Kishkindha Kanda Sarga 33 – కిష్కింధాకాండ త్రయస్త్రింశః సర్గః (౩౩)


|| తారాసాంత్వవచనమ్ ||

అథ ప్రతిసమాదిష్టో లక్ష్మణః పరవీరహా |
ప్రవివేశ గుహాం రమ్యాం కిష్కింధాం రామశాసనాత్ || ౧ ||

ద్వారస్థా హరయస్తత్ర మహాకాయా మహాబలాః |
బభూవుర్లక్ష్మణం దృష్ట్వా సర్వే ప్రాంజలయః స్థితాః || ౨ ||

నిఃశ్వసంతం తు తం దృష్ట్వా క్రుద్ధం దశరథాత్మజమ్ |
బభూవుర్హరయస్త్రస్తా న చైనం పర్యవారయన్ || ౩ ||

స తాం రత్నమయీం శ్రీమాన్ దివ్యాం పుష్పితకాననామ్ |
రమ్యాం రత్నసమాకీర్ణాం దదర్శ మహతీం గుహామ్ || ౪ ||

హర్మ్యప్రాసాదసంబాధాం నానాపణ్యోపశోభితామ్ |
సర్వకామఫలైర్వృక్షైః పుష్పితైరుపశోభితామ్ || ౫ ||

దేవగంధర్వపుత్రైశ్చ వానరైః కామరూపిభిః |
దివ్యమాల్యాంబరధరైః శోభితాం ప్రియదర్శనైః || ౬ ||

చందనాగరుపద్మానాం గంధైః సురభిగంధినామ్ |
మైరేయాణాం మధూనాం చ సమ్మోదితమహాపథామ్ || ౭ ||

వింధ్యమేరుగిరిప్రఖ్యైః ప్రాసాదైరుపశోభితామ్ |
దదర్శ గిరినద్యశ్చ విమలాస్తత్ర రాఘవః || ౮ ||

అంగదస్య గృహం రమ్యం మైందస్య ద్వివిదస్య చ |
గవయస్య గవాక్షస్య గజస్య శరభస్య చ || ౯ ||

విద్యున్మాలేశ్చ సంపాతేః సూర్యాక్షస్య హనూమతః |
వీరబాహోః సుబాహోశ్చ నలస్య చ మహాత్మనః || ౧౦ ||

కుముదస్య సుషేణస్య తారజాంబవతోస్తథా |
దధివక్త్రస్య నీలస్య సుపాటలసునేత్రయోః || ౧౧ ||

ఏతేషాం కపిముఖ్యానాం రాజమార్గే మహాత్మనామ్ |
దదర్శ గృహముఖ్యాని మహాసారాణి లక్ష్మణః || ౧౨ ||

పాండురాభ్రప్రకాశాని దివ్యమాల్యయుతాని చ |
ప్రభూతధనాధాన్యాని స్త్రీరత్నైః శోభితాని చ || ౧౩ ||

పాండురేణ తు సాలేన పరిక్షిప్తం దురాసదమ్ |
వానరేంద్రగృహం రమ్యం మహేంద్రసదనోపమమ్ || ౧౪ ||

శుక్లైః ప్రాసాదశిఖరైః కైలాసశిఖరోపమైః |
సర్వకామఫలైర్వృక్షైః పుష్పితైరుపశోభితమ్ || ౧౫ ||

మహేంద్రదత్తైః శ్రీమద్భిర్నీలజీమూతసన్నిభైః |
దివ్యపుష్పఫలైర్వృక్షైః శీతచ్ఛాయైర్మనోహరైః || ౧౬ ||

హరిభిః సంవృతద్వారం బలిభిః శస్త్రపాణిభిః |
దివ్యమాల్యావృతం శుభ్రం తప్తకాంచనతోరణమ్ || ౧౭ ||

సుగ్రీవస్య గృహం రమ్యం ప్రవివేశ మహాబలః |
అవార్యమాణః సౌమిత్రిర్మహాభ్రమివ భాస్కరః || ౧౮ ||

