Kishkindha Kanda Sarga 31 – కిష్కింధాకాండ ఏకత్రింశః సర్గః (౩౧)


|| లక్ష్మణక్రోధః ||

స కామినం దీనమదీనసత్త్వం
శోకాభిపన్నం సముదీర్ణకోపమ్ |
నరేంద్రసూనుర్నరదేవపుత్రం
రామానుజః పూర్వజమిత్యువాచ || ౧ ||

న వానరః స్థాస్యతి సాధువృత్తే
న మంస్యతే కర్మఫలానుషంగాన్ |
న భోక్ష్యతే వానరరాజ్యలక్ష్మీం
తథా హి నాభిక్రమతేఽస్య బుద్ధిః || ౨ ||

మతిక్షయాద్గ్రామ్యసుఖేషు సక్త-
-స్తవ ప్రసాదాప్రతికారబుద్ధిః |
హతోఽగ్రజం పశ్యతు వీర తస్య
న రాజ్యమేవం విగుణస్య దేయమ్ || ౩ ||

న ధారయే కోపముదీర్ణవేగం
నిహన్మి సుగ్రీవమసత్యమద్య |
హరిప్రవీరైః సహ వాలిపుత్రో
నరేంద్రపత్న్యా విచయం కరోతు || ౪ ||

తమాత్తబాణాసనముత్పతంతం
నివేదితార్థం రణచండకోపమ్ |
ఉవాచ రామః పరవీరహంతా
స్వవేక్షితం సానునయం చ వాక్యమ్ || ౫ ||

న హి వై త్వద్విధో లోకే పాపమేవం సమాచరేత్ |
పాపమార్యేణ యో హంతి స వీరః పురుషోత్తమః || ౬ ||

నేదమద్య త్వయా గ్రాహ్యం సాధువృత్తేన లక్ష్మణ |
తాం ప్రీతిమనువర్తస్వ పూర్వవృత్తం చ సంగతమ్ || ౭ ||

సామోపహితయా వాచా రూక్షాణి పరివర్జయన్ |
వక్తుమర్హసి సుగ్రీవం వ్యతీతం కాలపర్యయే || ౮ ||

సోఽగ్రజేనానుశిష్టార్థో యథావత్పురుషర్షభః |
ప్రవివేశ పురీం వీరో లక్ష్మణః పరవీరహా || ౯ ||

తతః శుభమతిః ప్రాజ్ఞో భ్రాతుః ప్రియహితే రతః |
లక్ష్మణః ప్రతిసంరబ్ధో జగామ భవనం కపేః || ౧౦ ||

శక్రబాణాసనప్రఖ్యం ధనుః కాలాంతకోపమః |
ప్రగృహ్య గిరిశృంగాభం మందరః సానుమానివ || ౧౧ ||

యథోక్తకారీ వచనముత్తరం చైవ సోత్తరమ్ |
బృహస్పతిసమో బుద్ధ్యా మత్త్వా రామానుజస్తథా || ౧౨ ||

కామక్రోధసముత్థేన భ్రాతుః కోపాగ్నినా వృతః |
ప్రభంజన ఇవాప్రీతః ప్రయయౌ లక్ష్మణస్తదా || ౧౩ ||

సాలతాలాశ్వకర్ణాంశ్చ తరసా పాతయన్ బహూన్ |
పర్యస్యన్ గిరికూటాని ద్రుమానన్యాంశ్చ వేగతః || ౧౪ ||

శిలాశ్చ శకలీకుర్వన్ పద్భ్యాం గజ ఇవాశుగః |
దూరమేకపదం త్యక్త్వా యయౌ కార్యవశాద్ద్రుతమ్ || ౧౫ ||

తామపశ్యద్బలాకీర్ణాం హరిరాజమహాపురీమ్ |
దుర్గామిక్ష్వాకుశార్దూలః కిష్కింధాం గిరిసంకటే || ౧౬ ||

