Read in తెలుగు / ಕನ್ನಡ / தமிழ் / देवनागरी / English (IAST)
|| కౌసల్యాలక్ష్మణప్రతిబోధనమ్ ||
తథా తు విలపంతీం తాం కౌసల్యాం రామమాతరమ్ |
ఉవాచ లక్ష్మణో దీనస్తత్కాలసదృశం వచః || ౧ ||
న రోచతే మమాప్యేతదార్యే యద్రాఘవో వనమ్ |
త్యక్త్వా రాజ్యశ్రియం గచ్ఛేత్ స్త్రియా వాక్యవశం గతః || ౨ ||
విపరీతశ్చ వృద్ధశ్చ విషయైశ్చ ప్రధర్షితః |
నృపః కిమివ న బ్రూయాచ్చోద్యమానః సమన్మథః || ౩ ||
నాస్యాపరాధం పశ్యామి నాపి దోషం తథావిధమ్ |
యేన నిర్వాస్యతే రాష్ట్రాద్వనవాసాయ రాఘవః || ౪ ||
న తం పశ్యామ్యహం లోకే పరోక్షమపి యో నరః |
స్వమిత్రోఽపి నిరస్తోఽపి యోఽస్య దోషముదాహరేత్ || ౫ ||
దేవకల్పమృజుం దాంతం రిపూణామపి వత్సలమ్ |
అవేక్షమాణః కో ధర్మం త్యజేత్పుత్రమకారణాత్ || ౬ ||
తదిదం వచనం రాజ్ఞః పునర్బాల్యముపేయుషః |
పుత్రః కో హృదయే కుర్యాద్రాజవృత్తమనుస్మరన్ || ౭ ||
యావదేవ న జానాతి కశ్చిదర్థమిమం నరః |
తావదేవ మయా సార్ధమాత్మస్థం కురు శాసనమ్ || ౮ ||
మయా పార్శ్వే సధనుషా తవ గుప్తస్య రాఘవ |
కః సమర్థోఽధికం కర్తుం కృతాంతస్యేవ తిష్ఠతః || ౯ ||
నిర్మనుష్యామిమాం సర్వామయోధ్యాం మనుజర్షభ |
కరిష్యామి శరైస్తీక్ష్ణైర్యది స్థాస్యతి విప్రియే || ౧౦ ||
భరతస్యాథ పక్ష్యో వా యో వాఽస్య హితమిచ్ఛతి |
సర్వానేతాన్వధిష్యామి మృదుర్హి పరిభూయతే || ౧౧ ||
ప్రోత్సాహితోఽయం కైకేయ్యా స దుష్టో యది నః పితా |
అమిత్రభూతో నిఃసంగం వధ్యతాం బధ్యతామపి || ౧౨ ||
గురోరప్యవలిప్తస్య కార్యాకార్యమజానతః |
ఉత్పథం ప్రతిపన్నస్య కార్యం భవతి శాసనమ్ || ౧౩ ||
బలమేష కిమాశ్రిత్య హేతుం వా పురుషర్షభ |
దాతుమిచ్ఛతి కైకేయ్యై రాజ్యం స్థితమిదం తవ || ౧౪ ||
త్వయా చైవ మయా చైవ కృత్వా వైరమనుత్తమమ్ |
కాఽస్య శక్తిః శ్రియం దాతుం భరతాయారిశాసన || ౧౫ ||
అనురక్తోఽస్మి భావేన భ్రాతరం దేవి తత్త్వతః |
సత్యేన ధనుషా చైవ దత్తేనేష్టేన తే శపే || ౧౬ ||
దీప్తమగ్నిమరణ్యం వా యది రామః ప్రవేక్ష్యతి |
ప్రవిష్టం తత్ర మాం దేవి త్వం పూర్వమవధారయ || ౧౭ ||
హరామి వీర్యాద్దుఃఖం తే తమః సూర్య ఇవోదితః |
దేవీ పశ్యతు మే వీర్యం రాఘవశ్చైవ పశ్యతు || ౧౮ ||
హనిష్యే పితరం వృద్ధం కైకేయ్యాసక్తమానసమ్ |
కృపణం చ స్థితం బాల్యే వృద్ధభావేన గర్హితమ్ || ౧౯ ||
ఏతత్తు వచనం శ్రుత్వా లక్ష్మణస్య మహాత్మనః |
ఉవాచ రామం కౌసల్యా రుదంతీ శోకలాలసా || ౨౦ ||
భ్రాతుస్తే వదతః పుత్ర లక్ష్మణస్య శ్రుతం త్వయా |
యదత్రానంతరం కార్యం కురుష్వ యది రోచతే || ౨౧ ||
న చాధర్మ్యం వచః శ్రుత్వా సపత్న్యా మమ భాషితమ్ |
విహాయ శోకసంతప్తాం గంతుమర్హసి మామితః || ౨౨ ||
ధర్మజ్ఞ యది ధర్మిష్ఠో ధర్మం చరితుమిచ్ఛసి |
శుశ్రూష మామిహస్థస్త్వం చర ధర్మమనుత్తమమ్ || ౨౩ ||
శుశ్రూషుర్జననీం పుత్రః స్వగృహే నియతో వసన్ |
పరేణ తపసా యుక్తః కాశ్యపస్త్రిదివం గతః || ౨౪ ||