స సప్త కక్ష్యా ధర్మాత్మా నానాజనసమాకులాః |
ప్రవిశ్య సుమహద్గుప్తం దదర్శాంతఃపురం మహత్ || ౧౯ ||

హైమరాజతపర్యంకైర్బహుభిశ్చ వరాసనైః |
మహార్హాస్తరణోపేతైస్తత్ర తత్రోపశోభితమ్ || ౨౦ ||

ప్రవిశన్నేవ సతతం శుశ్రావ మధురస్వరమ్ |
తంత్రీగీతసమాకీర్ణం సమగీతపదాక్షరమ్ || ౨౧ ||

బహ్వీశ్చ వివిధాకారా రూపయౌవనగర్వితాః |
స్త్రియః సుగ్రీవభవనే దదర్శ స మహాబలః || ౨౨ ||

దృష్ట్వాఽభిజనసంపన్నాశ్చిత్రమాల్యకృతస్రజః |
ఫలమాల్యకృతవ్యగ్రా భూషణోత్తమభూషితాః || ౨౩ ||

నాతృప్తాన్నాపి చావ్యగ్రాన్నానుదాత్తపరిచ్ఛదాన్ |
సుగ్రీవానుచరాంశ్చాపి లక్షయామాస లక్ష్మణః || ౨౪ ||

కూజితం నూపురాణాం చ కాంచీనాం నినదం తథా |
సన్నిశమ్య తతః శ్రీమాన్ సౌమిత్రిర్లజ్జితోఽభవత్ || ౨౫ ||

రోషవేగప్రకుపితః శ్రుత్వా చాభరణస్వనమ్ |
చకార జ్యాస్వనం వీరో దిశః శబ్దేన పూరయన్ || ౨౬ ||

చారిత్రేణ మహాబాహురపకృష్టః స లక్ష్మణః |
తస్థావేకాంతమాశ్రిత్య రామశోకసమన్వితః || ౨౭ ||

తేన చాపస్వనేనాథ సుగ్రీవః ప్లవగాధిపః |
విజ్ఞాయాఽఽగమనం త్రస్తః సంచచాల వరాసనాత్ || ౨౮ ||

అంగదేన యథా మహ్యం పురస్తాత్ప్రతివేదితమ్ |
సువ్యక్తమేష సంప్రాప్తః సౌమిత్రిర్భ్రాతృవత్సలః || ౨౯ ||

అంగదేన సమాఖ్యాతం జ్యాస్వనేన చ వానరః |
బుబుధే లక్ష్మణం ప్రాప్తం ముఖం చాస్య వ్యశుష్యత || ౩౦ ||

తతస్తారాం హరిశ్రేష్ఠః సుగ్రీవః ప్రియదర్శనామ్ |
ఉవాచ హితమవ్యగ్రస్త్రాససంభ్రాంతమానసః || ౩౧ ||

కిన్ను తత్కారణం సుభ్రు ప్రకృత్యా మృదుమానసః |
సరోష ఇవ సంప్రాప్తో యేనాయం రాఘవానుజః || ౩౨ ||

కిం పశ్యసి కుమారస్య రోషస్థానమనిందితే |
న ఖల్వకారణే కోపమాహరేన్నరసత్తమః || ౩౩ ||

యదస్య కృతమస్మాభిర్బుధ్యసే కించిదప్రియమ్ |
తద్బుద్ధ్యా సంప్రధార్యాశు క్షిప్రమర్హసి భాషితుమ్ || ౩౪ ||

అథవా స్వయమేవైనం ద్రష్టుమర్హసి భామిని |
వచనైః సాంత్వయుక్తైశ్చ ప్రసాదయితుమర్హసి || ౩౫ ||

త్వద్దర్శనవిశుద్ధాత్మా న స కోపం కరిష్యతి |
న హి స్త్రీషు మహాత్మానః క్వచిత్కుర్వంతి దారుణమ్ || ౩౬ ||

త్వయా సాంత్వైరుపక్రాంతం ప్రసన్నేంద్రియమానసమ్ |
తతః కమలపత్రాక్షం ద్రక్ష్యామ్యహమరిందమమ్ || ౩౭ ||

సా ప్రస్ఖలంతీ మదవిహ్వలాక్షీ
ప్రలంబకాంచీగుణహేమసూత్రా |
సులక్షణా లక్ష్మణసన్నిధానం
జగామ తారా నమితాంగయష్టిః || ౩౮ ||

స తాం సమీక్ష్యైవ హరీశపత్నీం
తస్థావుదాసీనతయా మహాత్మా |
అవాఙ్ముఖోఽభూన్మనుజేంద్రపుత్రః
స్త్రీసన్నికర్షాద్వినివృత్తకోపః || ౩౯ ||

సా పానయోగాద్వినివృత్తలజ్జా
దృష్టిప్రసాదాచ్చ నరేంద్రసూనోః |
ఉవాచ తారా ప్రణయప్రగల్భం
వాక్యం మహార్థం పరిసాంత్వపూర్వమ్ || ౪౦ ||

కిం కోపమూలం మనుజేంద్రపుత్ర
కస్తే న సంతిష్ఠతి వాఙ్నిదేశే |
కః శుష్కవృక్షం వనమాపతంతం
దవాగ్నిమాసీదతి నిర్విశంకః || ౪౧ ||

స తస్యా వచనం శ్రుత్వా సాంత్వపూర్వమశంకితమ్ |
భూయః ప్రణయదృష్టార్థం లక్ష్మణో వాక్యమబ్రవీత్ || ౪౨ ||

కిమయం కామవృత్తస్తే లుప్తధర్మార్థసంగ్రహః |
భర్తా భర్తృహితే యుక్తే న చైనమవబుధ్యసే || ౪౩ ||

న చింతయతి రాజ్యార్థం నాస్మాన్ శోకపరాయణాన్ |
సామాత్యపరిషత్తారే పానమేవోపసేవతే || ౪౪ ||

స మాసాంశ్చతురః కృత్వా ప్రమాణం ప్లవగేశ్వరః |
వ్యతీతాంస్తాన్మదవ్యగ్రో విహరన్నావబుధ్యతే || ౪౫ ||

న హి ధర్మార్థసిద్ధ్యర్థం పానమేవం ప్రశస్యతే |
పానాదర్థశ్చ ధర్మశ్చ కామశ్చ పరిహీయతే || ౪౬ ||

ధర్మలోపో మహాంస్తావత్కృతే హ్యప్రతికుర్వతః |
అర్థలోపశ్చ మిత్రస్య నాశే గుణవతో మహాన్ || ౪౭ ||

మిత్రం హ్యర్థగుణశ్రేష్ఠం సత్యధర్మపరాయణమ్ |
తద్ద్వయం తు పరిత్యక్తం న తు ధర్మే వ్యవస్థితమ్ || ౪౮ ||

తదేవం ప్రస్తుతే కార్యే కార్యమస్మాభిరుత్తరమ్ |
యత్కార్యం కార్యతత్త్వజ్ఞే తదుదాహర్తుమర్హసి || ౪౯ ||

సా తస్య ధర్మార్థసమాధియుక్తం
నిశమ్య వాక్యం మధురస్వభావమ్ |
తారా గతార్థే మనుజేంద్రకార్యే
విశ్వాసయుక్తం తమువాచ భూయః || ౫౦ ||

న కోపకాలః క్షితిపాలపుత్ర
న చాతికోపః స్వజనే విధేయః |
త్వదర్థకామస్య జనస్య తస్య
ప్రమాదమప్యర్హసి వీర సోఢుమ్ || ౫౧ ||

కోపం కథం నామ గుణప్రకృష్టః
కుమార కుర్యాదపకృష్టసత్త్వే |
కస్త్వద్విధః కోపవశం హి గచ్ఛే-
-త్సత్త్వావరుద్ధస్తపసః ప్రసూతిః || ౫౨ ||

జానామి రోషం హరివీరబంధో-
-ర్జానామి కార్యస్య చ కాలసంగమ్ |
జానామి కార్యం త్వయి యత్కృతం న-
-స్తచ్చాపి జానామి యదత్ర కార్యమ్ || ౫౩ ||

