తతః కమలపత్రాక్షః శ్యామో నిరుదరో మహాన్ |
ఉవాచ రామస్తం సూతం పితురాఖ్యాహి మామితి || ౧ ||

స రామప్రేషితః క్షిప్రం సంతాపకలుషేంద్రియః |
ప్రవిశ్య నృపతిం సూతో నిఃశ్వసంతం దదర్శ హ || ౨ ||

ఉపరక్తమివాదిత్యం భస్మచ్ఛన్నమివానలమ్ |
తటాకమివ నిస్తోయమపశ్యజ్జగతీపతిమ్ || ౩ ||

ఆలోక్య తు మహాప్రాజ్ఞః పరమాకులచేతసమ్ |
రామమేవానుశోచంతం సూతః ప్రాంజలిరాసదత్ || ౪ ||

తం వర్ధయిత్వా రాజానం సూతః పూర్వం జయాశిషా |
భయవిక్లబయా వాచా మందయా శ్లక్ష్ణమబ్రవీత్ || ౫ ||

అయం స పురుషవ్యాఘ్రో ద్వారి తిష్ఠతి తే సుతః |
బ్రాహ్మణేభ్యో ధనం దత్త్వా సర్వం చైవోపజీవినామ్ || ౬ ||

స త్వా పశ్యతు భద్రం తే రామః సత్యపరాక్రమః |
సర్వాన్సుహృద ఆపృచ్ఛ్య త్వామిదానీం దిదృక్షతే || ౭ ||

గమిష్యతి మహారణ్యం తం పశ్య జగతీపతే |
వృతం రాజగుణైః సర్వైరాదిత్యమివ రశ్మిభిః || ౮ ||

స సత్యవాదీ ధర్మాత్మా గాంభీర్యాత్సాగరోపమః |
ఆకాశ ఇవ నిష్పంకో నరేంద్రః ప్రత్యువాచ తమ్ || ౯ ||

సుమంత్రానయ మే దారాన్యే కేచిదిహ మామకాః |
దారైః పరివృతః సర్వైర్ద్రష్టుమిచ్ఛామి రాఘవమ్ || ౧౦ || [ధార్మికమ్]

సోఽంతఃపురమతీత్యైవ స్త్రియస్తా వాక్యమబ్రవీత్ |
ఆర్యాహ్వయతి వో రాజాఽగమ్యతాం తత్ర మా చిరమ్ || ౧౧ ||

ఏవముక్తాః స్త్రియః సర్వాః సుమంత్రేణ నృపాజ్ఞయా |
ప్రచక్రముస్తద్భవనం భర్తురాజ్ఞాయ శాసనమ్ || ౧౨ ||

అర్ధసప్తశతాస్తాస్తు ప్రమదాస్తామ్రలోచనాః |
కౌసల్యాం పరివార్యాథ శనైర్జగ్ముర్ధృతవ్రతాః || ౧౩ ||

ఆగతేషు చ దారేషు సమవేక్ష్య మహీపతిః |
ఉవాచ రాజా తం సూతం సుమంత్రానయ మే సుతమ్ || ౧౪ ||

స సూతో రామమాదాయ లక్ష్మణం మైథిలీం తదా |
జగామాభిముఖస్తూర్ణం సకాశం జగతీపతేః || ౧౫ ||

స రాజా పుత్రమాయాంతం దృష్ట్వా దూరాత్కృతాంజలిమ్ |
ఉత్పపాతాసనాత్తూర్ణమార్తః స్త్రీజనసంవృతః || ౧౬ ||

సోఽభిదుద్రావ వేగేన రామం దృష్ట్వా విశాం‍పతిః |
తమసంప్రాప్య దుఃఖార్తః పపాత భువి మూర్ఛితః || ౧౭ ||

తం రామోఽభ్యపతత్క్షిప్రం లక్ష్మణశ్చ మహారథః |
విసంజ్ఞమివ దుఃఖేన సశోకం నృపతిం తదా || ౧౮ ||

స్త్రీసహస్రనినాదశ్చ సంజజ్ఞే రాజవేశ్మని |
హా హా రామేతి సహసా భూషణధ్వనిమూర్ఛితః || ౧౯ ||

తం పరిష్వజ్య బాహుభ్యాం తావుభౌ రామలక్ష్మణౌ |
పర్యంకే సీతయా సార్ధం రుదంతః సమవేశయన్ || ౨౦ ||

అథ రామో ముహూర్తేన లబ్ధసంజ్ఞం మహీపతిమ్ |
ఉవాచ ప్రాంజలిర్భూత్వా శోకార్ణవపరిప్లుతమ్ || ౨౧ ||