యథైవ రాజా పూజ్యస్తే గౌరవేణ తథా హ్యహమ్ |
త్వాం నాహమనుజానామి న గంతవ్యమితో వనమ్ || ౨౫ ||
త్వద్వియోగాన్న మే కార్యం జీవితేన సుఖేన వా |
త్వయా సహ మమ శ్రేయస్తృణానామపి భక్షణమ్ || ౨౬ ||
యది త్వం యాస్యసి వనం త్యక్త్వా మాం శోకలాలసామ్ |
అహం ప్రాయమిహాసిష్యే న హి శక్ష్యామి జీవితుమ్ || ౨౭ ||
తతస్త్వం ప్రాప్స్యసే పుత్ర నిరయం లోకవిశ్రుతమ్ |
బ్రహ్మహత్యామివాధర్మాత్సముద్రః సరితాం పతిః || ౨౮ ||
విలపంతీం తదా దీనాం కౌసల్యాం జననీం తతః |
ఉవాచ రామో ధర్మాత్మా వచనం ధర్మసంహితమ్ || ౨౯ ||
నాస్తి శక్తిః పితుర్వాక్యం సమతిక్రమితుం మమ |
ప్రసాదయే త్వాం శిరసా గంతుమిచ్ఛామ్యహం వనమ్ || ౩౦ ||
ఋషిణా చ పితుర్వాక్యం కుర్వతా వ్రతచారిణా |
గౌర్హతా జానతా ధర్మం కండునాఽపి విపశ్చితా || ౩౧ ||
అస్మాకం చ కులే పూర్వం సగరస్యాజ్ఞయా పితుః |
ఖనద్భిః సాగరైర్భూమిమవాప్తః సుమహాన్వధః || ౩౨ ||
జామదగ్న్యేన రామేణ రేణుకా జననీ స్వయమ్ |
కృత్తా పరశునాఽరణ్యే పితుర్వచనకారిణా || ౩౩ ||
ఏతైరన్యైశ్చ బహుభిర్దేవి దేవసమైః కృతమ్ |
పితుర్వచనమక్లీబం కరిష్యామి పితుర్హితమ్ || ౩౪ ||
న ఖల్వేతన్మయైకేన క్రియతే పితృశాసనమ్ |
ఏతైరపి కృతం దేవి యే మయా తవ కీర్తితాః || ౩౫ ||
నాహం ధర్మమపూర్వం తే ప్రతికూలం ప్రవర్తయే |
పూర్వైరయమభిప్రేతో గతో మార్గోఽనుగమ్యతే || ౩౬ ||
తదేతత్తు మయా కార్యం క్రియతే భువి నాన్యథా |
పితుర్హి వచనం కుర్వన్న కశ్చిన్నామ హీయతే || ౩౭ ||
తామేవముక్త్వా జననీం లక్ష్మణం పునరబ్రవీత్ |
వాక్యం వాక్యవిదాం శ్రేష్ఠః శ్రేష్ఠః సర్వధనుష్మతామ్ || ౩౮ ||
తవ లక్ష్మణ జానామి మయి స్నేహమనుత్తమమ్ |
విక్రమం చైవ సత్త్వం చ తేజశ్చ సుదురాసదమ్ || ౩౯ ||
మమ మాతుర్మహద్దుఃఖమతులం శుభలక్షణ |
అభిప్రాయమవిజ్ఞాయ సత్యస్య చ శమస్య చ || ౪౦ ||
ధర్మో హి పరమో లోకే ధర్మే సత్యం ప్రతిష్ఠితమ్ |
ధర్మసంశ్రితమేతచ్చ పితుర్వచనముత్తమమ్ || ౪౧ ||
సంశ్రుత్య చ పితుర్వాక్యం మాతుర్వా బ్రాహ్మణస్య వా |
న కర్తవ్యం వృథా వీర ధర్మమాశ్రిత్య తిష్ఠతా || ౪౨ ||
సోఽహం న శక్ష్యామి పితుర్నియోగమతివర్తితుమ్ |
పితుర్హి వచనాద్వీర కైకేయ్యాఽహం ప్రచోదితః || ౪౩ ||
తదేనాం విసృజానార్యాం క్షత్రధర్మాశ్రితాం మతిమ్ |
ధర్మమాశ్రయ మా తైక్ష్ణ్యం మద్బుద్ధిరనుగమ్యతామ్ || ౪౪ ||
తమేవముక్త్వా సౌహార్దాద్భ్రాతరం లక్ష్మణాగ్రజః |
ఉవాచ భూయః కౌసల్యాం ప్రాంజలిః శిరసా నతః || ౪౫ ||
అనుమన్యస్వ మాం దేవి గమిష్యంతమితో వనమ్ |
శాపితాఽసి మమ ప్రాణైః కురు స్వస్త్యయనాని మే || ౪౬ ||
తీర్ణప్రతిజ్ఞశ్చ వనాత్పునరేష్యామ్యహం పురీమ్ |
యయాతిరివ రాజర్షిః పురా హిత్వా పునర్దివమ్ || ౪౭ ||
శోకః సంధార్యతాం మాతర్హృదయే సాధు మా శుచః |
వనవాసాదిహైష్యామి పునః కృత్వా పితుర్వచః || ౪౮ ||