తచ్చాపి జానామి యథాఽవిషహ్యం
బలం నరశ్రేష్ఠ శరీరజస్య |
జానామి యస్మింశ్చ జనేఽవబద్ధం
కామేన సుగ్రీవమసక్తమద్య || ౫౪ ||

న కామతంత్రే తవ బుద్ధిరస్తి
త్వం వై యథా మన్యువశం ప్రపన్నః |
న దేశకాలౌ హి న చార్థధర్మా-
-వపేక్షతే కామరతిర్మనుష్యః || ౫౫ ||

తం కామవృత్తం మమ సన్నికృష్టం
కామాభియోగాచ్చ నివృత్తలజ్జమ్ |
క్షమస్వ తావత్పరవీరహంత-
-స్త్వద్భ్రాతరం వానరవంశనాథమ్ || ౫౬ ||

మహర్షయో ధర్మతపోభికామాః
కామానుకామాః ప్రతిబద్ధమోహాః |
అయం ప్రకృత్యా చపలః కపిస్తు
కథం న సజ్జేత సుఖేషు రాజా || ౫౭ ||

ఇత్యేవముక్త్వా వచనం మహార్థం
సా వానరీ లక్ష్మణమప్రమేయమ్ |
పునః సఖేలం మదవిహ్వలం చ
భర్తుర్హితం వాక్యమిదం బభాషే || ౫౮ ||

ఉద్యోగస్తు చిరాజ్ఞప్తః సుగ్రవేణ నరోత్తమ |
కామస్యాపి విధేయేన తవార్థప్రతిసాధనే || ౫౯ ||

ఆగతా హి మహావీర్యా హరయః కామరూపిణః |
కోటీశతసహస్రాణి నానానగనివాసినః || ౬౦ ||

తదాగచ్ఛ మహాబాహో చారిత్రం రక్షితం త్వయా |
అచ్ఛలం మిత్రభావేన సతాం దారావలోకనమ్ || ౬౧ ||

తారయా చాభ్యనుజ్ఞాతస్త్వరయా చాపి చోదితః |
ప్రవివేశ మహాబాహురభ్యంతరమరిందమః || ౬౨ ||

తతః సుగ్రవమాసీనం కాంచనే పరమాసనే |
మహార్హాస్తరణోపేతే దదర్శాదిత్యసన్నిభమ్ || ౬౩ ||

దివ్యాభరణచిత్రాంగం దివ్యరూపం యశస్వినమ్ |
దివ్యమాల్యాంబరధరం మహేంద్రమివ దుర్జయమ్ || ౬౪ ||

దివ్యాభరణమాల్యాభిః ప్రమదాభిః సమావృతమ్ |
సంరబ్ధతరరక్తాక్షో బభూవాంతకసన్నిభః || ౬౫ ||

రుమాం తు వీరః పరిరభ్య గాఢం
వరాసనస్థో వరహేమవర్ణః |
దదర్శ సౌమిత్రిమదీనసత్త్వం
విశాలనేత్రః సువిశాలనేత్రమ్ || ౬౬ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే కిష్కింధాకాండే త్రయస్త్రింశః సర్గః || ౩౩ ||


సంపూర్ణ వాల్మీకి రామాయణే కిష్కింధాకాండ చూడండి.


గమనిక : హనుమద్విజయోత్సవం (హనుమజ్జయంతి) సందర్భంగా "శ్రీ ఆంజనేయ స్తోత్రనిధి" పుస్తకము కొనుగోలుకు అందుబాటులో ఉంది. Click here to buy.

పైరసీ ప్రకటన : శ్రీఆదిపూడి వెంకటశివసాయిరామ్ గారు మరియు నాగేంద్రాస్ న్యూ గొల్లపూడి వీరాస్వామి సన్ కలిసి మా పుస్తకాలను ఉన్నది ఉన్నట్టు కాపీచేసి, పేరు మార్చి అమ్ముతున్నారు. దయచేసి గమనించగలరు.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments
error: Not allowed