ఆపృచ్ఛే త్వాం మహారాజ సర్వేషామీశ్వరోఽసి నః |
ప్రస్థితం దండకారణ్యం పశ్య త్వం కుశలేన మామ్ || ౨౨ ||

లక్ష్మణం చానుజానీహి సీతా చాన్వేతి మాం వనమ్ |
కారణైర్బహుభిస్తథ్యైర్వార్యమాణౌ న చేచ్ఛతః || ౨౩ ||

అనుజానీహి సర్వాన్నః శోకముత్సృజ్య మానద |
లక్ష్మణం మాం చ సీతాం చ ప్రజాపతిరివ ప్రజాః || ౨౪ ||

ప్రతీక్షమాణమవ్యగ్రమనుజ్ఞాం జగతీపతేః |
ఉవాచ రాజా సంప్రేక్ష్య వనవాసాయ రాఘవమ్ || ౨౫ ||

అహం రాఘవ కైకేయ్యా వరదానేన మోహితః |
అయోధ్యాయాస్త్వమేవాద్య భవ రాజా నిగృహ్య మామ్ || ౨౬ ||

ఏవముక్తో నృపతినా రామో ధర్మభృతాం వరః |
ప్రత్యువాచాంజలిం కృత్వా పితరం వాక్యకోవిదః || ౨౭ ||

భవాన్వర్షసహస్రాయ పృథివ్యా నృపతే పతిః |
అహం త్వరణ్యే వత్స్యామి న మే కార్యం త్వయాఽనృతమ్ || ౨౮ ||

నవ పంచ చ వర్షాణి వనవాసే విహృత్య తే |
పునః పాదౌ గ్రహీష్యామి ప్రతిజ్ఞాంతే నరాధిప || ౨౯ ||

రుదన్నార్తః ప్రియం పుత్రం సత్యపాశేన సంయతః |
కైకేయ్యా చోద్యమానస్తు మిథో రాజా తమబ్రవీత్ || ౩౦ ||

శ్రేయసే వృద్ధయే తాత పునరాగమనాయ చ |
గచ్ఛస్వారిష్టమవ్యగ్రః పంథానమకుతోభయమ్ || ౩౧ ||

న హి సత్యాత్మనస్తాత ధర్మాభిమనసస్తవ |
వినివర్తయితుం బుద్ధిః శక్యతే రఘునందన || ౩౨ ||

అద్య త్విదానీం రజనీం పుత్ర మా గచ్ఛ సర్వథా |
ఏకాహదర్శనేనాపి సాధు తావచ్చరామ్యహమ్ || ౩౩ ||

మాతరం మాం చ సంపశ్యన్వసేమామద్య శర్వరీమ్ |
తర్పితః సర్వకామైస్త్వం శ్వః కాలే సాధయిష్యసి || ౩౪ ||

దుష్కరం క్రియతే పుత్ర సర్వథా రాఘవ త్వయా |
మత్ప్రియార్థం ప్రియాంస్త్యక్త్వా యద్యాసి విజనం వనమ్ || ౩౫ ||

న చైతన్మే ప్రియం పుత్ర శపే సత్యేన రాఘవ |
ఛన్నయా చలితస్త్వస్మి స్త్రియా ఛన్నాగ్నికల్పయా || ౩౬ ||

వంచనా యా తు లబ్ధా మే తాం త్వం నిస్తర్తుమిచ్ఛసి |
అనయా వృత్తసాదిన్యా కైకేయ్యాఽభిప్రచోదితః || ౩౭ ||

న చైతదాశ్చర్యతమం యత్త్వం జ్యేష్ఠః సుతో మమ |
అపానృతకథం పుత్ర పితరం కర్తుమిచ్ఛసి || ౩౮ ||

అథ రామస్తథా శ్రుత్వా పితురార్తస్య భాషితమ్ |
లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా దీనో వచనమబ్రవీత్ || ౩౯ ||

ప్రాప్స్యామి యానద్య గుణాన్కో మే శ్వస్తాన్ప్రదాస్యతి |
ఉపక్రమణమేవాతః సర్వకామైరహం వృణే || ౪౦ ||

ఇయం సరాష్ట్రా సజనా ధనధాన్యసమాకులా |
మయా విసృష్టా వసుధా భరతాయ ప్రదీయతామ్ || ౪౧ ||

వనవాసకృతా బుద్ధిర్న చ మేఽద్య చలిష్యతి |
యస్తుష్టేన వరో దత్తః కైకేయ్యై వరద త్వయా || ౪౨ ||

దీయతాం నిఖిలేనైవ సత్యస్త్వం భవ పార్థివ |
అహం నిదేశం భవతో యథోక్తమనుపాలయన్ || ౪౩ ||

చతుర్దశ సమా వత్స్యే వనే వనచరైః సహ |
మా విమర్శో వసుమతీ భరతాయ ప్రదీయతామ్ || ౪౪ ||

న హి మే కాంక్షితం రాజ్యం సుఖమాత్మని వా ప్రియమ్ |
యథానిదేశం కర్తుం వై తవైవ రఘునందన || ౪౫ ||

అపగచ్ఛతు తే దుఃఖం మా భూర్బాష్పపరిప్లుతః |
న హి క్షుభ్యతి దుర్ధర్షః సముద్రః సరితాం పతిః || ౪౬ ||

నైవాహం రాజ్యమిచ్ఛామి న సుఖం న చ మైథిలీమ్ |
నైవ సర్వానిమాన్కామాన్న స్వర్గం నైవ జీవితమ్ || ౪౭ ||

త్వామహం సత్యమిచ్ఛామి నానృతం పురుషర్షభ |
ప్రత్యక్షం తవ సత్యేన సుకృతేన చ తే శపే || ౪౮ ||

న చ శక్యం మయా తాత స్థాతుం క్షణమపి ప్రభో |
స శోకం ధారయస్వేమం న హి మేఽస్తి విపర్యయః || ౪౯ ||

అర్థితో హ్యస్మి కైకేయ్యా వనం గచ్ఛేతి రాఘవ |
మయా చోక్తం వ్రజామీతి తత్సత్యమనుపాలయే || ౫౦ ||

మా చోత్కంఠాం కృథా దేవ వనే రంస్యామహే వయమ్ |
ప్రశాంతహరిణాకీర్ణే నానాశకునినాదితే || ౫౧ ||

పితా హి దైవతం తాత దేవతానామపి స్మృతమ్ |
తస్మాద్దైవతమిత్యేవ కరిష్యామి పితుర్వచః || ౫౨ ||

చతుర్దశసు వర్షేషు గతేషు నరసత్తమ |
పునర్ద్రక్ష్యసి మాం ప్రాప్తం సంతాపోఽయం విముచ్యతామ్ || ౫౩ ||

యేన సంస్తంభనీయోఽయం సర్వో బాష్పగళో జనః |
స త్వం పురుషశార్దూల కిమర్థం విక్రియాం గతః || ౫౪ ||

పురం చ రాష్ట్రం చ మహీ చ కేవలా
మయా నిసృష్టా భరతాయ దీయతామ్ |
అహం నిదేశం భవతోఽనుపాలయ-
-న్వనం గమిష్యామి చిరాయ సేవితుమ్ || ౫౫ ||

మయా నిసృష్టాం భరతో మహీమిమాం
సశైలషండాం సపురాం సకాననామ్ |
శివాం సుసీమామనుశాస్తు కేవలం
త్వయా యదుక్తం నృపతే తథాఽస్తు తత్ || ౫౬ ||

న మే తథా పార్థివ ధీయతే మనో
మహత్సు కామేషు న చాత్మనః ప్రియే |
యథా నిదేశే తవ శిష్టసమ్మతే
వ్యపైతు దుఃఖం తవ మత్కృతేఽనఘ || ౫౭ ||

తదద్య నైవానఘ రాజ్యమవ్యయం
న సర్వకామాన్న సుఖం న మైథిలీమ్ |
న జీవితం త్వామనృతేన యోజయ-
-న్వృణీయ సత్యం వ్రతమస్తు తే తథా || ౫౮ ||

ఫలాని మూలాని చ భక్షయన్వనే
గిరీంశ్చ పశ్యన్సరితః సరాంసి చ |
వనం ప్రవిశ్యైవ విచిత్రపాదపం
సుఖీ భవిష్యామి తవాస్తు నిర్వృతిః || ౫౯ ||

ఏవం స రాజా వ్యసనాభిపన్నః
శోకేన దుఃఖేన చ తామ్యమానః |
ఆలింగ్య పుత్రం సువినష్టసంజ్ఞో
మోహం గతో నైవ చిచేష్ట కించిత్ || ౬౦ ||

దేవ్యస్తతః సంరురుదుః సమేతా-
-స్తాం వర్జయిత్వా నరదేవపత్నీమ్ |
రుదన్సుమంత్రోఽపి జగామ మూర్ఛాం
హాహాకృతం తత్ర బభూవ సర్వమ్ || ౬౧ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే చతుస్త్రింశః సర్గః || ౩౪ ||

అయోధ్యాకాండ పంచత్రింశః సర్గః (౩౫) >>


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణ అయోధ్యకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed