Sundarakanda Sarga (Chapter) 47 – సుందరకాండ సప్తచత్వారింశః సర్గః (౪౭)


|| అక్షకుమారవధః ||

సేనాపతీన్పంచ స తు ప్రమాపితా-
-న్హనూమతా సానుచరాన్సవాహనాన్ |
సమీక్ష్య రాజా సమరోద్ధతోన్ముఖం
కుమారమక్షం ప్రసమైక్షతాగ్రతః || ౧ ||

స తస్య దృష్ట్యర్పణసంప్రచోదితః
ప్రతాపవాన్కాంచనచిత్రకార్ముకః |
సముత్పపాతాథ సదస్యుదీరితో
ద్విజాతిముఖ్యైర్హవిషేవ పావకః || ౨ ||

తతో మహద్బాలదివాకరప్రభం
ప్రతప్తజాంబూనదజాలసంతతమ్ |
రథం సమాస్థాయ యయౌ స వీర్యవా-
-న్మహాహరిం తం ప్రతి నైరృతర్షభః || ౩ ||

తతస్తపః సంగ్రహసంచయార్జితం
ప్రతప్తజాంబూనదజాలశోభితమ్ |
పతాకినం రత్నవిభూషితధ్వజం
మనోజవాష్టాశ్వవరైః సుయోజితమ్ || ౪ ||

సురాసురాధృష్యమసంగచారిణం
రవిప్రభం వ్యోమచరం సమాహితమ్ |
సతూణమష్టాసినిబద్ధబంధురం
యథాక్రమావేశితశక్తితోమరమ్ || ౫ ||

విరాజమానం ప్రతిపూర్ణవస్తునా
సహేమదామ్నా శశిసూర్యవర్చసా |
దివాకరాభం రథమాస్థితస్తతః
స నిర్జగామామరతుల్యవిక్రమః || ౬ ||

స పూరయన్ఖం చ మహీం చ సాచలాం
తురంగమాతంగమహారథస్వనైః |
బలైః సమేతైః స హి తోరణస్థితం
సమర్థమాసీనముపాగమత్కపిమ్ || ౭ ||

స తం సమాసాద్య హరిం హరీక్షణో
యుగాంతకాలాగ్నిమివ ప్రజాక్షయే |
అవస్థితం విస్మితజాతసంభ్రమః
సమైక్షతాక్షో బహుమానచక్షుషా || ౮ ||

స తస్య వేగం చ కపేర్మహాత్మనః
పరాక్రమం చారిషు పార్థివాత్మజః |
విచారయన్స్వం చ బలం మహాబలో
హిమక్షయే సూర్య ఇవాభివర్ధతే || ౯ ||

స జాతమన్యుః ప్రసమీక్ష్య విక్రమం
స్థిరం స్థితః సంయతి దుర్నివారణమ్ |
సమాహితాత్మా హనుమంతమాహవే
ప్రచోదయామాస శరైస్త్రిభిః శితైః || ౧౦ ||

తతః కపిం తం ప్రసమీక్ష్య గర్వితం
జితశ్రమం శత్రుపరాజయోర్జితమ్ |
అవైక్షతాక్షః సముదీర్ణమానసః
స బాణపాణిః ప్రగృహీతకార్ముకః || ౧౧ ||

స హేమనిష్కాంగదచారుకుండలః
సమాససాదాశుపరాక్రమః కపిమ్ |
తయోర్బభూవాప్రతిమః సమాగమః
సురాసురాణామపి సంభ్రమప్రదః || ౧౨ ||

రరాస భూమిర్న తతాప భానుమా-
-న్వవౌ న వాయుః ప్రచచాల చాచలః |
కపేః కుమారస్య చ వీక్ష్య సంయుగం
ననాద చ ద్యౌరుదధిశ్చ చుక్షుభే || ౧౩ ||

తతః స వీరః సుముఖాన్పతత్రిణః
సువర్ణపుంఖాన్సవిషానివోరగాన్ |
సమాధిసంయోగవిమోక్షతత్త్వవి-
-చ్ఛరానథ త్రీన్కపిమూర్ధ్న్యపాతయత్ || ౧౪ ||

స తైః శరైర్మూర్ధ్ని సమం నిపాతితైః
క్షరన్నసృగ్దిగ్ధవివృత్తలోచనః |
నవోదితాదిత్యనిభః శరాంశుమా-
-న్వ్యరోచతాదిత్య ఇవాంశుమాలికః || ౧౫ ||

తతః స పింగాధిపమంత్రిసత్తమః
సమీక్ష్య తం రాజవరాత్మజం రణే |
ఉదగ్రచిత్రాయుధచిత్రకార్ముకం
జహర్ష చాపూర్యత చాహవోన్ముఖః || ౧౬ ||

స మందరాగ్రస్థ ఇవాంశుమాలికో
వివృద్ధకోపో బలవీర్యసంయుతః |
కుమారమక్షం సబలం సవాహనం
దదాహ నేత్రాగ్నిమరీచిభిస్తదా || ౧౭ ||

తతః స బాణాసనచిత్రకార్ముకః
శరప్రవర్షో యుధి రాక్షసాంబుదః |
శరాన్ముమోచాశు హరీశ్వరాచలే
బలాహకో వృష్టిమివాచలోత్తమే || ౧౮ ||

తతః కపిస్తం రణచండవిక్రమం
వివృద్ధతేజోబలవీర్యసంయుతమ్ |
కుమారమక్షం ప్రసమీక్ష్య సంయుగే
ననాద హర్షాద్ఘనతుల్యవిక్రమః || ౧౯ ||

స బాలభావాద్యుధి వీర్యదర్పితః
ప్రవృద్ధమన్యుః క్షతజోపమేక్షణః |
సమాససాదాప్రతిమం కపిం రణే
గజో మహాకూపమివావృతం తృణైః || ౨౦ ||

స తేన బాణైః ప్రసభం నిపాతితై-
-శ్చకార నాదం ఘననాదనిఃస్వనః |
సముత్పపాతాశు నభః స మారుతి-
-ర్భుజోరువిక్షేపణఘోరదర్శనః || ౨౧ ||

సముత్పతంతం సమభిద్రవద్బలీ
స రాక్షసానాం ప్రవరః ప్రతాపవాన్ |
రథీ రథిశ్రేష్ఠతమః కిరన్ శరైః
పయోధరః శైలమివాశ్మవృష్టిభిః || ౨౨ ||

స తాన్ శరాంస్తస్య హరిర్విమోక్షయన్
చచార వీరః పథి వాయుసేవితే |
శరాంతరే మారుతవద్వినిష్పతన్
మనోజవః సంయతి చండవిక్రమః || ౨౩ ||

తమాత్తబాణాసనమాహవోన్ముఖం
ఖమాస్తృణంతం విశిఖైః శరోత్తమైః |
అవైక్షతాక్షం బహుమానచక్షుషా
జగామ చింతాం చ స మారుతాత్మజః || ౨౪ ||

తతః శరైర్భిన్నభుజాంతరః కపిః
కుమారవీర్యేణ మహాత్మనా నదన్ |
మహాభుజః కర్మవిశేషతత్త్వవి-
-ద్విచింతయామాస రణే పరాక్రమమ్ || ౨౫ ||

అబాలవద్బాలదివాకరప్రభః
కరోత్యయం కర్మ మహన్మహాబలః |
న చాస్య సర్వాహవకర్మశోభినః
ప్రమాపణే మే మతిరత్ర జాయతే || ౨౬ ||

అయం మహాత్మా చ మహాంశ్చ వీర్యతః
సమాహితశ్చాతిసహశ్చ సంయుగే |
అసంశయం కర్మగుణోదయాదయం
సనాగయక్షైర్మునిభిశ్చ పూజితః || ౨౭ ||

పరాక్రమోత్సాహవివృద్ధమానసః
సమీక్షతే మాం ప్రముఖాగతః స్థితః |
పరాక్రమో హ్యస్య మనాంసి కంపయేత్
సురాసురాణామపి శీఘ్రగామినః || ౨౮ ||

న ఖల్వయం నాభిభవేదుపేక్షితః
పరాక్రమో హ్యస్య రణే వివర్ధతే |
ప్రమాపణం త్వేవ మమాస్య రోచతే
న వర్ధమానోఽగ్నిరుపేక్షితుం క్షమః || ౨౯ ||

ఇతి ప్రవేగం తు పరస్య తర్కయ-
-న్స్వకర్మయోగం చ విధాయ వీర్యవాన్ |
చకార వేగం తు మహాబలస్తదా
మతిం చ చక్రేఽస్య వధే మహాకపిః || ౩౦ ||

స తస్య తానష్టహయాన్మహాజవా-
-న్సమాహితాన్భారసహాన్వివర్తనే |
జఘాన వీరః పథి వాయుసేవితే
తలప్రహారైః పవనాత్మజః కపిః || ౩౧ ||

తతస్తలేనాభిహతో మహారథః
స తస్య పింగాధిపమంత్రినిర్జితః |
ప్రభగ్ననీడః పరిముక్తకూబరః
పపాత భూమౌ హతవాజిరంబరాత్ || ౩౨ ||

స తం పరిత్యజ్య మహారథో రథం
సకార్ముకః ఖడ్గధరః ఖముత్పతన్ |
తపోభియోగాదృషిరుగ్రవీర్యవా-
-న్విహాయ దేహం మరుతామివాలయమ్ || ౩౩ ||

తతః కపిస్తం విచరంతమంబరే
పతత్రిరాజానిలసిద్ధసేవితే |
సమేత్య తం మారుతతుల్యవిక్రమః
క్రమేణ జగ్రాహ స పాదయోర్దృఢమ్ || ౩౪ ||

స తం సమావిధ్య సహస్రశః కపి-
-ర్మహోరగం గృహ్య ఇవాండజేశ్వరః |
ముమోచ వేగాత్పితృతుల్యవిక్రమో
మహీతలే సంయతి వానరోత్తమః || ౩౫ ||

స భగ్నబాహూరుకటీశిరోధరః
క్షరన్నసృఙ్నిర్మథితాస్థిలోచనః |
ప్రభిన్నసంధిః ప్రవికీర్ణబంధనో
హతః క్షితౌ వాయుసుతేన రాక్షసః |
మహాకపిర్భూమితలే నిపీడ్య తం
చకార రక్షోధిపతేర్మహద్భయమ్ || ౩౬ ||

మహర్షిభిశ్చక్రచరైర్మహావ్రతైః
సమేత్య భూతైశ్చ సయక్షపన్నగైః |
సురైశ్చ సేంద్రైర్భృశజాతవిస్మయై-
-ర్హతే కుమారే స కపిర్నిరీక్షితః || ౩౭ ||

నిహత్య తం వజ్రిసుతోపమం రణే
కుమారమక్షం క్షతజోపమేక్షణమ్ |
తదేవ వీరోఽభిజగామ తోరణం
కృతక్షణః కాల ఇవ ప్రజాక్షయే || ౩౮ ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సుందరకాండే సప్తచత్వారింశః సర్గః || ౪౭ ||

సుందరకాండ – అష్టచత్వారింశః సర్గః (౪౮) >>


సంపూర్ణ  వాల్మీకి సుందరకాండ చూడండి.


గమనిక: ఉగాది నుండి మొదలయ్యే వసంత నవరాత్రుల కోసం "శ్రీ లలితా స్తోత్రనిధి" పారాయణ గ్రంథము అందుబాటులో ఉంది.

Did you see any mistake/variation in the content above? Click here to report mistakes and corrections in Stotranidhi content.

Facebook Comments

స్పందించండి

error: Not allowed