రోషాత్ ప్రస్ఫురమాణోష్ఠః సుగ్రీవం ప్రతి లక్ష్మణః |
దదర్శ వానరాన్ భీమాన్ కిష్కింధాయా బహిశ్చరాన్ || ౧౭ ||

తం దృష్ట్వా వానరాః సర్వే లక్ష్మణం పురుషర్షభమ్ |
శైలశృంగాణి శతశః ప్రవృద్ధాంశ్చ మహీరుహాన్ || ౧౮ ||

జగృహుః కుంజరప్రఖ్యా వానరాః పర్వతాంతరే |
తాన్ గృహీతప్రహరణాన్ హరీన్ దృష్ట్వా తు లక్ష్మణః || ౧౯ ||

బభూవ ద్విగుణం క్రుద్ధో వహ్నింధన ఇవానలః |
తం తే భయపరీతాంగాః క్రుద్ధం దృష్ట్వా ప్లవంగమాః || ౨౦ ||

కాలమృత్యుయుగాంతాభం శతశో విద్రుతా దిశః |
తతః సుగ్రీవభవనం ప్రవిశ్య హరిపుంగవాః || ౨౧ ||

క్రోధమాగమనం చైవ లక్ష్మణస్య న్యవేదయన్ |
తారయా సహితః కామీ సక్తః కపివృషో రహః || ౨౨ ||

న తేషాం కపివీరాణాం శుశ్రావ వచనం తదా |
తతః సచివసందిష్టా హరయో రోమహర్షణాః || ౨౩ ||

గిరికుంజరమేఘాభా నగర్యా నిర్యయుస్తదా |
నఖదంష్ట్రాయుధా ఘోరాః సర్వే వికృతదర్శనాః || ౨౪ ||

సర్వే శార్దూలదర్పాశ్చ సర్వే చ వికృతాననాః |
దశనాగబలాః కేచిత్కేచిద్దశగుణోత్తరాః || ౨౫ ||

కేచిన్నాగసహస్రస్య బభూవుస్తుల్యవిక్రమాః |
కృత్స్నాం హి కపిభిర్వ్యాప్తాం ద్రుమహస్తైర్మహాబలైః || ౨౬ ||

అపశ్యల్లక్ష్మణః క్రుద్ధః కిష్కంధాం తాం దురసదామ్ |
తతస్తే హరయః సర్వే ప్రాకారపరిఘాంతరాత్ || ౨౭ ||

నిష్క్రమ్యోదగ్రసత్త్వాస్తు తస్థురావిష్కృతం తదా |
సుగ్రీవస్య ప్రమాదం చ పూర్వజస్యార్థమాత్మవాన్ || ౨౮ ||

బుద్ధ్వా కోపవశం వీరః పునరేవ జగామ సః |
స దీర్ఘోష్ణమహోచ్ఛ్వాసః కోపసంరక్తలోచనః || ౨౯ ||

బభూవ నరశార్దూలః సధూమ ఇవ పావకః |
బాణశల్యస్ఫురజ్జిహ్వః సాయకాసనభోగవాన్ || ౩౦ ||

స్వతేజోవిషసంఘాతః పంచాస్య ఇవ పన్నగః |
తం దీప్తమివ కాలాగ్నిం నాగేంద్రమివ కోపితమ్ || ౩౧ ||

సమాసాద్యాంగదస్త్రాసాద్విషాదమగమద్భృశమ్ |
సోఽంగదం రోషతామ్రాక్షః సందిదేశ మహాయశాః || ౩౨ ||

సుగ్రీవః కథ్యతాం వత్స మమాగమనమిత్యుత |
ఏష రామానుజః ప్రాప్తస్త్వత్సకాశమరిందమః || ౩౩ ||

భ్రాతుర్వ్యసనసంతప్తో ద్వారి తిష్ఠతి లక్ష్మణః |
తస్య వాక్యే యది రుచిః క్రియతాం సాధు వానర || ౩౪ ||

ఇత్యుక్త్వా శీఘ్రమాగచ్ఛ వత్స వాక్యమిదం మమ |
లక్ష్మణస్య వచః శ్రుత్వా శోకావిష్టోఽంగదోఽబ్రవీత్ |
పితుః సమీపమాగమ్య సౌమిత్రిరయమాగతః || ౩౫ ||

అథాంగదస్తస్య వచో నిశమ్య
సంభ్రాంతభావః పరిదీనవక్త్రః |
నిర్గత్య తూర్ణం నృపతేస్తరస్వీ
తతః రుమాయాశ్చరణౌ వవందే || ౩౬ ||

సంగృహ్య పాదౌ పితురగ్ర్యతేజా
జగ్రాహ మాతుః పునరేవ పాదౌ |
పాదౌ రుమాయాశ్చ నిపీడయిత్వా
నివేదయామాస తతస్తమర్థమ్ || ౩౭ ||

స నిద్రామదసంవీతో వానరో న విబుద్ధవాన్ |
బభూవ మదమత్తశ్చ మదనేన చ మోహితః || ౩౮ ||

తతః కిలకిలాం చక్రుర్లక్ష్మణం ప్రేక్ష్య వానరాః |
ప్రసాదయంతస్తం క్రుద్ధం భయమోహితచేతసః || ౩౯ ||

తే మహౌఘనిభం దృష్ట్వా వజ్రాశనిసమస్వనమ్ |
సింహనాదం సమం చక్రుర్లక్ష్మణస్య సమీపతః || ౪౦ ||

తేన శబ్దేన మహతా ప్రత్యబుధ్యత వానరః |
మదవిహ్వలతామ్రాక్షో వ్యాకులస్రగ్విభూషణః || ౪౧ ||

అథాంగదవచః శ్రుత్వా తేనైవ చ సమాగతౌ |
మంత్రిణౌ వానరేంద్రస్య సమ్మతౌదారదర్శినౌ || ౪౨ ||

ప్లక్షశ్చైవ ప్రభావశ్చ మంత్రిణావర్థధర్మయోః |
వక్తుముచ్చావచం ప్రాప్తం లక్ష్మణం తౌ శశంసతుః || ౪౩ ||

ప్రసాదయిత్వా సుగ్రీవం వచనైః సామనిశ్చితైః |
ఆసీనం పర్యుపాసీనౌ యథా శక్రం మరుత్పతిమ్ || ౪౪ ||

సత్యసంధౌ మహాభాగౌ భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ |
వయస్యభావం సంప్రాప్తౌ రాజ్యార్హౌ రాజ్యదాయినౌ || ౪౫ ||

తయోరేకో ధనుష్పాణిర్ద్వారి తిష్ఠతి లక్ష్మణః |
యస్య భీతాః ప్రవేపంతో నాదాన్ ముంచంతి వానరాః || ౪౬ ||

స ఏష రాఘవభ్రాతా లక్ష్మణో వాక్యసారథిః |
వ్యవసాయరథః ప్రాప్తస్తస్య రామస్య శాసనాత్ || ౪౭ ||

అయం చ దయితో రాజంస్తారాయాస్తనయోఽంగదః |
లక్ష్మణేన సకాశం తే ప్రేషితస్త్వరయాఽనఘ || ౪౮ ||

సోఽయం రోషపరీతాక్షో ద్వారి తిష్ఠతి వీర్యవాన్ |
వానరాన్వానరపతే చక్షుషా నిర్దహన్నివ || ౪౯ ||

తస్య మూర్ధ్నా ప్రణమ్య త్వం సపుత్రః సహ బంధుభిః |
గచ్ఛ శీఘ్రం మహారాజ రోషో హ్యస్య నివర్త్యతామ్ || ౫౦ ||

యదాహ రామో ధర్మాత్మా తత్కురుష్వ సమాహితః |
రాజంస్తిష్ఠ స్వసమయే భవ సత్యప్రతిశ్రవః || ౫౧ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే కిష్కింధాకాండే ఏకత్రింశః సర్గః || ౩౧ ||


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణే కిష్కింధాకాండ చూడండి.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed