Ayodhya Kanda Sarga 23 – అయోధ్యాకాండ త్రయోవింశః సర్గః (౨౩)


|| లక్ష్మణక్రోధః ||

ఇతి బ్రువతి రామే తు లక్ష్మణోఽధశ్శిరా ముహుః |
శ్రుత్వా మధ్యం జగామేవ మనసా దుఃఖహర్షయోః || ౧ ||

తదా తు బద్ధ్వా భ్రుకుటీం భ్రువోర్మధ్యే నరర్షభః |
నిశశ్వాస మహాసర్పో బిలస్థ ఇవ రోషితః || ౨ ||

తస్య దుష్ప్రతివీక్షం తద్భృకుటీసహితం తదా |
బభౌ క్రుద్ధస్య సింహస్య ముఖస్య సదృశం ముఖమ్ || ౩ ||

అగ్రహస్తం విధున్వంస్తు హస్తిహస్తమివాత్మనః |
తిర్యగూర్ధ్వం శరీరే చ పాతయిత్వా శిరోధరామ్ || ౪ ||

అగ్రాక్ష్ణా వీక్షమాణస్తు తిర్యగ్భ్రాతరమబ్రవీత్ |
అస్థానే సంభ్రమో యస్య జాతో వై సుమహానయమ్ || ౫ ||

ధర్మదోషప్రసంగేన లోకస్యానతిశంకయా |
కథం హ్యేతదసంభ్రాంతస్త్వద్విధో వక్తుమర్హతి || ౬ ||

యథా దైవమశౌండీరం శౌండీర క్షత్రియర్షభ |
కిం నామ కృపణం దైవమశక్తమభిశంససి || ౭ ||

పాపయోస్తే కథం నామ తయోః శంకా న విద్యతే |
సంతి ధర్మోపధాః శ్లక్ష్ణా ధర్మాత్మన్కిం న బుధ్యసే || ౮ ||

తయోః సుచరితం స్వార్థం శాఠ్యాత్పరిజిహీర్షతోః |
యది నైవం వ్యవసితం స్యాద్ధి ప్రాగేవ రాఘవ || ౯ ||

తయోః ప్రాగేవ దత్తశ్చ స్యాద్వరః ప్రకృతశ్చ సః |
లోకవిద్విష్టమారబ్ధం త్వదన్యస్యాభిషేచనమ్ || ౧౦ ||

నోత్సహే సహితుం వీర తత్ర మే క్షంతుమర్హసి |
యేనేయమాగతా ద్వైధం తవ బుద్ధిర్మహామతే || ౧౧ ||

స హి ధర్మో మమ ద్వేష్యః ప్రసంగాద్యస్య ముహ్యసి |
కథం త్వం కర్మణా శక్తః కైకేయీవశవర్తినః || ౧౨ ||

కరిష్యసి పితుర్వాక్యమధర్మిష్ఠం విగర్హితమ్ |
యద్యయం కిల్బిషాద్భేదః కృతోఽప్యేవం న గృహ్యతే || ౧౩ ||

జాయతే తత్ర మే దుఃఖం ధర్మసంగశ్చ గర్హితః |
మనసాఽపి కథం కామం కుర్యాస్త్వం కామవృత్తయోః || ౧౪ ||

తయోస్త్వహితయోర్నిత్యం శత్ర్వోః పిత్రభిధానయోః |
యద్యపి ప్రతిపత్తిస్తే దైవీ చాపి తయోర్మతమ్ || ౧౫ ||

తథాఽప్యుపేక్షణీయం తే న మే తదపి రోచతే |
విక్లబో వీర్యహీనో యః స దైవమనువర్తతే || ౧౬ ||

వీరాః సంభావితాత్మానో న దైవం పర్యుపాసతే |
దైవం పురుషకారేణ యః సమర్థః ప్రబాధితుమ్ || ౧౭ ||

న దైవేన విపన్నార్థః పురుషః సోఽవసీదతి |
ద్రక్ష్యంతి త్వద్య దైవస్య పౌరుషం పురుషస్య చ || ౧౮ ||

దైవమానుషయోరద్య వ్యక్తా వ్యక్తిర్భవిష్యతి |
అద్య మత్పౌరుషహతం దైవం ద్రక్ష్యంతి వై జనాః || ౧౯ ||

యద్దైవాదాహతం తేఽద్య దృష్టం రాజ్యాభిషేచనమ్ |
అత్యంకుశమివోద్దామం గజం మదబలోద్ధతమ్ || ౨౦ ||

ప్రధావితమహం దైవం పౌరుషేణ నివర్తయే |
లోకపాలాః సమస్తాస్తే నాద్య రామాభిషేచనమ్ || ౨౧ ||