త్వయా మయా చ వైదేహ్యా లక్ష్మణేన సుమిత్రయా |
పితుర్నియోగే స్థాతవ్యమేష ధర్మః సనాతనః || ౪౯ ||
అంబ సంహృత్య సంభారాన్ దుఃఖం హృది నిగృహ్య చ |
వనవాసకృతా బుద్ధిర్మమ ధర్మ్యాఽనువర్త్యతామ్ || ౫౦ ||
ఏతద్వచస్తస్య నిశమ్య మాతా
సుధర్మ్యమవ్యగ్రమవిక్లబం చ |
మృతేవ సంజ్ఞాం ప్రతిలభ్య దేవీ
సమీక్ష్య రామం పునరిత్యువాచ || ౫౧ ||
యథైవ తే పుత్ర పితా తథాఽహం
గురుః స్వధర్మేణ సుహృత్తయా చ |
న త్వానుజానామి న మాం విహాయ
సుదుఃఖితామర్హసి గంతుమేవమ్ || ౫౨ ||
కిం జీవితేనేహ వినా త్వయా మే
లోకేన వా కిం స్వధయాఽమృతేన |
శ్రేయో ముహూర్తం తవ సన్నిధానం
మమేహ కృత్స్నాదపి జీవలోకాత్ || ౫౩ ||
నరైరివోల్కాభిరపోహ్యమానో
మహాగజోఽధ్వానమనుప్రవిష్టః |
భూయః ప్రజజ్వాల విలాపమేనం
నిశమ్య రామః కరుణం జనన్యాః || ౫౪ ||
స మాతరం చైవ విసంజ్ఞకల్పా-
-మార్తం చ సౌమిత్రిమభిప్రతప్తమ్ |
ధర్మే స్థితో ధర్మ్యమువాచ వాక్యం
యథా స ఏవార్హతి తత్ర వక్తుమ్ || ౫౫ ||
అహం హి తే లక్ష్మణ నిత్యమేవ
జానామి భక్తిం చ పరాక్రమం చ |
మమ త్వభిప్రాయమసన్నిరీక్ష్య
మాత్రా సహాభ్యర్దసి మాం సుదుఃఖమ్ || ౫౬ ||
ధర్మార్థకామాః కిల తాత లోకే
సమీక్షితా ధర్మఫలోదయేషు |
తే తత్ర సర్వే స్యురసంశయం మే
భార్యేవ వశ్యాఽభిమతా సుపుత్రా || ౫౭ ||
యస్మింస్తు సర్వే స్యురసన్నివిష్టాః
ధర్మో యతః స్యాత్తదుపక్రమేత |
ద్వేష్యో భవత్యర్థపరో హి లోకే
కామాత్మతా ఖల్వపి న ప్రశస్తా || ౫౮ ||
గురుశ్చ రాజా చ పితా చ వృద్ధః
క్రోధాత్ప్రహర్షాద్యది వాపి కామాత్ |
యద్వ్యాదిశేత్కార్యమవేక్ష్య ధర్మం
కస్తం న కుర్యాదనృశంసవృత్తిః || ౫౯ ||
స వై న శక్నోమి పితుః ప్రతిజ్ఞా-
-మిమామకర్తుం సకలాం యథావత్ |
స హ్యావయోస్తాత గురుర్నియోగే
దేవ్యాశ్చ భర్తా స గతిః స ధర్మః || ౬౦ ||
తస్మిన్పునర్జీవతి ధర్మరాజే
విశేషతః స్వే పథి వర్తమానే |
దేవీ మయా సార్ధమితోఽపగచ్ఛే-
-త్కథం స్విదన్యా విధవేవ నారీ || ౬౧ ||
సా మాఽనుమన్యస్వ వనం వ్రజంతం
కురుష్వ నః స్వస్త్యయనాని దేవి |
యథా సమాప్తే పునరావ్రజేయం
యథా హి సత్యేన పునర్యయాతిః || ౬౨ ||
యశో హ్యహం కేవలరాజ్యకారణా-
-న్న పృష్ఠతః కర్తుమలం మహోదయమ్ |
అదీర్ఘకాలే న తు దేవి జీవితే
వృణేఽవరామద్య మహీమధర్మతః || ౬౩ ||
ప్రసాదయన్నరవృషభః స్వమాతరం
పరాక్రమాజ్జిగమిషురేవ దండకాన్ |
అథానుజం భృశమనుశాస్య దర్శనం
చకార తాం హృది జననీం ప్రదక్షిణమ్ || ౬౪ ||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకవింశః సర్గః || ౨౧ ||
అయోధ్యాకాండ ద్వావింశః సర్గః (౨౨) >>
సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణ అయోధ్యకాండ చూడండి.
గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.
Chant other stotras in తెలుగు, ಕನ್ನಡ, தமிழ், देवनागरी, english.
Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.