న చ కృత్స్నాస్త్రయో లోకాః విహన్యుః కిం పునః పితా |
యైర్వివాసస్తవారణ్యే మిథో రాజన్సమర్థితః || ౨౨ ||

అరణ్యే తే వివత్స్యంతి చతుర్దశ సమాస్తథా |
అహం తదాశాం ఛేత్స్యామి పితుస్తస్యాశ్చ యా తవ || ౨౩ ||

అభిషేకవిఘాతేన పుత్రరాజ్యాయ వర్తతే |
మద్బలేన విరుద్ధాయ న స్యాద్దైవబలం తథా || ౨౪ ||

ప్రభవిష్యతి దుఃఖాయ యథోగ్రం పౌరుషం మమ |
ఊర్ధ్వం వర్షసహస్రాంతే ప్రజాపాల్యమనంతరమ్ || ౨౫ ||

ఆర్యపుత్రాః కరిష్యంతి వనవాసం గతే త్వయి |
పూర్వం రాజర్షివృత్త్యా హి వనవాసో విధీయతే || ౨౬ ||

ప్రజా నిక్షిప్య పుత్రేషు పుత్రవత్పరిపాలనే |
స చేద్రాజన్యనేకాగ్రే రాజ్యవిభ్రమశంకయా || ౨౭ ||

నైవమిచ్ఛసి ధర్మాత్మన్రాజ్యం రామ త్వమాత్మని |
ప్రతిజానే చ తే వీర మా భూవం వీరలోకభాక్ || ౨౮ ||

రాజ్యం చ తవ రక్షేయమహం వేలేవ సాగరమ్ |
మంగళైరభిషించస్వ తత్ర త్వం వ్యాపృతో భవ || ౨౯ ||

అహమేకో మహీపాలానలం వారయితుం బలాత్ |
న శోభార్థావిమౌ బాహూ న ధనుర్భూషణాయ మే || ౩౦ ||

నాసిరాబంధనార్థాయ న శరాః స్తంభహేతవః |
అమిత్రదమనార్థం మే సర్వమేతచ్చతుష్టయమ్ || ౩౧ ||

న చాహం కామయేఽత్యర్థం యః స్యాచ్ఛత్రుర్మతో మమ |
అసినా తీక్ష్ణధారేణ విద్యుచ్చలితవర్చసా || ౩౨ ||

ప్రగృహీతేన వై శత్రుం వజ్రిణం వా న కల్పయే |
ఖడ్గనిష్పేషనిష్పిష్టైర్గహనా దుశ్చరా చ మే || ౩౩ ||

హస్త్యశ్వనరహస్తోరుశిరోభిర్భవితా మహీ |
ఖడ్గధారాహతా మేఽద్య దీప్యమానా ఇవాద్రయః || ౩౪ ||

పతిష్యంతి ద్విపా భూమౌ మేఘా ఇవ సవిద్యుతః |
బద్ధగోధాంగులిత్రాణే ప్రగృహీతశరాసనే || ౩౫ ||

కథం పురుషమానీ స్యాత్పురుషాణాం మయి స్థితే |
బహుభిశ్చైకమత్యస్యన్నైకేన చ బహూన్ జనాన్ || ౩౬ ||

వినియోక్ష్యామ్యహం బాణాన్ నృవాజిగజమర్మసు |
అద్య మేఽస్త్రప్రభావస్య ప్రభావః ప్రభవిష్యతి || ౩౭ ||

రాజ్ఞశ్చాప్రభుతాం కర్తుం ప్రభుత్వం చ తవ ప్రభో |
అద్య చందనసారస్య కేయురామోక్షణస్య చ || ౩౮ ||

వసూనాం చ విమోక్షస్య సుహృదాం పాలనస్య చ |
అనురూపావిమౌ బాహూ రామ కర్మ కరిష్యతః |
అభిషేచనవిఘ్నస్య కర్తౄణాం తే నివారణే || ౩౯ ||

బ్రవీహి కోఽద్యైవ మయా వియుజ్యతాం
తవాసుహృత్ప్రాణయశః సుహృజ్జనైః |
యథా తవేయం వసుధా వశే భవే-
-త్తథైవ మాం శాధి తవాస్మి కింకరః || ౪౦ ||

విమృజ్య బాష్పం పరిసాంత్వ్య చాసకృ-
-త్స లక్ష్మణం రాఘవవంశవర్ధనః |
ఉవాచ పిత్ర్యే వచనే వ్యవస్థితం
నిబోధ మామేవ హి సౌమ్య సత్పథే || ౪౧ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే త్రయోవింశః సర్గః || ౨౩ ||

అయోధ్యాకాండ చతుర్వింశః సర్గః (౨౪) >>


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణ అయోధ్యకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed